De Experitheek: van quad tot hololens

Innovaties voor heel Defensie beschikbaar

Een quad, 3d-printer, of augmented-reality-bril lenen? Het is sinds kort mogelijk in de Experitheek. Met deze digitale uitleen-service van high-tech-producten stimuleert Defensie innovatie binnen de gehele organisatie. Eenheden en afdelingen kunnen testen of de nieuwe apparatuur kan helpen bij hun operaties.

In de Experitheek staan tot nu toe vijftien producten. De foto’s tonen bijvoorbeeld draagbare zonnepanelen, een 3D-printer, een augmented reality-bril, maar ook sensoren voor het meten van temperaturen en schokken.

Defensiemedewerkers van alle onderdelen kunnen zich melden bij de eigenaar van een product. Maar eenheden mogen ook eigen spullen beschikbaar stellen. Samen bepalen de partijen tegen welke voorwaarden producten worden uitgeleend.

“Er is wel een voorwaarde voor het lenen”, vertelt innovatiemanager Fandi Pawiroredjo van Military Innovation by Doing (MIND), het innovatieplatform van COMMIT. Als medeoprichter van de Experitheek heeft hij een duidelijk doel voor ogen. De producten van de uitleenservice moeten potentie hebben om de manier van werken en militair optreden te veranderen. “Je kunt wel een elektrische quad lenen om een vergelijkbaar voertuig te vervangen en brandstof te besparen, maar dat vinden we minder interessant. Het liefst willen we experimenteren met situaties die je niet vanachter je bureau kunt bedenken en waardoor er nieuwe mogelijkheden ontstaan.”

Ontdekken wat werkt

Vaak kunnen eenheden zelf het beste bepalen waarbij Experitheek-producten van pas komen. Zo test een squadron van het Defensie Helikopter Commando of een augmented reality-bril uitkomst biedt bij de planning van missies. “Met de zogenoemde hololens kun je gegevens en visuele informatie in het blikveld van militairen laten verschijnen”, vertelt Pawiroredjo. “Je kunt dus mensen briefen die zich in verschillende ruimtes of gebieden bevinden. Maar je kunt ook instructies laten zien als iemand een wapen aan het schoonmaken is. Alleen door het in de praktijk te proberen, ontdek je wat werkt en wat niet.”

De Luchtmobiele Brigade heeft getest of een elektrische quad dienst kan doen als basis voor een tactische mobiele commandopost. Zo’n eenheid opereert normaal gesproken voor de linies. Je hebt dat aggregaten nodig om de voertuigen en apparatuur van energie te voorzien. “Maar een elektrische quad kun je ook gebruiken als een energieplatform op wielen”, vertelt Pawiroredjo. “Het apparaat weinig maakt weinig geluid en komt er minder warmte vrij, waardoor de commandopost minder makkelijk op te sporen is door de vijand. Dat kan enorme voordelen opleveren bij een militaire operatie.” Als gevolg van de eerste testen, zijn er door de Luchtmobiele Brigade twee voertuigen aangeschaft om verder mee te kunnen experimenteren.

Rondje door de modder

Innovaties uit de Experitheek worden niet zomaar een eindproduct voor algemeen gebruik. “Wij zijn er om mensen kennis te laten maken met nieuwe producten”, aldus Pawiroredjo. “We speuren binnen en buiten de organisatie naar innovaties. De eventuele implementatie blijft via huidige verwervingsprocessen lopen.”

Wel kunnen portfoliohouders van de Experitheek hun klanten hierbij ondersteunen. “Stel: de hololens werkt heel goed voor een bepaalde eenheid. Dan kunnen we bijvoorbeeld helpen om in kaart te brengen wat het eindproduct precies moet kunnen, hoeveel dat gaat kosten en bij wie er toestemming moet worden gevraagd. Met veel producten in de Experitheek is in een eerder stadium een uitgebreid innovatieproject gedraaid: het is zonde om een oplossing daarna links te laten liggen.”

‘Sensoren uit de Experitheek kunnen veroudering munitie meten’

“Normaal gesproken is munitie 10 jaar houdbaar. Maar als kogels of raketten tijdens een missie worden blootgesteld aan warmte, heeft dat invloed op de betrouwbaarheid”, vertelt innovatiemanager Jan Pieter Zeeman van COMMIT. Hij was betrokken bij een project waarbij temperatuursensoren uit de Experitheek in lege munitiekistjes werden gestopt.

"De huidige regel is heel simpel: de overgebleven munitie na een missie moet zo snel mogelijk worden opgebruikt. Maar met de sensoren kunnen we precies meten hoe warm het wordt in de munitiekistjes, en ook hoe lang. Op die manier zou je veel preciezer kunnen bepalen hoe lang munitie nog betrouwbaar en veilig te gebruiken is.”

De test kon nog niet worden uitgevoerd met volle munitiekistjes. Volgens de huidige regelgeving mag munitie namelijk niet worden blootgesteld aan apparatuur die elektromagnetische straling uitzendt. Maar het is niet uitgesloten dat de regelgeving ooit wordt aangepast. “De straling van de sensoren is namelijk miniem”, aldus Zeeman. “Als je gewoon buiten staat, vang je op sommige plekken al meer straling op dan de sensoren uitzenden. De test was dus zeker geslaagd, de sensoren zouden ons in theorie kunnen helpen.”

‘De Starlink is interessant voor operaties in afgelegen gebieden’

“Met een Starlink-schotel kun je overal ter wereld een internetverbinding opzetten via een netwerk satellieten. Ook als je ergens in de woestijn staat”, vertelt Maarten Heemskerk van communicatie- en informatiesystemen (CIS). Hij leende het systeem tijdens deelname van zijn eenheid aan de grootste luchtmachtoefening Red Flagop Nellis Air Force Base In Las Vegas. “Wij waren verantwoordelijk voor de werkplekken van de mensen op de grond, en de verbindingen met de vliegers in de F-35’s. Maar wat bleek? Er was voor ons geen geschikte internetverbinding. Gelukkig hadden we een Starlink geleend van de Experitheek. Je kunt zo’n schotel gewoon onder je arm nemen en op een hoog punt zetten, in ons geval een container. Binnen vijf minuten hadden we verbinding. Ik kan me voorstellen dat dit product voor heel veel eenheden interessant is, vooral als ze in afgelegen gebieden opereren.”