3000-kilo wegende dome dempt radargeluid in Friesland

Met het aanpassen van de aandrijving en de plaatsing van een koepel, komt Defensie tegemoet aan omwonenden die geluidsoverlast ondervonden van de SMART-L-radar in het Friese Wier. Materieelgezien was bij de plaatsing van de Radome. “We wachten tot de wind wat gaat liggen. Je wil niet dat een koepel van 3000 kilo tegen de vernieuwde radar botst.”

Op een nat, guur en besneeuwd terrein in Wier is het een bonte verzameling van Noren, Polen en Nederlanders. Hun gezamenlijke doel: een grote bal met een hijskraan over een radar plaatsen. De Noren en de Polen zijn van het bedrijf Radome - een Noors bedrijf met een dependance in Polen - dat verantwoordelijk is voor de productie en plaatsing van de gelijknamige grote bal. De Nederlanders zijn van elektronicaonderneming Thales, verantwoordelijk voor de radar, van bouwbedrijf BAM en Firma Wagenborg die ingehuurd zijn voor de klus en van Defensie, eigenaar en opdrachtgever van het hele project.

Bekijk de installatie van de Radome in deze video

De radar hier, nabij de Waddenzee, voldeed niet aan de wettelijke geluidsnorm, vertelt Patrick Morren, projectleider van COMMIT. “De nabijgelegen dorpskern begint bij het eerste huis op zo’n 450 meter afstand en die mensen hadden last van een bromgeluid. Ook werd het beeld van een draaiende radar niet als prettig ervaren. We zijn uiteindelijk met twee oplossingen gekomen.”

Schuine vertanding

Eén van de oplossingen kwam van een omwonende: schuine vertanding. Morren: “De tandwielen die zorgen dat de radar draait, de aandrijving, stonden verticaal en draaiden zo in elkaar over. Elke keer als die tandjes in elkaar overgaan maken ze geluid. Als je die aandrijving in een schuine in plaats van een verticale vertanding plaatst, maakt deze minder geluid.” Tijdens het werken aan de radar en de verbouwing met deze nieuwe tandwielen, maakt Defensie gebruik van een Deployable Air Defence Radar (DADR) van de NAVO. Deze staat op vliegbasis Leeuwarden en vangt zo de afwezigheid in Wier gedeeltelijk op.

Radome beschermt en dempt

De geluidsoverschrijding door de radar was zo’n 8 dB. Het toepassen van schuine vertanding reduceert dat met zo’n 2 tot 5 dB. Het plaatsen van de Radome, van het gelijknamige Noorse bedrijf, over de radar heen, zorgt voor nog eens een reductie van zo’n 8 a 9 dB. De grote bal beschermt bovendien tegen de elementen. Morren: “Maar dat is eigenlijk vooral voor extreme weersomstandigheden zoals in het Poolgebied of in woestijnen. Voor ons is het vooral geluidsdemping.”

De Radome is gemaakt van twee lagen glasvezel met daartussen schuim dat dient als isolatiemateriaal, vertelt Jan Ottens, mechanical engineer bij Thales. “De drie lagen bij elkaar zijn maar zo’n 20 millimeter dun, toch weegt het gevaarte 3000 kilo en heeft een diameter van zo’n 12,5 meter.” Logisch dus dat het omhoog hijsen ervan een secuur werkje was, dat op de dag zelf nog een paar uur werd uitgesteld in verband met de wind. Ottens: “De Radome is aan de onderkant open, dus als er teveel wind onder komt heb je een probleem. Bovendien heb je ook nog het gevaar dat als je hem over de radar plaatst, hij daar tegenaan waait door windstoten. Dat wil je te allen tijde voorkomen.”

Niet ten koste van functionering

Als de wind rond het middaguur gaat liggen, hijst de kraan de Radome boven de radar. De kraanmachinist laat de koepel zakken op de twee meter hoge ring rondom de radar waarna zijn collega’s op de toren de Radome met touwen op z’n definitieve plek sturen.

Vraag is natuurlijk ook of de plaatsing van de koepel niet ten koste gaat van de werking van de radar die er onder zit. Morren: “Dat zou niet zo moeten zijn, dat is in ieder geval de eis de we hebben meegegeven aan Thales. Maar om er zeker van te zijn gaan we de komende maanden testen met onze eigen vliegtuigen. Als die proeven goed verlopen, wordt de radar weer in gebruik genomen en dragen we ‘m vanuit COMMIT over aan de Luchtmacht.”