Zeecontainers op Leeuwarden als ‘cockpit op afstand’
Een MQ-9 Reaper van 306 Squadron heeft afgelopen weekend boven Roemenië de eerste vlucht gemaakt ter voorbereiding op de NAVO-missie Guardian Reaper. Hoewel de onbemande, Nederlandse vliegtuigen circa 2.200 kilometer verderop vliegen, worden ze vanuit zeecontainers op Vliegbasis Leeuwarden bestuurd. Zelfs in dit hypermoderne digitale tijdperk is dat bijzonder.
Tekst: Jack Oosthoek | Foto’s: sergeant-majoor Hille Hillinga (foto boven: sergeant-majoor Jan Dijkstra) | Video: 306 Squadron
‘Als het nodig is, stuurt 306 Squadron de opnamen naar de NAVO’
Epicentrum voor de operatie is de Roemeense basis Câmpia Turzii nabij de stad Cluj Napoca, waar de Reapers dienen als oren en ogen van de NAVO. De onbemande toestellen worden daar ingezet om informatie te vergaren over manoeuvres van Russische en Oekraïense troepen en schepen. Ook de situatie rond civiele en militaire infrastructuur wordt in de gaten gehouden, alsmede mogelijke doelwitten in het operatiegebied zoals radarstations, raketlanceerinrichtingen en vliegvelden.
De opnamen die de Reapers maken, gaan voor een analyse naar de inlichtingensectie van 306 Squadron op Vliegbasis Leeuwarden. Als het nodig is, stuurt die ze onder het motto ‘dit moet u weten’ in samenwerking met de Directie Operaties (DOPS) van Defensie en het National Air and Space Operations Center van het Commando Luchtstrijdkrachten naar de NAVO.
‘Vliegen met de Reaper is een bijzonder avontuur’
Moeilijk te omschrijven
Zodra een Reaper in Câmpia Turzii is gelanceerd door het launch and recovery-personeel, nemen een vlieger en een sensor-operator de besturing via een satelliet in een mum van tijd over. En dat vanuit een als cockpit ingerichte zeecontainer op Leeuwarden… Een vliegtuig ‘op afstand’ besturen geeft een apart gevoel, weet luitenant-kolonel Jan ‘Muezli’ Ruedisueli, Commandant 306 Squadron. “Waarom weet ik niet precies. Het is moeilijk te omschrijven. Terwijl je stuurt, voelt het niet alsof je in een vliegtuig zit, omdat je immers op de grond bent. De rest is wel hetzelfde als vliegen in een gevechtsvliegtuig. Vliegen met de Reaper is een bijzonder avontuur. Dat dit allemaal kan!"
‘Aan mij als commandant de taak een balans te vinden tussen uitzending en thuis zijn’
Zo klein mogelijk
Naast Leeuwarden werken er ook veertig luchtmachters op Câmpia Turzii. Naast ‘lanceerders’ zijn dat ict’ers, bewakers met honden en vertegenwoordigers van het Materieel Logistiek Commando (MATLOGCO) van de landmacht. Genisten hebben hangar-tenten neergezet. “We houden het aantal mensen dat nodig is om de vliegtuigen in Roemenië te lanceren, te onderhouden en wat daarbij komt kijken, zo klein mogelijk”, geeft Ruedisueli aan.
“Ons personeel is namelijk al zo vaak van huis. Oké, militairen weten dat ze kunnen worden uitgezonden, maar bijvoorbeeld ‘Generatie D’ staat anders in de wedstrijd. Velen willen liever regelmatig thuis zijn, wat bij ons squadron kan. Als je mensen vaak op oefening of missie stuurt, loop je de kans dat er op den duur weinig overblijven. Dat neemt niet weg dat sommige jongeren van de D-generatie juist wél uitgezonden willen worden. Aan mij als commandant om een balans te vinden."
Zoals het er nu uitziet, verblijft het detachement ongeveer zes maanden op Câmpia Turzii met een optie tot een verlenging met evenzoveel maanden. Alles hangt af van de ontwikkelingen in de oorlog.
‘We hebben op Curaçao een goed inzicht gekregen in de werking van de Reaper’
Miljard euro
In elk geval is 306 Squadron goed voorbereid op Guardian Reaper. Vooruitlopend op de levering van de toestellen enkele jaren terug, volgt iedereen opleidingen bij de Air National Guard en Holloman Air Force Base in de Verenigde Staten. Aansluitend beproeft 306 Squadron op Curaçao samen met de marine, de landmacht en de Kustwacht uiteenlopende concepten. Zo draagt het squadron met de Reapers bij aan anti-drugsoperaties, waarbij ruim zestienduizend kilo aan verdovende middelen in beslag wordt genomen, met een waarde van zo’n miljard euro. Ook brengen ze boten met vluchtelingen in beeld.
De in totaal dertien detachementen maken vierhonderd ‘sorties’, goed voor 2.800 vlieguren. Ruedisueli: “We hebben op Curaçao een goed inzicht gekregen in de werking van de Reaper. We ontdekten onder meer dat een op afstand te sturen operatie een andere manier van denken vergt. Dat komt ons in Roemenië goed van pas.”
Bekijk hieronder de beelden van eerste vlucht met de Reaper in Roemenië op 2 maart:
‘Analyseren is in Guardian Reaper het toverwoord’
Het hoofd inlichtingensectie
De inlichtingensectie van 306 Squadron vervult in Guardian Reaper een sleutelrol. Wat heet! De door de Reapers gemaakte beelden ondergaan daar een analyse. Iets veranderd ten opzichte van de vorige keer? Dan gaat dat beeld, zoals aangegeven, eventueel via het National Air and Space Operations Center, voor een nadere analyse naar de NAVO. Die kan vervolgens vragen om nogmaals opnamen te maken boven het bewuste gebied. “Analyseren is in Guardian Reaper het toverwoord”, benadrukt het hoofd van de sectie Inlichtingen. “We hebben al enig inzicht, meer kan ik er niet over zeggen.” Ook de inlichtingenchef vindt het bijzonder dat het ene deel van het squadron in Roemenië verblijft en het andere, zoals hij en zijn mensen, op Leeuwarden. “Normaliter zit je in het missiegebied. Nu schakelen we daar aan het begin van een shift naartoe om na afloop ervan terug te keren naar de thuissituatie. Maar daar vinden we onze draai ook wel weer in.”
