‘Iedereen beseft dat we hier iets mee moeten’

Binnen zes jaar moet minimaal de helft van de primaire grondstoffen zoals mineralen en metalen, hergebruikt worden. Ook Defensie werkt volop aan deze Rijksdoelstelling voor 2030. Tijdens de Week van de Circulaire Economie toont de krijgsmacht volgende week wat ze al doet op dit gebied, maar ook waar nog terreinwinst te boeken valt.
 

Tekst: Nico Schinkelshoek | Foto’s: Hans Roggen en archief MCD

‘Bij nieuwe projecten wordt circulariteit een vast aandachtspunt’

Het circulair gebruik van materialen is een thema dat steeds belangrijker wordt binnen de krijgsmacht. Naast recycling gaat het daarbij onder meer om rethink (producten op een andere, intensievere manier gebruiken) en refuse (nadenken of iets wel echt nodig is). Volgens het Nationaal Programma Circulaire Economie 2023-2030 moet ons land in 2050 zelfs een volledig circulaire economie hebben.

“Dat is best een behoorlijke klus”, beseft ook Bas Stooker. Binnen het Defensie Ondersteuningscommando (DOSCO) houdt hij zich, met Patrick Bennink, bezig met duurzaamheidsonderwerpen. “Als overheidsbedrijf wil Defensie minimaal gelijk en in sommige gevallen zelfs voorlopen op de Rijksdoelstelling voor 2030."

Portretfoto van Bas Stooker.
Bas Stooker houdt zich namens DOSCO bezig met duurzaamheid.

Meubelmakelaar

In juni zet het DOSCO een nieuw meubilaircontract in de markt. Circulariteit speelt daarin een belangrijke rol. “Het meubilair dat we binnen Defensie gebruiken, willen we constant voor de krijgsmacht of het Rijk blijven hergebruiken”, verduidelijkt Stooker. “Daarom stellen we op korte termijn een vacature open voor een adviseur roerende goederen, een ‘meubelmakelaar’. Op die manier kunnen we er hopelijk voor zorgen dat er geen stoel meer in de container verdwijnt. Wat we nu nog afstorten, wordt opgeknapt en is daarna weer goed te gebruiken.“

Een zithoek op de Kromhoutkazerne, met een bank, twee stoelen, vier poefjes en een whiteboard.
DOSCO zet deze zomer een nieuw meubilaircontract in de markt.

Niet nieuw

Ondanks de toegenomen aandacht voor het onderwerp, is het zeker niet nieuw. Evert Holtman herinnert zich dat het thema 46 jaar terug ook al speelde.

Medewerkers meekrijgen soms best een uitdaging

“De patroonhulzen die na het oefenen op de schietbaan op de grond vielen, werden opgeraapt en omgesmolten. Kogelresten die aan het einde van de schietbaan in de kogelvanger kwamen, werden daar weer uitgezeefd en hergebruikt. Toen ik in 78 in dienst zat, gebeurde dat al”, weet de senior adviseur Veiligheid, Kwaliteitsmanagement, Arbeidsomstandigheden en Milieu bij het Commando Materieel en IT (COMMIT).

Circulaire torpedo’s en Apaches

In torpedo’s die de Koninklijke Marine gebruikt, zit een stukje computertechniek. Net als een computersysteem raakt dat verouderd. “Dat stukje techniek halen we er sinds kort uit en vervangen we. Daarna zijn ze weer inzetbaar”, legt Holtman uit.

Voorheen werden de wapens in hun volledigheid afgestort. Nu krijgen ze een midlife-update.

Ook de Apache Remanufacture upgrade is een voorbeeld van de circulaire economie binnen de krijgsmacht, vervolgt Holtman. “Het volledige frame van de helikopter is bij die update hergebruikt. De apparatuur was niet meer van deze tijd en is vervangen, maar het frame bleef intact. Daar konden ze het nieuwe model op bouwen.”

Door de midlife-update blijven de torpedo’s inzetbaar.
Door de midlife-update blijven de torpedo’s inzetbaar.

Wegen

Inmiddels is het thema wel veel groter dan vroeger. Er zijn tal van projecten op dit gebied, die vaak centraal worden aangestuurd. DOSCO en COMMIT wegen circulariteit tegenwoordig ook altijd mee bij de start van nieuwe projecten. “In de alledaagse bedrijfsvoering wordt het een vast aandachtspunt”, vertelt Bennink, hoofd van de sectie Arbo, Veiligheid en Milieu bij DOSCO.

Evert Holtman en Bas Stooker zittend op een bank. Daarnaast een poefje met daarop een iPad, waarop Patrick Benninks gezicht te zien is.
V.l.n.r.: Patrick Bennink (via Teams), Evert Holtman en Bas Stooker. “Ook online vergaderen is een vorm van circulariteit.”

Hergebruik bij KPU

Het Kleding- en Persoonsgebonden Uitrusting Bedrijf (KPU-bedrijf) is binnen Defensie vooruitstrevend als het gaat om circulaire oplossingen.

“Van oude kleding maken ze onder meer poefjes. Ook zijn er warmtekussens in de bekende defensiekleuren, gemaakt van versnipperde uniformen. Het verbranden of dumpen ervan is gewoon zonde”, vindt Stooker.

Als ander voorbeeld noemt hij het garen dat gebruikt wordt in de witte tropentenue’s. “Die zijn gemaakt van gerecycled materiaal en plastic afval dat uit de zee wordt gevist. Dat wordt in garen gesponnen en vervolgens in de uniformen verwerkt.”

Garen in verschillende kleuren bij elkaar.
Het KPU gebruikt oude kleding voor verschillende doeleinden.

Cultuur en gedrag

Ondanks dat defensiepersoneel het belang van circulariteit steeds meer inziet, is het meekrijgen van de medewerkers in de transitie soms best een uitdaging. Ook cultuur en gedrag moeten namelijk veranderen. “Dat proberen we zo breed mogelijk in de organisatie te doen”, vertelt Stooker. Belangrijk daarbij is dat de ideeën gestoeld zijn op ‘enig realisme’, vult Bennink aan. Plannen moeten wel haalbaar zijn.

De operationele inzet van Defensie moet altijd gegarandeerd blijven

Portretfoto van Evert Holtman.
Evert Holtman is adviseur milieu bij COMMIT.

Belangrijke voorwaarde is dat de operationele inzet van Defensie altijd gegarandeerd blijft. “Dat neem je constant mee in je achterhoofd. Volgens Bennink betekenen de getroffen maatregelen overigens vaak juist ook iets positiefs voor de bedrijfsvoering. “Je kan bijvoorbeeld langer doen met de voorraad die je hebt.”

Stukje beter

De heren zijn in ieder geval enorm gemotiveerd. “Alles wat we gezamenlijk kunnen bijdragen, maakt de wereld een stukje beter”, meent Bennink. “Ook voor de toekomstige generaties. Iedereen beseft dat we hier iets mee moeten.”

Evert Holtman en Bas Stooker voor een ‘infinity-beeld’.
Net als bij hergebruik is ook het ‘infinity-beeld’ oneindig.