Terugkijker

Het is weer tijd voor een blik op de kalender. In de rubriek 'Terugkijker' richten we het vizier om de week op een gebeurtenis uit het verleden. Van militair-historische aard en gebeurtenissen waarbij Defensie betrokken was, maar ook situaties met globale impact. 

Om hiermee het ‘o ja’-gevoel op te roepen, maar ook omdat we in deze jachtige tijd gebeurtenissen vaak zo snel vergeten of het ons niet meer exact herinneren. Deze keer aandacht voor de Falklandoorlog, die op 2 april 1982 begon.

Als de Argentijnen op 2 april 1982 de Falklandeilanden innemen en weer omdopen tot Islas Malvinas gaan ze ervan uit dat de Britten geen actie zullen ondernemen. Een grote vergissing: twee maanden later, op 14 juni, wappert de Union Jack weer op de zeer afgelegen eilandengroep.

Archipel Falklands

De archipel werd ontdekt in 1592 door de Engelsman John Davis. Hij noemde de eilandengroep Falklands, naar de toenmalige schatbewaarder van de marine. In 1763 kwam Fransman Louis-Antoine de Bougainville aan land, die de eilanden omdoopte tot Îles Malouines. Vervolgens kwamen in 1765 weer de Britten, die er een kolonie van maakten. Totdat het in 1831 werd opgeëist door Argentinië, die het Islas Malvinas noemden. Dat zat de Britten niet lekker en zij plaatsten in 1833 de eilanden onder Brits gezag. Tegen het zere been van Argentinië...

Dat zoveel landen de (afgelegen) eilandengroep claimen, is niet verwonderlijk. De eilanden zijn economisch aantrekkelijk door de rijke visgronden in de omliggende wateren en de mogelijke aanwezigheid van andere hulpbronnen. De bezitter van de eilanden heeft daarnaast het recht om rondom een economische zone van tweehonderd zeemijl te claimen.

Falklandoorlog

Anderhalve eeuw later, in 1982, gaat de Argentijnse junta (militaire dictatuur) van Leopoldo Galtieri over tot de bezetting van de Falklandeilanden. Vooral om de aandacht af te leiden van interne problemen, zoals de verslechterende economische situatie en onvrede over het bewind. De Argentijnse legerleiding gaat ervan uit dat het Verenigd Koninkrijk, dat ook grote economische en sociale problemen heeft, niet op de bezetting zal reageren. Dat blijkt een misvatting.

Binnenvallen

Na het verklaren van de oorlog stuurt het Verenigd Koninkrijk een speciale task force om de eilanden te heroveren. De Argentijnen hebben onder meer de strategische plaats Goose Green bezet, op de smalle landverbinding tussen het noordelijk en zuidelijk deel van Oost-Falkland. Op 28 en 29 mei 1982 wordt hier een veldslag uitgevochten waarbij de Britten een doorbraak forceren. Intussen wordt de Britse zeemacht onder vuur genomen door de Argentijnse luchtmacht.

Op 11 juni beginnen de Britten een grootschalige aanval op Stanley. Drie dagen later wordt een staakt-het-vuren afgekondigd: het Argentijnse garnizoen in Stanley geeft zich over en de oorlog is ten einde. Het geweld kost aan 649 Argentijnen en 258 Britten het leven.

Bekende oorlogsschepen

Door de Falklandoorlog zijn vooral twee oorlogsschepen bekend geworden: de Argentijnse lichte kruiser ARA General Belgrano en de Britse torpedobootjager HMS Sheffield. De General Belgrano is de voormalige Amerikaanse kruiser USS Phoenix, die de aanval op Pearl Harbor heeft doorstaan. Zij wordt op 2 mei 1982 aangevallen door de HMS Conqueror, een Britse atoomonderzeeër, die de kruiser met drie torpedo's raakt.

De aanval op de Belgrano kost 323 mensen het leven en leidt ertoe dat de hele Argentijnse vloot word teruggeroepen naar de havens. Daaronder ook het lichte vliegkampschip ARA 25 de Mayo, de voormalige Hr.Ms. Karel Doorman die in oktober 1968 aan Argentinië is verkocht. De Belgrano is het enige schip dat door een vijandelijke actie van een nucleair aangedreven onderzeeboot tot zinken is gebracht.

Zinken

HMS Sheffield wordt twee dagen na het zinken van de Belgrano midscheeps getroffen door een Exocetraket, die vanaf 32 tot 45 km wordt afgevuurd door een Argentijns Super Étendard jachtvliegtuig. Na het zinken van de Sheffield trekken de grootste schepen van de Britse vloot (de vliegkampschepen HMS Invincible en Hermes) zich terug tot buiten het bereik van de Argentijnse vliegtuigen. Alleen de fregatten voor de beschieting van Argentijnse posities en troepentransportschepen zijn zo nog doelwit van de aanvallen door de Argentijnse luchtmacht.

Het leidt tot treffers op de transportschepen RFA Sir Galahad (48 doden) en de Atlantic Conveyor (twaalf doden en zes helikopters vernietigd). Door het verloren gaan van de helikopters moeten de Britse soldaten te voet optrekken naar Stanley.

Opgeëist

De oorlog betekent voor Argentinië het einde van de junta. In het Verenigd Koninkrijk neemt door de overwinning de steun voor de regering van Margaret Thatcher toe. De premier grijpt de aanval aan om haar land te verenigen en haar herverkiezing veilig te stellen. De eilanden worden sindsdien bestuurd door het Verenigd Koninkrijk, maar nog steeds opgeëist door Argentinië.