Tekst Martin Zijlstra
Foto boven: Elbit
Raketartillerie en langeafstandswapens belangrijk in onzekere tijden
“Dit materieel is cruciaal om het gevecht te kunnen voeren én zorgt voor een geloofwaardige afschrikking.” Defensiestaatssecretaris Christophe van der Maat laat er geen misverstand over ontstaan. De aangekondigde aanschaf van raketartillerie voor de landmacht en langeafstandswapens voor de marine en de luchtmacht zijn belangrijk voor onze veiligheid en die van onze bondgenoten.
Aangekondigde systemen kosten de schatkist enkele miljarden
Het kabinet is bereid daar veel geld voor uit te trekken. Naar schatting kosten de nu aangekondigde systemen de schatkist enkele miljarden euro's. “Deze forse investering maakt dat we grote stappen kunnen zetten om te bouwen aan de krijgsmacht én de veiligheid van de toekomst”, laat Van der Maat weten.
Van raketartillerie tot JASSM-ER
In een Kamerbrief kondigt Van der Maat deze week aan dat hij voor de landmacht raketartillerie wil kopen van het Israëlische type PULS. Voor de marine heeft hij twee uitvoeringen van het bekende Amerikaanse Tomahawk-langeafstandswapen in gedachten. Een voor gebruik aan boord van Luchtverdedigings- en Commandofregatten (LCF' en) en een voor de onderzeeboten. De luchtmacht krijgt voor de F-35 de beschikking over het Amerikaanse Joint Air-to-Surface Standoff Missile-Extended Range, de JASSM-ER.
De Defensiekrant neemt de drie gloednieuwe wapensystemen eens onder de loep:
PULS
De landmacht had eerder al de beschikking over raketartillerie, maar vanwege bezuinigingen werden de laatste systemen in 2004 verkocht aan Finland. De oorlog in Oekraïne laat nu de kracht van dergelijke systemen zien. Er wordt weer gesproken over raketartillerie als een belangrijke factor op het slagveld.
PULS wordt geplaatst op de Scania Gryphus
Uit onderzoek blijkt dat twee modellen voor onze landmacht geschikt zouden zijn, waarbij de Amerikaanse HIMARS het aflegt tegen het Israëlische PULS-systeem. Defensie koopt twintig van deze 'Precise and Universal Launching System’, waarvan zestien voor twee operationele batterijen en vier als reserve en voor opleidingsdoeleinden. De eerste vier systemen komen eind dit jaar al naar het Vuursteuncommando voor het opleiden van personeel. Daarna worden tot en met 2026 nog zestien systemen afgeleverd, direct geplaatst op nieuwe Scania Gryphus-vrachtwagens. Ten slotte worden de eerste vier exemplaren dan nog overgezet op een Gryphus-platform.
Ten opzichte van HIMARS heeft PULS belangrijke operationele voordelen: binnen het budget kunnen meer raketten worden aangekocht en er kunnen meer exemplaren tegelijkertijd worden meegenomen. Wat een groter voortzettingsvermogen op het slagveld oplevert. Verder kent het systeem van de Israëlische producent Elbit een ‘open architectuur’, waardoor munitie van Europese producenten gebruikt kan worden wanneer die zou worden ontwikkeld. Ook kan-ie dus, zoals vermeld, worden geplaatst op de Scania Gryphus, waarvan er al honderden rondrijden bij de Nederlandse krijgsmacht.
Ook Denemarken heeft twee maanden geleden besloten PULS aan te schaffen. Duitsland heeft veel interesse. De Duitse fabrikant Kraus Maffei Wegmann tekende vorig jaar een overeenkomst met de producent en wil in 2027 een Europese productielijn voor de systemen operationeel hebben.
Tomahawk
Voor de marine betekenen de plannen dat er twee varianten van het bekende Tomahawk-langeafstandswapen worden gekocht. Die zijn nodig omdat we nu niet beschikken over een wapen om vanaf zee doelen dieper landinwaarts uit te schakelen.
Tomahawk voldoet als enige aan de eisen
Het bereik van de marineschepen is nu beperkt tot enkele tientallen kilometers, bij inzet van de kanons, of tot ongeveer honderd kilometer, wanneer antischipraketten worden gebruikt voor het aanvallen van gronddoelen. Omdat er een operationele behoefte bestaat aan een wapen met een bereik van minstens duizend kilometer, is een project voor de aanschaf van langeafstandswapens opgestart. Bij hun aanvallen op gronddoelen moeten ze de vijandelijke luchtverdediging kunnen vermijden én de wapens moeten krachtig genoeg zijn om het doel ook écht uit te kunnen schakelen. Tot slot is het belangrijk dat ze door stealth-eigenschappen onzichtbaar blijven voor de vijandelijke luchtverdedigingsradar.
Het Amerikaanse Tomahawk voldoet als enige aan alle eisen. Defensie wil één variant voor de vier LCF'en en één variant voor twee van de Walrus-onderzeeboten. Die laatste moeten overigens wel aangepast worden voor het afvuren van de Tomahawk. Anders dan bij de Amerikanen moet dat bij de Nederlandse boten vanuit de torpedolanceerbuizen. Wanneer die aanpassing vertraging oploopt of als deze speciale versie van de Tomahawk niet op tijd beschikbaar is, dan moet worden nagedacht of het nog de moeite loont de onderzeeboten om te bouwen voordat ze met pensioen gaan. Ook de nieuw te kopen onderzeeboten moeten straks uiteraard de Tomahawk kunnen inzetten.
In 2024 of begin 2025 voert een van de LCF'en een proeflancering uit. De aanpassing van Zr.Ms. De Zeven Provinciën, Tromp, De Ruyter en Evertsen voor de Tomahawk gebeurt tijdens het groot onderhoud dat tussen 2025 en 2029 gepland staat. Afhankelijk van wanneer de eerste Tomahawk voor de Walrus-klasse wordt afgeleverd, krijgen de twee onderzeeboten vanaf 2029 de nieuwe wapens aan boord.
JASSM-ER
De Joint Air-to-Surface Standoff Missile-Extended Range (JASSM-ER) is een doorontwikkeling van de eerder ontwikkelde standaardversie van dit wapen. Net als bij de fregatten en onderzeeboten, moet het nieuwe wapen ook worden 'geïntegreerd' met de F-35.
De langeafstandswapens voor de F-35 krijgen een bereik van ongeveer duizend kilometer. De luchtmacht beschikt nu enkel over wapens met een kleiner bereik. De verwachting is dat de door Lockheed-Martin gemaakte JASSM-ER vanaf 2027 gebruikt kan worden door de F-35.
