Onbemand vliegtuig maakt debuut

Reaper heeft kennis als wapen

Vanuit de cockpit op de grond stuurt vlieger ‘Hook’ afgelopen woensdag voor het eerst het onbemande verkenningsvliegtuig MQ-9 Reaper de lucht in. Het elf meter lange vliegtuig maakt daarmee officieel zijn entree binnen de luchtmacht. Vanaf Curaçao, want daar zijn de weersomstandigheden en de beschikbaarheid van het luchtruim opperbest om het toestel de komende tijd te beproeven.

Ruim dertig graden en een klein stapelwolkje; de weercondities zitten, niet geheel verrassend voor zo'n tropische locatie, mee voor deze eerste vlucht. Na een aanloop over de runway stijgt het gloednieuwe toestel met spanwijdte van twintig meter op.

"Een willekeurig propellervliegtuig maakt meer geluid", schat luitenant-kolonel Boudewijn Roddenhof in. Hij is commandant van het 306 Squadron, de eenheid die in 2018 werd (her)opgericht en waartoe dit nieuwste wapensysteem behoort. “Naar dit moment is jaren toegewerkt, ook in de jaren voor de oprichting werden uiteraard al voorbereidingen getroffen.”

Vinkjes zetten

Glunderend staan de mannen en een enkele vrouw van het veertigkoppige detachement langs de flightline van vliegveld Hato op Curaçao. “Dit is toch gaaf?”, zegt Roddenhof met een lach van oor tot oor.

De vlieger en sensoroperator die vanuit een container langs de flightline de eerste trainingsvlucht uitvoeren, hebben de eer om ook de eerste vinkjes te zetten op het lijstje uit te voeren testen. Roddenhof: “We gaan het vliegtuig en grondstation, maar ook de radar en camera’s testen. Daarmee beproeven we ons operatieconcept in de praktijk en ontdekken we waar de limieten liggen. De bijbehorende procedures gaan we daarbij zo efficiënt mogelijk inregelen.”

Wereldwijd

Het onbemande systeem maakt gebruik van een satellietverbinding, zodat een vliegcrew (op de grond) het toestel wereldwijd kan bedienen. Het operatieconcept is als volgt: een vlieger en sensoroperator in het inzetgebied zorgen vanuit een zogeheten Ground Control Station (GCS) voor het opstijgen (en later het landen) van het vliegtuig. Vlak na take off schakelt het vliegtuig over naar een satellietverbinding, zodat een vlieger en sensoroperator de besturing vanuit het GCS op Vliegbasis Leeuwarden kunnen overnemen. Deze ‘bemanning’ vliegt dan de daadwerkelijke missie.

“Je hebt dus nog steeds een klein detachement ter plaatse nodig,” legt de commandant uit, “maar dat is vele malen kleiner dan normaal. De meeste vliegers en sensoroperators zullen vanaf Leeuwarden hun werk doen. Slechts enkelen van hen werken in het inzetgebied. Daar zijn ze samen met monteurs en IT-specialisten die nodig zijn voor onderhoudswerkzaamheden en eventuele reparaties.”

Vier toestellen

De komende maanden zit er overigens wel een volledige crew op Curaçao voor de operationele test- en evaluatiefase. Roddenhof: “Ik verwacht dat we ergens in de tweede helft van het jaar vanaf Leeuwarden kunnen opereren zoals de bedoeling is. Daar verwachten we over zo’n twee maanden de andere twee van de vier grondstations te ontvangen. Die maken we dan klaar voor inzet.”

Ondertussen worden op Curaçao het tweede en derde vliegtuig opgebouwd en ingezet tijdens de testfase. De toestellen staan nu nog in containers opgeslagen. “Ze worden expres niet tegelijk met het eerste toestel ingezet”, licht onderhoudsmonteur Thomas toe. “Je moet voorkomen dat de toestellen gelijk oplopen met het aantal vlieguren, anders moeten ze ook allemaal tegelijk het periodiek onderhoud in en dat is natuurlijk niet handig.”

In Nederland arriveert over zo’n twee maanden het vierde, tevens laatste, toestel. Dat staat nu nog in de Verenigde Staten en doorloopt daar de laatste acceptatie- en overdrachtstesten. Eenmaal op Leeuwarden wordt de Reaper voorlopig opgeslagen op de basis.

Voor de operationele test- en evaluatiefase heeft het squadron in principe de rest van het jaar. Wanneer die is afgerond, kan de eenheid twaalf uur per dag, zes dagen per week ingezet worden. Dat kan overal ter wereld. Later, wanneer het squadron qua personeel op volle sterkte is, kan het verkenningsvliegtuig achttien uur per dag, zeven dagen per week ingezet worden.