Tekst Kapitein Saminna van den Bulk
Foto Korporaal Gregory Fréni

'In de lucht komen de tranen'

'De meesten zitten onder de drek, omdat ze de luchthaven via een open riool moesten bereiken'

Buiten de poorten van de luchthaven maakt een terreurorganisatie de dienst uit. Daarbinnen ontvouwde zich afgelopen periode een van de grootste evacuatie-operaties uit de Nederlandse geschiedenis. 26 augustus vertrok de laatste vlucht uit Kabul.

De Defensiekrant vloog vorige week mee met een van de laatste vluchten tussen het Pakistaanse Islamabad en het Afghaanse Kabul. Lees hieronder het indringende verslag.

Afghanistan is weer in handen van de Taliban. Evacués vluchten uit vrees voor hun leven. De meesten zitten onder de drek, omdat ze de luchthaven via een open riool moesten bereiken. De één houdt een plastic vlag met de Hollandse driekleur in de vuist geklemd. Anderen dragen oranje kledingstukken, die verraden wat het veilige heenkomen zal zijn. De Afghanen zijn op weg naar Nederland.

'Als dit je niet raakt, ben je een leugenaar'

Tot nader order

Vorige week donderdag vertrok de laatste Nederlandse vlucht uit Kabul. Tijdens de operatie zijn heeft Defensie zeker 2.500 mensen in veiligheid gebracht, waarvan meer dan 1.600 met de bestemming Nederland. Tot nader order blijft er één Nederlandse C-130 met een klein team militairen, het ambassadeteam en een speciaal consulair team aanwezig in de regio. Voor het geval dat er, tegen de verwachtingen in, alsnog een mogelijkheid komt om extra mensen uit Kabul te evacueren.

Geoliede machine

"Als dit je niet raakt, ben je een leugenaar", zegt squadleader van NLMARSOF Rex. Zijn achtkoppige club maakt deel uit van de special forces in de operatie. Militairen van de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB) en het Korps Commandotroepen (KCT) vangen in Kabul onder andere uitgeputte mensen op. Ook zorgen ze voor de veiligheid ter plaatse en controleren gegevens en dergelijke. Onder hun geleide schuifelt een lang lint van 129 evacués naar het vliegtuig. Daar vangen de mannen van NLMARSOF hen op.

Squadleader van NLMARSOF Rex in de C-130 Hercules.

Dertig minuten!

Bij alle militairen staan de blikken op scherp. Zweet druipt van de voorhoofden. Ze hebben één doel: zoveel mogelijk mensen evacueren in de dertig minuten dat ze met de kist op het vliegveld mogen staan. Apathisch lopen de evacués naar het vliegtuig. Waar nodig tillen de mannen van NLMARSOF hen de ramp op van de lange, lege Hercules. Rex: “In de lucht komen de tranen. Mensen lachen. Anderen vallen door het wegvallen van pure spanning direct in slaap."

De operatie is een geoliede machine. Landen op Kabul. Ramp naar beneden, mensen erin. Ramp dicht en dan zo snel mogelijk take off, op weg naar Pakistan.

'In het begin kampten we vooral met de Pakistaanse rules and regulations, die wij niet gewend zijn'

Crashoperatie

Het bliksemoptreden begon als een crashoperatie, vertelt majoor Ries van 336 squadron. De vlieger, ook bekend als Champ, manoeuvreert de C-130 Hercules samen met zijn collega tactisch over de bergketens van Afghanistan. “Het was een gekkenhuis. Binnen 24 uur moest dit alles opgestart worden. In het begin kampten we vooral met de Pakistaanse rules and regulations, die wij niet gewend zijn.”

Champ is een oude rot in het vak. Toch zegt hij: “Een inzet als deze, met zoveel vliegbewegingen en evacués, heb ik nog nooit meegemaakt. Het is bijzonder indrukwekkend. Ik zie vooral veel kinderen en jonge gezinnen de kist in lopen. Bij sommigen kan je aan het gezicht alleen al zien dat ze de afgelopen dagen door een hel zijn gegaan. Ik weet dat we ze in veiligheid brengen. Dat geeft veel voldoening voor mij en de crew. Alle militairen die meewerken aan deze operatie maken korte nachten, ze werken keihard en toch hoor je niemand klagen. De sfeer is onderling ontzettend goed. Het is echt één team met één taak. Dat maakt me trots.”

Lege kist

Terugvliegen met een Hercules vol evacués zoals deze is een succesmoment. De mannen high fiven elkaar terwijl de kist naar de Afghaanse startbaan taxiet. Rex: “Kijk die volle kist dan. Echt mega.”

Maar het tegenovergestelde gebeurde ook. Als bijvoorbeeld een C-17 met een veel grotere laadruimte alle evacués meeneemt, duurt het weer even voor de nieuwe vluchtelingen geprocesst zijn. Dat neemt tijd in beslag en die heb je niet, met dertig minuten speelruimte op de luchthaven van Kabul. Rex: “Dan vlieg je dus terug met een lege bak. Dan breek je en sta je met alle mannen hier keihard te vloeken. Deze operatie raakt ons echt allemaal.”

De ‘magische’ breaklights worden met grote ogen aangepakt en doen de turbulentie al snel vergeten

Glimlach

De vlucht naar Pakistan duurt een uur. Iedereen krijgt ondertussen water aangeboden. De medic behandelt twee kleine meisjes met uitdrogingsverschijnselen. De mannen van NLMARSOF grijpen alles aan om een glimlach op de gezichten van de kinderen te toveren. De Special Forces delen knuffeltjes uit, die werden geregeld door het Korps Commando Troepen. De ‘magische’ breaklights, lichtgevende buisjes, worden met grote ogen aangepakt en doen de turbulentie al snel vergeten. “Natuurlijk zijn we alert op afwijkend gedrag”, vertelt Rex. “Veiligheid staat voorop. Maar we willen ook rust uitstralen. Deze mensen hebben al genoeg moeten doorstaan.”

Tot de laatste seconde

Rex maakt zich geen illusies, vertelt hij tijdens de vlucht. Het is een dag voor het einde van de operatie: “Het is onmogelijk voor ons om iedereen uit het gebied te krijgen. Maar we zullen tot de laatste seconde proberen mensen mee te nemen. Daar gaan we vol voor.”