Scramble!

NAVO-landen zorgen samen voor luchtverdediging IJsland

Kolonel Steve Carocci is trots. De Amerikaanse directeur van het NAVO Air Operations Centre in het Duitse Uedem was vorige week zeer te spreken over 48ste Fighter Wing. De Amerikaanse F-15 vliegers zorgen de komende weken voor de luchtverdediging van IJsland, omdat dat land geen eigen luchtmacht heeft. En dus onderscheppen zij Russische bommenwerpers die naar de Atlantische Oceaan of  Noord-Amerika willen vliegen.

Scramble! Vlieger 'Talon' rent bij een test naar zijn F-15 om zo snel mogelijk te starten.

Onder de noemer Icelandic Air Policing leveren NAVO-partners afwisselend gevechtstoestellen die het luchtruim van IJsland in de gaten houden. Strategisch belangrijk want deze toestellen hebben de taak om Russische vliegtuigen te onderscheppen die vanuit Noord-Rusland via de Barentszzee naar de Atlantische Oceaan willen vliegen. Dit gebied wordt de GIUK Gap genoemd, waarbij GIUK staat voor Greenland-Iceland-United Kingdom en 'gap' het Engelse woord voor kloof is.

Strategische ligging

De militaire vertaling is logisch wanneer je de kaart van IJsland en omgeving bekijkt. Alle schepen en vliegtuigen die van Rusland naar het open gedeelte van de Atlantische Oceaan willen, moeten tussen Groenland en Schotland varen of vliegen. En halverwege, heel strategisch, ligt IJsland met de vroegere Amerikaanse vliegbasis Keflavik. Sinds het vertrek van Uncle Sam in 2006 tegenwoordig een IJslandse basis en sinds vorige week het tijdelijke 'thuis' voor het kwartet F-15's.

Radarstations

IJsland is het enige NAVO-land dat niet beschikt over een krijgsmacht. Dat wil echter niet zeggen dat het land hulpeloos is overgeleverd aan iedereen die kwaad in de zin heeft. Op de eerste plaats patrouilleert de eigen kustwacht met schepen en vliegtuigen rond het eiland. Maar belangrijker nog, het eiland beschikt ook over vier radarstations die het luchtruim bewaken, het Iceland Air Defence System.
Voor de onderschepping van ongewenste vliegtuigen moet worden teruggevallen op toestellen van NAVO-partners. Die vliegtuigen vormen een Quick Reaction Alert en staan klaar om binnen een paar minuten op te stijgen. In vaktaal heet zo'n alarmstart een 'scramble'.

Tien landen

Sinds de instelling van deze bondgenootschappelijke hulp in 2008 hebben intussen ruim tien landen jachtvliegtuigen naar IJsland gestuurd. Waaronder Britse Eurofighters, Noorse F-35's en Amerikaanse F-15 Eagles. Deze laatste zijn toevallig van dezelfde eenheid als die momenteel IJsland bewaakt. Het is wel opmerkelijk dat de IJslandse regering heeft bepaald dat er maar af en toe vliegtuigen mogen worden gestationeerd. Anders dan bijvoorbeeld de air policing missie van de NAVO in de Baltische Staten heeft Reykjavik dus geen voorkeur voor een permanente aanwezigheid.

Alarmstart van F-15's in IJsland: zo snel mogelijk de lucht in.

Russische bommenwerpers

Nadat de toestellen op 7 juli op Keflavik aankwamen volgden enkele gewenningsvluchten én een certificering. Sinds vorige week staan ze paraat om bij het minste of geringste alarm op te stijgen. Dat kan zijn voor een oefening, maar dus ook betekenen dat er Russische vliegtuigen in aantocht zijn. Als dat zo is, dan is de kans groot dat het gaat om een bommenwerper van het type Tu-160 Black Jack  of Tu-95 Bear.

Deze toestellen kunnen vanuit de omgeving Moermansk via de Barentszzee naar het noorden van de Atlantische Oceaan vliegen en via de GIUK Gap verder naar het zuiden. Aan de Amerikanen op Keflavik de taak om dat te voorkomen. Een opdracht van strategisch belang, want je moet er niet aan denken dat zo'n bommenwerper in tijd van spanning of oorlog via IJsland naar Amerika vliegt en daar aanvallen uitvoert.