Tekst Martin Zijlstra
Foto Marinetraffic.com, Hans de Vreij (hoofdfoto: de door onbekenden gemanipuleerde afbeelding)
Spelletjes in de Zwarte Zee?
De digitale vaargegevens van Zr.Ms. Evertsen en het Britse marineschip HMS Defender in de Zwarte Zee zijn vorig weekend gemanipuleerd. Hierdoor werd de suggestie gewekt dat beide schepen in het holst van de nacht naar de Russische vlootbasis Sebastopol op de Krim voeren. In werkelijkheid lagen ze rustig in de haven van Odesa (Oekraïne).
Na een bezoek aan Istanboel en verschillende oefeningen in de Zwarte Zee liepen de Evertsen en Defender vrijdag 18 juni de Oekraïnse haven binnen. Rond de klok van elf uur ’s avonds, toen de meeste opvarenden waarschijnlijk al op één oor lagen, gebeurde er iets opvallends.
Om elf uur 's avonds gebeurt er iets opvallends
AIS-gegevens
Vaargegevens worden gegenereerd via het Automatic Identification System (AIS) en verspreid via sites als marinetraffic.com of vesselfinder.com. Daarmee kun je zien waar een schip zich bevindt en wordt de kans op aanvaringen kleiner. Maar deze data kunnen dus ook worden misbruikt om valse informatie te verspreiden.
Zwarte Zeevloot
Op marinetraffic.com was te zien dat een 'Netherlands warship' en 'British warship' uit Odesa vertrokken. De schepen doorkruisten de Zwarte Zee en zetten koers naar de Krim. In de vroege ochtend van 19 juni namen ze positie in op ongeveer één kilometer van de haven van Sebastopol. De beelden op marinetraffic.com lieten ook zien dat de oorlogsschepen na verloop van tijd weer omdraaiden en wegvoeren. Een opvallende situatie, want Sebastopol ligt op de Krim én is de thuishaven van de Russische marineschepen in dit gebied, de zogenoemde Zwarte Zeevloot. In werkelijkheid bevestigden webcambeelden van de haven van Odesa dat de Evertsen en Defender daar gewoon in de haven lagen en niet van hun plaats waren geweest.
Waarschuwingsschoten?
Woensdag meldden de Russen dat een van hun patrouilleboten waarschuwingsschoten had gelost, omdat HMS Defender de Russische territoriale wateren zou zijn binnengevaren. Een Russisch vliegtuig zou voorts vier bommen hebben afgeworpen op de vaarroute van de Defender. De Russen beweren dat de Defender na dit wapengekletter het gebied is uitgevaren.
Ook hier ligt de waarheid, net als bij het AIS-verhaal, anders dan wordt gesuggereerd. Het Verenigd Koninkrijk heeft inmiddels verklaard dat er weliswaar een eerder aangekondigde Russische oefening gaande is, maar dat die niets met HMS Defender te maken heeft. Het schip passeerde de Krim via Oekraïnse wateren op weg naar Georgië. Dat betekent dus dat de Russen in hun berichtgeving de werkelijkheid aanpassen om de situatie anders te laten lijken.
Afkeuring VN
Wat de situatie brisant maakt is dat de Krim in 2014 door Rusland is geannexeerd, nadat de overwegend Russische bevolking in een referendum stemde voor aansluiting bij Rusland. Referendum noch annexatie worden erkend in de Westerse wereld. Sterker nog, de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties sprak 27 maart 2014 zelfs haar afkeuring uit over dit Russische wapenfeit. Volgens het Westen behoort de Krim nog steeds bij de Oekraïne en zijn de Russische aanspraken op gebied én het omringende water niet terecht. Dat betekent dat Westerse schepen naar de mening van ons land en het Verenigd Koninkrijk gewoon gebruik kunnen maken van de internationaal erkende vaarroutes. Ook die in de nabijheid van de Krim.
Het Westen erkent de annexatie van de Krim niet
Waarom?
De hamvraag is: wie heeft de tracking-data van beide schepen gemanipuleerd en waarom? Dat is voer voor de analisten en veiligheidsdeskundigen. Hoewel er honderden redenen denkbaar zijn, zal er ongetwijfeld een bedoeling achter de actie zitten. Uit Moskou is in ieder geval nog geen verklaring gekomen. Het Russische ministerie van Defensie heeft nog met geen woord gerept over het AIS-incident. Ook persbureau Tass zwijgt erover.
