Tekst ritmeester Jessica Bode
Foto Mediacentrum Defensie, Bureau Multimedia KMSL
Luchtmacht voorop met technische snufjes
De krijgsmacht gebruikt steeds vaker virtual reality (VR), onder meer in opleidingen. Zo draait de Koninklijke Militaire School Luchtmacht (KMSL) momenteel 6 experimenten waarbij bijvoorbeeld schilders hun verfspuit via een VR-bril leren gebruiken en explosieven in een digitale wereld onderkend kunnen worden.
Virtual reality & augmented reality
Bij VR krijgt de gebruiker een volledige fictieve, digitale wereld te zien. Bij AR worden in de realiteit fictieve zaken geprojecteerd.
Gamificatie
Bij gamificatie worden speltechnieken gebruikt in een niet spelomgeving. Bijvoorbeeld van een wiskundetoets een spelletje maken.
Geen uren in de boeken of een enorme lijst meerkeuzevragen achter de computer, maar een interactieve toets of les waarin gamificatie, augmented reality (AR) en virtual reality (VR) een grote rol spelen. Uit recent onderzoek van TNO blijkt dat de student van de toekomst zoekt naar dit soort vernieuwende lesmethoden. “Maar dat is alles wat Defensie nu niet biedt. We lopen wat deze technologie betreft nog achter”, verduidelijkt majoor Eelco de Zee, betrokken bij de totstandkoming van de VR-applicaties voor luchtmachtopleidingen.
De voordelen?
Met zijn team van Bureau MultiMedia doet hij onderzoek naar de (on)mogelijkheden van dit soort VR en AR toepassingen. Het bureau draait de pilots nu een jaar en de eerste metingen zijn succesvol. “Een van de voordelen is dat de snelheid van het leerproces omhoog gaat. Ook is het goedkoper dan bijvoorbeeld in de praktijk oefenen met ‘echte’ spullen. En de leerling wordt constant gemotiveerd om het net een beetje beter te doen. Dat is die gamificatie; de opdracht wordt een soort computerspel. Je wil graag winnen.”
Ook voor de instructeur is het handig, die in één oogopslag allerlei essentiële informatie ziet. Details die met het blote oog niet altijd zo goed waarneembaar zijn. “Bijvoorbeeld hoe de leerling het spuitpistool vasthoudt en hoe dik of dun diegene verf opspuit”, licht De Zee toe.
Om wat voor VR-apps gaat het nu eigenlijk?
Vliegtuigschilder
Tijdens de vakopleiding tot vliegtuigschilder is het zaak dat de student veel praktijkervaring opdoet. Daar is veel verf voor nodig. Dat is niet alleen kostbaar, maar ook tijdrovend omdat de verf moet drogen. Daarnaast moeten de objecten worden schoongebrand of gezandstraald, omdat die hergebruikt worden. Dat is verleden tijd met de VR-verfspuitsimulatie.
Je zet de VR-bril op, pakt de verfspuit en spuit of coat in de lucht. Door de bril zie je bijvoorbeeld een rotorblad, deur of motorkap. Ben je klaar? Dan is je ‘canvas’ met 1 druk op de knop weer schoon en klaar voor de volgende beurt. Het is zeer waarheidsgetrouw en het systeem legt precies vast wat je doet. Iets dat een mens nooit zo in detail kan bijhouden. Bijvoorbeeld welke route de hand heeft afgelegd, of de verf niet te dik of te dun is aangebracht, hoeveel er is geknoeid, en waar druipers zitten. “Als dit gesimuleerde oefenen goed gaat, gaan de leerlingen over op echte verf om ook daar gevoel bij te krijgen. Het één sluit het ander niet uit”, reageert De Zee. “Het kan natuurlijk ook gebruikt worden om ervaren schilders verder mee te trainen.”
CBRN, Ammunition Awareness (AAW) en Zelfhulp Kameradenhulp (ZHKH)
Met de toepassingen voor CBRN, AAW en ZHKH kunnen militairen onder meer in een digitaal missiegebied iemands hartslag meten, verwondingen bekijken of een tourniquet aanleggen. Bij AAW loopt diegene door datzelfde missiegebied, maar moet dan op zoek naar IED’s of andere explosieven. Wie iets gevonden heeft moet daarvan bijvoorbeeld het soort en type benoemen. Net zoals dat in een traditionele, klassikale setting wordt getoetst. Zie je iets over het hoofd? Tsja, dan gaat het af.
Milieukast, rangen en standen.
Hoe een milieukast (kast met chemicaliën, red.) gevuld moet worden is een van de onderwerpen die regelmatig terugkomt op de KMSL. Het is alleen taaie en volgens veel studenten ietwat saaie stof om te leren. Met VR wordt het leuker. De leerling zet de bril op en vult wederom in de lucht, maar met z’n handen, de kast. Doe je het verkeerd? Dan ontstaan er reacties zoals rook of brand. En dan moet je de situatie snel oplossen. Bij de rangen en standen krijg je zelf onderscheidingstekens op je arm en de gebruiker moet raden welke rang ermee wordt bedoeld.
Wel serieus blijven
De majoor benadrukt wel dat het een serieuze zaak is. “Het moet geen lollig spelletje worden, want het is een belangrijk lesmiddel.” Ook moeten de apps nog verder worden ontwikkeld. “De VR-programma's die we nu gebruiken voldoen aan de kwaliteitseisen en mogen gebruikt worden. Maar we willen bijvoorbeeld meerdere scenario’s, zodat een oefening vaker door dezelfde persoon gedaan kan worden. Bovendien kunnen we met de SIM-spray nog geen ‘luchtmachtobjecten’ spuiten of coaten, zoals de buitenkant van de F-35. De software moet daarvoor verder ontwikkeld worden. We wilden eerst ervaring op doen.”
Hoewel het pilots van de luchtmacht zijn, kan het VR-trainen defensiebreed worden toegepast. “Dat wordt nu nog niet gedaan, maar er wordt wel positief op dit systeem gereageerd. De landmacht heeft immers ook schilders in dienst en iedere militair moet basisvaardigheden trainen zoals CBRN en ZHKH.”
