Tekst Evert Brouwer
Foto Diversen

‘Veiligheidssituatie verslechterd’

Nieuwe schepen en vliegtuigen, meer tanks, een betere luchtverdediging en meer militairen. Het defensiebudget van Noorwegen gaat de komende jaren met honderden miljoenen euro’s omhoog. Ook andere landen in de regio maken meer geld vrij voor Defensie vanwege potentiele dreiging. “We geven daarmee een signaal af aan de ons omringende landen”, stelt de Zweedse commandant der Strijdkrachten, luitenant-generaal Michael Claesson.

Van alle toekomstplannen zijn die van Noorwegen tot nu toe het meest concreet. Vorige week werd een plan gepresenteerd waarin onder meer staat dat tot 2024 het defensiebudget omhoog gaat met in totaal € 750 miljoen tot € 5,6 miljard. Daarmee besteedt ‘Oslo’ meer 1,70% van het bruto binnenlands product (BBP) aan Defensie. Het land kruipt daarmee naar NAVO-streven van 2%. Gerekend per hoofd van de bevolking is Noorwegen koploper in Europa met ongeveer € 1.000. Dat is 2x zoveel als middenmoter Nederland.

De Noorse minister van Defensie, Frank Bakke-Jensen, op bezoek bij het garnizoen in Porsangermoen. Foto: Frederik Ringnes/Forsvaret.

Noorwegen

Een sleutelpositie in de Noorse plannen heeft Brigade Noord aan de grens met Rusland.

Die bestaat uit 4 gemechaniseerde bataljons. Deze eenheden worden uitgerust met nieuwe gevechtstanks, mobiele luchtverdedigingssystemen en artillerie. Wat dat laatste betreft koos de Noorse landmacht met Zweden voor de Archer (FH77BW L52) en voor de Zuid-Koreaanse K9 Thunder (zie artikelfoto), als opvolger van de M-109A3GNM. Beide kunnen overweg met de M982 Excalibur precisiemunitie. Meer vuurkracht en grotere paraatheid.

Nieuwe kleding en beter spullen voor Noorse militairen

Het Soldier Modernisation Program houdt in dat alle militairen nieuwe kleding en modernere spullen krijgen. De fregatten en onderzeeboten van de marine krijgen de nodige upgrades en er varen straks 3 nieuwe kustwachtschepen rond. Om de maritieme operationele capaciteit na 2030 te behouden, is de regering bezig met plannen om de oppervlakteschepen te vervangen. Dat gebeurt trouwens in internationaal verband.

Het fregat KNM Thor Heyerdahl en kustwachtschip KV Nordkapp bij het eiland Senja. Noorwegen investeert ook flink in de marine. Vanaf 2030 moeten de oppervlakteschepen worden vervangen. Foto: Ole-Sverre Haugli.

De invoering van de F-35 Lightning II is voorlopig speerpunt voor de luchtmacht. Maar ook de vervanging van de maritieme patrouillevliegtuigen (P-3 Orions) door de moderne P-8 Poseidon staat hoog op de Noorse agenda. De luchtverdediging gaat op de schop, want het NASAMS II-luchtverdedigingssysteem wordt geüpgraded met moderne sensoren. Net als  de introductie van een aanvullend systeem met een kleiner bereik.

De Special Forces krijgen 1 extra maritieme taakgroep. De Bell 412 transporthelikopters worden vervangen door een type dat beter geschikt is voor deze eenheden.

F-35 jachtvliegtuigen van het Noorse 323 Squadron begeleiden boven Reykjavik (IJsland) een Amerikaanse B2 bommenwerper. Foto: sergeant 1 Matthew Plew, US Air Force.

NORDEFCO

De Nordic Defence Cooperation (NORDEFCO) is een samenwerkingsverband tussen Noorwegen, Denemarken, Finland, IJsland en Zweden op het gebied van veiligheid. Alle landen van het verbond hebben aangekondigd om de komende jaren meer geld vrij te maken voor Defensie.

Denemarken

Het budget in Denemarken stijgt de komende 3 jaar tot € 3,2 miljard, waarmee het op 1,5% van het BBP komt. Dat is een verhoging van 20% in 5 jaar tijd.

Ook hier vergt de komst van de F-35 - Denemarken koopt er 27 om de 30 F-16’s te vervangen - een grote investering. Verder beschikt de krijgsmacht daar over de gloednieuwe Leopard 2A7DK, Mowag Piranha V infanterievoetuigen en, net als Nederland, Leguan bruggenleggers.

Patrouille aan de Noors-Russische grens. Het is een gewilde plaatsing bij dienstplichtigen. Foto’s: Ina Nyås Moe/Kristian Verlo Vikestad/Forsvaret.

IJsland

‘Een aanval is niet uit te sluiten’

Kleinste bijdrage

IJsland draagt van alle landen het minste bij aan de NAVO. Niet zo gek, want het kent geen eigen krijgsmacht.

Van 1951 tot 2006 was de Iceland Defense Force op het eiland gevestigd, een NAVO-eenheid waaraan ook onze Koninklijke Marine met een P-3C Orion bijdroeg. De kustwacht kent wel (3) bewapende schepen. De regering in Reykjavik wil die vervangen en bovendien de radarapparatuur bij Keflavik vernieuwen. Dus er wordt wel geïnvesteerd.

Zweden en Finland

Zweden en Finland, geen leden van de NAVO, versterken binnen het NORDEFCO de samenwerking. Op 15 oktober trad een wet in werking, waarbij de landen elkaar wederzijds militair te hulp schieten bij schendingen van het territoriaal grondgebied.

De Zweedse minister van Defensie Peter Hultqvist mag de komende 3 jaar bijna € 1 miljard aan zijn begroting toevoegen. Opmerkelijk voor een (minderheids)regering die bestaat uit sociaal-democraten en de Groenen. Er staan onder meer een nieuwe gemechaniseerde brigade en een extra onderzeeboot op het programma. Zweden heeft er nu 5 op de verlanglijst.

Dit land besteedt nu 1.1% van het BBP aan Defensie. “Een aanval op ons land moeten we niet uitsluiten”, zei Hultqvist. De Zweden beschikken over een actieve defensie-industrie die onder meer hun ‘eigen’ Saab JAS 39 Gripen E levert.

Finland zoekt ondertussen een opvolger voor de F-18C Hornet. De Finnen investeerden ook flink in de landmacht, waarbij onder meer 100 Leopardtanks 2A6 van Nederland zijn overgenomen.

Rijen Leopard-2A6 tanks stonden in 2016 in Eemshaven klaar voor transport naar Finland. Foto: Louis Meulstee.

Toekomst Defensie

Net als de Noordse landen investeert ook Nederland de komende jaren flink in Defensie. Zonder de extra investeringen beslaat de defensiebegroting nu €11,5 miljard. In Defensiekrant 41 leest u hier meer over.