Oorlogsmusea doelwit van criminelen

Voor tonnen waardevolle spullen gestolen

Nederlandse oorlogsmusea worden de laatste jaren geteisterd door diefstallen. Ogenschijnlijk professionele criminelen hebben het gemunt op talloze unieke objecten uit de Tweede Wereldoorlog, met name Duitse militaria. Museumeigenaren zitten met de handen in het haar en moeten, in deze toch al lastige coronatijd, halsbrekende toeren verrichten om hun collecties te beveiligen. 

“Dit baart ons grote zorgen”, verzucht Michaela van Grinsven van de Stichting Defensiemusea. “Los van de financiële schade, gaat het om voorwerpen die van belang zijn voor het cultureel erfgoed en het overbrengen van de geschiedenis. Bovendien is zoiets enorm ingrijpend voor de mensen die er werken.”

SS-uniformen

De afgelopen maanden werd toegeslagen in het Eyewitness Museum in Beek, het museum op de Van Ghentkazerne in Rotterdam en Oorlogsmuseum Ossendrecht. Hoewel het in Rotterdam bleek te gaan om een militair die een schilderij had ontvreemd, lijkt het in de andere gevallen op bendes die voor tonnen meenamen. Waaronder wapens, maar ook SS-uniformen en compleet aangeklede paspoppen. De laatste jaren zijn ook andere musea in binnen- en buitenland de dupe geweest van dit soort criminaliteit.  

Geregisseerd

De werkwijze van de criminelen lijkt telkens geregisseerd. “Ze gaan minitieus te werk en weten precies wat waardevol is en wat niet. Dat nemen ze mee en de rest blijft achter”, vertelt Mark van Pelt, directeur van museum de Bevrijdende Vleugels in Best, dat 2 jaar geleden overvallen werd. Toen werden met name handvuurwapens buitgemaakt. Die worden vaak, ook al zijn ze onklaar gemaakt, gebruikt bij overvallen.

Gezien de hoeveelheid en het formaat van objecten die worden gestolen, lijkt het er niet op dat de dader alleen opereert. De deuren waren geforceerd met grof geweld en meerdere auto’s werden gebruikt.  Alles wijst erop dat het om een grotere groep inbrekers gaat.

Wat moet je ermee?

Maar wat moeten de daders met de historische voorwerpen? “Ik zou het echt niet weten”, verzucht Van Pelt. “Het gaat om een relatief kleine club die erin handelt. Als er iets bijzonders te koop wordt aangeboden, weten geïnteresseerden in een mum van tijd dat het om gestolen goederen gaat. Maar misschien trekken bepaalde kopers zich daar niets van aan. Bovendien zijn van sommige spullen meer exemplaren. Dat maakt traceren lastig.”

Aanscherpen

Nu er opnieuw een serie inbraken heeft plaatsgevonden, hebben tal van musea de beveiligingsmaatregelen verder aangescherpt. Zo heeft Oorlogsmuseum Overloon het ‘Dodenboek’ uit Auschwitz en ‘die Niederlande und das Reich’ uit de tentoonstelling gehaald. “Het zijn 2 unieke boeken met grote historische waarde. Te link om hier te laten liggen”, laat woordvoerder Janneke Kennis weten. “Een paar jaar geleden is ook ‘Mein Kampf’ uit ons museum weggehaald. Hoewel het later bij een inval in het buitenland werd teruggevonden, zijn we nu extra alert. Dat niet nog een keer. Maar man, wat is het triest dat dit zo moet. Je wil dat de geschiedenis niet vergeten wordt, maar de spullen die eraan herinneren kun je niet laten zien.”

Topstukken

Om het criminelen bij Oorlogsmuseum 40-45 in Schaarsbergen zo moeilijk mogelijk te maken is er inmiddels een stevig hekwerk besteld. Ook lopen er honden op het terrein en hangen er nu camera’s.

Een groot deel van de collectie van de Bevrijdende Vleugels is vervangen door replica’s. Denk aan wapens, uniformen, helmen en baretten. “Het is jammer dat het zo moet, maar we durven het nu niet meer in de vitrine te leggen. Zo hebben we een unieke Russische baret waar er maar 1 van is; je moet er niet aan denken dat die wordt gestolen”, zegt Van Pelt.

NMM goed beveiligd

Het Nationaal Militair Museum in Soesterberg heeft misschien wel de grootste en meest unieke collectie, maar voor een overval maken ze zich geen zorgen. “Hier binnenkomen is geen makkelijke opgave. Ik zou niet willen zeggen onmogelijk, maar het NMM is echt goed beveiligd. Hier hebben we tijdens de bouw natuurlijk al goed over nagedacht”, laat een woordvoerder desgevraagd weten.