Tekst Jan Malschaert
Foto Mediacentrum Defensie

Nieuw team doet ervaring op in Burkina Faso

Een nieuwe begrip voor Defensie: Special Operations Surgical Team. In de afgelopen weken deed een dergelijk team, afgekort SOST, in Burkina Faso voor het eerst ervaring op onder operationele omstandigheden. Doel van het sinds eind vorig jaar lopende project is dit speciale medische team te koppelen aan Special Operations Forces.

Door onder meer de (zeer) korte inzetbaarheid, korte duur en primitieve omstandigheden van operaties de speciale eenheden is de normale medische keten niet altijd toepasbaar. De operators van de landmacht en marine zijn bij sommige operaties vaak volledig op zichzelf aangewezen. Dat geldt ook voor de medische zorg. Vandaar de behoefte aan een speciaal medisch team dat met ze meegaat.

Flintlock

Dit nieuwe concept is nu voor het eerst in de praktijk uitgeprobeerd bij de internationale oefening Flintlock Er werd onder meer bekeken hoe de medische apparatuur het houdt onder zware omgevingsomstandigheden én hoe medici en operators onder realistische omstandigheden goed samenwerken. Beiden hebben tenslotte hun eigen werkwijzen en dat vraagt om afstemming. “Terwijl de commando’s hun werk deden, draaide het SOST scenario’s met oefengewonden. Denk aan iemand met een schotwond of het slachtoffer van een bermbom”, verduidelijkt majoor Bram, betrokken bij het SOST vanuit het Netherlands Special Operations Command (NLD SOCOM).

Door onder meer de (zeer) korte inzetbaarheid, korte duur en primitieve omstandigheden van operaties de speciale eenheden is de normale medische keten niet altijd toepasbaar.
Foto's: kapitein reservist Evert-Jan Daniels en sergeant-majoor Hille Hillinga.

Militair dialect

In Burkina Faso stond ook de afstemming tussen SOF en SOST centraal. Daarvoor is de hele keten beoefend: van gewond raken tot en met de behandeling. “Hoe krijg je iemand zo snel mogelijk op de operatietafel mét de juiste medische informatie. Ze zaten relatief dicht bij elkaar. Het vervoer gebeurde dus met lokale voertuigen en niet per medevac-helikopter”, reageert Bram. Voor het SOST draaide het om de medische setting. Het uitvoeren van een taak onder primitieve omstandigheden, pratend met de SOF in hun eigen militaire dialect.

Het Korps Commandotroepen oefent vaker op medisch gebied, zodat zij bepaalde handelingen ook zelf kunnen. Foto: René Verleg.

Wat is SOST

Een Special Operations Surgical Team bestaat uit 6 personen. Damage control resuscitation (reanimatie) and surgery is core business. De leden zijn in de eerste plaats medici en nadrukkelijk geen operators. Wel moeten hun militaire basisvaardigheden op orde zijn. Denk aan schietvaardigheid en het (over)leven in primitieve omstandigheden. De leden zijn bewapend voor zelf- en noodbescherming van patiënten. De echte force protection ligt bij de SOF of conventionele eenheden.

Gekoeld bloed

SOST moet bij deze nieuwe manier van werken uiteraard rekening houden met specifieke zaken. Special Forces zijn zelfstandig en expeditionair, dus het SOST moet daarin mee. Dit betekent onder meer dat je met minimale ondersteuning voldoende spullen ter plaatse moet krijgen. Denk aan lichtgewicht tenten, maar ook bloed dat gekoeld vanuit Nederland naar een ver en warm oord moet.

'Het vervoer van medische zaken bracht de nodige bureaucratische bijzonderheden met zich mee'

De eerste ervaring met nieuw materieel was goed. “De meeste spullen hebben het goed gehouden. Maar we kwamen er wel achter dat bijvoorbeeld het vervoer van medische zaken, net als munitie en wapens, de nodige bureaucratische bijzonderheden met zich meebrengt.”

Medevac-oefening in Breda. Foto: Rob Gieling.

Minder afhankelijk

Volgens de majoor gaat het SOST er voor zorgen dat ze veel minder afhankelijk zijn van internationale partners. “We worden veel flexibeler en beperken de risico’s bij SOF-operaties Nu kunnen we bepaalde opdrachten niet doen omdat we niet voldoen aan bepaalde Nederlandse of NAVO-richtlijnen qua kwaliteit en snelheid van medische zorg. Tenzij we het hogere risico accepteren. Denk aan opereren binnen 2 uur. Met deze capaciteit kun je levensreddend handelen en iemand vervolgens naar een gekwalificeerd ziekenhuis transporteren.”

Nu het SOST met succes heeft opgetreden onder operationele omstandigheden, wacht nog een aantal stappen tot operationele inzet.  Zo moet er nog geoefend worden met de nieuwe tent die over 2 weken binnenkomt. Dat geldt ook voor maritiem SOF-optreden. Daarna volgen evaluatie van de pilot, het maken van een doctrine en deelname aan diverse oefensessies het komende jaar.

De pilot

De SOST-pilot is het werk van een IDR-projectteam (Instituut samenwerking Defensie en Relatieziekenhuizen) en het kenniscentrum Techniek, Innovatie en Plannen van het Defensie Gezondheidszorg Opleidings- en Trainingscentrum. Medici, SOF-operators en het Nederlandse Special Operations Command zijn betrokken bij het bepalen van inzetopties en het benodigde personeel, materieel en procedures. Het team is onderdeel van een in Voorjaarsnota 2019 aangekondigde versterking van ondersteunende eenheden van SOF.

Op deze foto’s is goed te zien hoe primitief de omstandigheden waren voor het medisch personeel in Burkina Faso tijdens Flintlock. Vanwege omstandigheden is de fotokwaliteit niet hoog.