Tekst ritmeester Jessica Bode
Foto sergeant Cristian Schrik | video: sergeant-majoor Jord Verheij
Ook noodseinen en rookpotten vernietigd
De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) heeft op Bonaire honderden kilo’s onveilig, instabiel vuurwerk onschadelijk gemaakt. Het knal- en siergoed lagen al maanden opgeslagen in een poreuze container in de brandende zon, maar de lokale autoriteiten hadden niet de kennis in huis om het te vernietigen. Ook gingen 35 over-de-datum-noodseinen en rookpotten de lucht in. De Defensiekrant keek mee met de operatie.
Vuurwerk inleveren
In het Caribisch Gebied wordt het jaar door veel vuurwerk verkocht en afgestoken, al mag dat officieel alleen tussen 27 en 31 december. Om de veiligheid enigszins te waarborgen, kunnen leveranciers beschadigd of nat vuurwerk kosteloos afvoeren bij het Openbaar Lichaam Bonaire (vergelijkbaar met een afdeling toezicht en handhaving in ons land). Maar dat wil niet zeggen dat iedereen dat doet. Vuurwerk laten vernietigen betekent niet verkopen en dus geen winst.
07:00
Betrokken partijen verzamelen zich bij de betreffende, oranje container met de lading instabiel vuurwerk. Binnenin loopt het kwik makkelijk op naar 50 graden, waardoor het afgekeurde vuurwerk makkelijk kan ontbranden. Door het aanwezige vocht kan het ook gaan broeien. Alsof deze risico’s al niet groot genoeg zijn, ligt in 8 aanpalende loodsen een enorme voorraad vuurwerk bestemd voor de verkoop opgeslagen.
“Ik ben natuurlijk niet blij met deze wijze van opslag. Er hoeft maar een afgekeurde pot vlam te vatten en alles ontploft”, reageert buitengewoon opsporingsambtenaar Ramon, die met zijn collega’s van het Openbaar Lichaam verantwoordelijk is voor het beheer van de vuurwerkcontainers. De EOD is verantwoordelijk voor de ruiming.
7:15
Het duurt even voordat iedereen er is, maar dat is op de benedenwindse eilanden niets om je druk over te maken. Naast de EOD en het Openbaar Lichaam zijn ook de politie, brandweer en het Rode Kruis aanwezig.
07:45
Met een shovel wordt de toegang tot de container vrijgemaakt. Als antidiefstalmaatregel is de loods niet alleen afgesloten met een slot, maar ligt er ook een zware steen en 2 meter zand voor de deur. Aan de EOD de taak om de laatste restjes zand weg te scheppen, voordat de deuren helemaal open kunnen.
07:55
Het EOD-team treft circa 400 kilo vuurwerk aan. Het gaat met name om het relatief kleine spul zoals pijlen, fonteinen, matten en knallers in alle soorten en maten. In Nederland mag vuurwerk uitsluitend vervoerd worden in speciale, ijzeren kooien. Op Bonaire gaat dat er anders aan toe. Sergeant-majoors Jeroen en Cees en sergeant Stephan laden de achterbak van 2 pick-ups vol met knal- en siergoed.
08:20
De volgeladen voertuigen worden onder politiebegeleiding naar de springlocatie gebracht; een oude zoutpan, ver verwijderd van de eerste woningen. Het is een ritje van circa 1 kilometer. Het bewoonde gedeelte van het eiland vervaagt en de woeste en droge natuur komt in zicht. Cactussen steken hier als torenspitsen boven de rest van de planten uit.
08:35
Het vuurwerk wordt op de plaats van bestemming verbrand in een burn-pit. Het graven van de geul is eerder gedaan door een lokaal grondverzetbedrijf. De mannen leggen er nog zeil in, zodat schadelijke stoffen de grond niet gaan. Daarna wordt vuurwerk erin geplaatst.
09:15
Om ervoor te zorgen dat het spul niet alsnog de lucht in gaat wordt het strak tegen elkaar aan gelegd en afgedekt met een laag kippengaas. Voorts wordt er 100 liter diesel overheen gegoten voor de verbranding. Om het vuur snel op gang te krijgen wordt 5 liter benzine gebruikt vanwege de lagere verbrandingstemperatuur.
10:30
Het is zover. De lading is middels een ontstekingskabel aan het ontstekingsapparaat verbonden en wordt vanaf een afstandje bediend. Omstanders staan op afstand en er wordt afgeteld. 3,2,1…een seconden later schiet een vlam uit de geul. Wat volgt is voor het oog (gelukkig) niet spectaculair. Slecht wat vlammen uit een dampende put met een kakafonie aan krijsend, knetterend en knallend geluid. Af en toe schiet er wat vuurwerk de lucht in. “Als het donker zou zijn, was het zeker een mooi tafereel geweest”, grapt sergeant Stephan.
10:40
Terwijl de vuurwerkput nog lekker brandt en rookt is opdracht 2 aan de beurt. De komst van de EOD naar Bonaire wordt ook gebruikt om 35 over-de-datum-noodseinen en rookpotten te vernietigen. Deze zijn op Bonaire door schippers achtergelaten en inmiddels flink over de datum (2015). De lokale autoriteiten kunnen ze niet zelf vernietigen, dus biedt de EOD de helpende hand.
10:50
In tegenstelling tot het vuurwerk worden de zogenoemde flares en rookpotten niet verbrand, maar onschadelijk gemaakt met een explosieve lading van 2.5 kilo kneedspringstof. Dit gebeurt in een kuil in een ‘T-vorm’ die eerder op de dag is gegraven. “De verticale onderkant van de T is minder diep dan de horizontale bovenkant. Een explosie kiest de weg van de minste weerstand, ofwel het ondiepe gedeelte. “Zo laten we het explosief onder begeleiding naar achteren wegschieten”, legt sergeant-majoor Cees uit.
11:32
Tijd voor de detonatie. Nadat het explosief op de lading is aangebracht wordt de kuil weer netjes gedicht met hulp van de shovel. Daarbij rijdt het voertuig bijna over de ontstekingsdraad heen, maar weet net op tijd bij te sturen. Omstanders worden op veilige afstand gehouden, waarnaar wederom wordt afgeteld. 3, 2, 1...nog geen miniseconden later schiet een enorme hoeveelheid zand en stenen metershoog de lucht in. Een luide BOEM volgt. Zo, nu tijd voor een biertje”, grapt 1 van de EOD’ers. Het duurt uiteindelijk nog 4 uur voordat het smeulende vuur met het vuurwerk gedoofd is en de 2 kuilen gedicht zijn. Dat zit erop.
