Tekst ritmeester Henny de Boer
Foto korporaal Jasper Verolme en eigen foto's

Genderadviseur in Afghanistan: eindeloos knokken

“Ik hoef me niet te vervelen als genderadviseur in Afghanistan”, lacht luchtmachtmajoor Angela. Het is allesbehalve een saaie baan. “Het is interessant en ik leer veel van de cultuur”, vertelt ze op NAVO-kamp Marmal in Mazar-e-Sharif. Maar of het ook leuk is? “Het is vooral keihard knokken”, balt ze haar vuisten samen. En dat doet ze dan ook.

De majoor is special advisor van de Duitse brigadegeneraal André Bodemann in Noord-Afghanistan. Ze stelt alles in het werk om gelijke rechten en kansen voor vrouwen te creëren binnen de Afghaanse veiligheidsdiensten. “Het moet normaal worden dat Afghaanse mannen en vrouwen samenwerken. Dat is ons doel.” De luchtmachter is werkzaam binnen de NAVO-missie Resolute Support, waaraan Nederland circa 100 militairen levert.

Majoor Angela tijdens een werkbezoek aan Afghaanse counterparts.

Onvermoeibaar

De agenda van Angela puilt uit. De onvermoeibare majoor praat met gendervertegenwoordigers van de politie, het leger en trekt Afghaanse commandanten aan hun mouw: opdat ze vrouwen niet vergeten. Ook verlaat ze geregeld de militaire basis, om onder bescherming van een Force Protection-peloton werkbezoeken in de onrustige omgeving af te leggen. “Geen dag is hetzelfde”, ervaart ze.

'Dat we over dit onderwerp praten is pure winst'

Oorlog

“Om instabiele landen op te bouwen, heb je iedereen nodig in het land. Oók vrouwen”, vertelt Angela gepassioneerd. “Ik sta achter die theorie, maar de praktijk is weerbarstig.” Vrouwenrechten staan niet bovenaan de agenda in een land waar oorlog heerst en de bevolking straatarm is. “Mannen zeggen: als wij al moeite hebben opstandelingen te verslaan, waarom zouden we onze vrouwen dan risico laten lopen?” 

Front

In Afghanistan blijven vrouwen in het algemeen thuis om voor de familie te zorgen. Toch is het gelukt om vrouwen te werven voor de politie en het leger. Voor ondersteunende functies welteverstaan, want vrouwen mogen niet naar het front. “Er is meer personeel nodig, niet alleen vanwege de diversiteit”, legt Angela uit. “Veel mensen sneuvelen in de strijd tegen opstandelingen en criminele organisaties. Alle 'mankracht' is welkom.” 

Nederlandse militairen beveiligen adviseurs tijdens hun werkbezoeken buiten de NAVO-basis.

Gezin

De vrouwen hebben geld keihard nodig voor hun gezin, noemt Angela hun drijfveer. Ze mogen zich overigens alleen aansluiten bij de veiligheidsdiensten als hun familie het accepteert. “Soms is alleen de vader of moeder ervan op de hoogte. Dan komen ze stiekem.” Ze kijkt er niet meer van op: “Alles gebeurt een beetje stiekem in dit land.”

Bidden

Als genderadviseur is ze druk bezig om goede arbeidsomstandigheden te creëren voor politie- en legervrouwen. “Ze hebben aparte ruimtes nodig om zich om te kleden, te bidden en te rusten. Bijvoorbeeld tijdens de vastenmaand ramadan.”

Promotie voor de vrouwelijke bijdrage aan de politie in de straten van Kabul.

'Over 2 à 3 generaties wordt het hier heel anders'

Ook maakt ze zich hard voor sport- en computerlessen en ze zet zich in voor het vervoer van een groepje vrouwen dat in een ziekenhuis werkt. Vrouwen mogen namelijk niet zelf rijden. Angela wil dat ze samen een auto krijgen of geld voor een taxi. “Het geld is er nog niet en misschien komt het er nooit, maar dat we met hun meerdere over dit onderwerp praten is pure winst.” 

Angela woont sport- en zelfverdedigingslessen aan Afghaanse vrouwen bij.

Hazara-volk

Ook de werving wordt onder de loep genomen. Eerder is vooral naar aantallen gekeken: zijn er voldoende vrouwen binnen de veiligheidsdiensten? “Nu richten we ons meer op kwaliteit. 90 procent van de aangenomen vrouwen behoort tot het Hazara-volk. Zij kunnen niet naar andere etnische gebieden vanwege onderlinge conflicten. Ook is een deel analfabeet en kan dus geen bureauwerk doen”, schetst ze de uitdagingen. Onder het regime van de Taliban was onderwijs verboden, dus hebben veel Afghanen geen opleiding gehad. 

Moderner

Kortom, er is nog veel werk aan de winkel. Angela boekt her en der praktische successen, maar de weg naar een culturele omslag is lang. Het is nog verre van geaccepteerd dat vrouwen de kost verdienen. Toch ziet de majoor licht aan het eind van de tunnel. “De oudere, conservatieve generatie heeft het nu voor het zeggen. Maar over 2 à 3 generaties wordt de situatie anders”, voorspelt ze. “De nieuwe generatie is moderner en ambitieus: ze wil méér. Ook is die beter opgeleid.”

Tot die tijd is het stevig doorknokken.