Marine houdt voortuin op orde

Groeiend aantal escorts op Noordzee

Iedereen wil graag weten wat er zich in zijn voortuintje afspeelt. De voortuin van de BV Nederland heet de Noordzee en als daar vreemde of interessante passanten doorheen varen, gaat de marine een kijkje nemen. De begeleiding onlangs door Zr. Ms. Van Amstel van een Chinees vlootverband door de Nederlandse Exclusieve Economische Zone op de Noordzee bracht de teller dit jaar op 23.

“Nederland is als handelsnatie gebaat bij een vrij gebruik van de zee. Dat vrij gebruik garanderen we ook dichtbij huis. Omdat de Noordzee onze voortuin is, houden we alles wat daar gebeurt scherp in de gaten. Waar de luchtmacht met zijn QRA (quick reaction alert) ons luchtruim bewaakt, doen wij dat op maritiem gebied. De klok rond: 24 uur per dag, 7 dagen per week en 365 dagen per jaar”, stelt kapitein-ter-zee Eric Mewe, hoofd maritiem hoofdkwartier in Den Helder.

De interesse gaat daarbij vooral uit naar de Noordzeepassages van zogenaamde niet-NAVO eenheden. In 2014 waren dat er 19, in 2015 was dat opgelopen tot 31 en in 2016 zelfs 54. “Dat kan 1 schip zijn, maar ook een heel vlootverband. Circa een derde van die passages beoordelen we interessant genoeg om daar het schip van de wacht, een helikopter of onderzeeboot op af te sturen. In 99% van die gevallen gaat het om Russen, maar bijvoorbeeld de Chinezen hebben ook onze aandacht”, stelt Mewe.

Merkwaardig gedrag

“Daar waar mogelijk combineren we de escorts met lopende activiteiten op de Noordzee, maar dat lukt niet altijd. De begeleidingen vergen dus een enorme effort, vooral als je daarvoor speciaal een schip moet tasken. Als zoiets op Tweede Kerstdag gebeurt, moet je toch het personeel vanuit het hele land speciaal oproepen om het schip te laten uitvaren… Dit jaar staat de teller dus al op 23 escorteringen. We zien duidelijk dat de Russen veel actiever worden, ook steeds vaker deze kant uitkomen in plaats van Noord langs Engeland gaan.”

Soms gebeuren daarbij merkwaardige zaken. Mewe somt er enkele op: “Zo ging een Rus voor de kust van Engeland, maar nog net in territoriale wateren, dagenlang op 1 plek stilliggen. Toevallig – of niet – pal boven een knooppunt van datakabels dat daar onder water ligt. Dan willen wij toch wel graag weten wat daar gebeurt. En onlangs week een Russisch marineschip voor de Deense kust onverwacht van zijn route en voer recht op de kust af. Een test om te zien hoe scherp men daar is? Je kunt niet waakzaam genoeg zijn.”

Nationale Afweging

Of er daadwerkelijk een escort op uit wordt gestuurd, hangt van een aantal zaken af. De Belgische officier 1LZ Ron Joosen, werkzaam bij Current Operaties Groot Bovenwater op het Nederlands – Belgische maritiem hoofdkwartier, benadrukt dat er sprake is van een nationale afweging, maar dat de NAVO wel steeds vaker een coördinerende rol op zich neemt. “Iedere casus krijgt een specifieke tasking mee: waar vang je de escort op, tot hoever begeleiden we hem, hoe dichtbij mag je komen, wat willen we van hem weten. Want dat we vooral bij nieuwe schepen graag zoveel mogelijk informatie willen verzamelen, zeker en vast!”

Mewe vult aan: “Onze intell-behoefte varieert van schip tot schip. Dat is ook de leidraad bij het bepalen welke sensoren we inzetten. We kijken niet alleen met een schip of helikopter door middel van foto en video, we luisteren ook, zowel boven als onder water. En de informatie die we daarmee vergaren wordt in veel gevallen gedeeld met de NAVO-partners.”

Voor het eggie

Is escorteren eigenlijk spannend? Beide marine-officieren knikken nadrukkelijk. “Ja, want het is voor het eggie. En zaken kunnen altijd uit de hand lopen of fouten worden gemaakt. Daarom zoeken we indien noodzakelijk contact met de escort, om toestemming te vragen over te vliegen bijvoorbeeld. De Chinezen wilden dat liever niet. Dan respecteren we dat, al hebben we wel het recht. Van provoceren wordt niemand happy, maar we buiten onze mogelijkheden wel maximaal uit. Laat daar geen misverstand over bestaan!”