Tekst Arjen de Boer
Foto sergeant-majoor Gerben van Es
Onderschepping slotstuk missie Baltic Air Policing
De onderschepping van Russische militaire vliegtuigen is een normale
taak voor Nederlandse F-16’s. Maar het hart van kapitein Martijn ging onlangs
harder kloppen boven de Baltische Zee.
Adrenaline stroomt door het lichaam van Martijn als hij maandagmorgen 8
december in alle vroegte richting zijn F-16 rent. Enkele minuten ervoor was er
nog niks aan de hand. Hij en kapitein Bryan, zijn Canadese wingman (de
vlieger van de 2de F-16 in een formatie), waren weliswaar in hoogste staat van
paraatheid gebracht omdat er mogelijk Russische vliegtuigen aankwamen. Maar
ervaring heeft hem geleerd dat ze toch niet de lucht in hoeven omdat de Russen
vaak al weer zijn afgedraaid richting eigen luchtruim.
Tot hét telefoontje dat de Nederlandse missie Baltic Air Policing in Polen
goed op scherp zet. De Quick Reaction Alert (QRA) moet zonder haperen meteen in
de hoogste versnelling om met 2 F-16’s het luchtruim boven Estland, Letland en
Litouwen te bewaken. De focus is plotseling daar, de adrenaline slaat in. “De
hartslag gaat iets omhoog”, vertelt kapitein Martijn. “De crewchief
doet de deuren omhoog en wij rennen naar de kisten die klaarstaan in de
shelters. Zij snoeren ons in, dan een kleine check, motoren starten en weg. Dan
kickt de training wel in, alles gaat als een geoliede machine.”
Richting Baltische Zee
Binnen luttele minuten hangen de F-16’s in de lucht boven Malbork en koersen
richting de Baltische Zee. Martijn en zijn wingman weten dan nog maar
weinig. Alleen de koers, welke frequentie er is voor de communicatie en de
hoogte waarop ze moeten vliegen.
De vlucht richting het operatiegebied duurt even. “In die tijd kunnen we even
op adem komen, de boel laten zakken”, vertelt de F-16-vlieger. Niet veel later
neemt de gevechtsleiding de communicatie over met meer details over de
‘mogelijke dreiging uit het Noorden’.
Aan de horizon verschijnen kisten van de Zweedse QRA. Die aanblik doet
Martijn vermoeden dat er iets bijzonders aan de hand is. Die piloten komen
immers niet voor niets van de andere kant van de Oostzee gevlogen. “Dan gaat de
adrenaline weer stromen”, vertelt de kapitein. Dan één stip op de radar, twee,
steeds meer. Even later ziet hij de contrails, condensstrepen van
uitlaatgassen, als draden strak door de lucht gespannen. Even het gas erop en al
snel hangt Martijn naast 2 bewapende, uit de kluiten gewassen Fullbacks. De
NAVO-codenaam voor de Sukhoi SU-34, Ruslands modernste jachtbommenwerper.
Het blijkt dat meerdere Russische vliegtuigen van diverse typen door het
internationale luchtruim vliegen. Op verschillende hoogten zijn condensstrepen
te zien, het is druk in de lucht. “Mijn wingman zei dat het wel de
Battle of Britain leek”, aldus Martijn.
Hoogtepunt
De onderschepping is één van de hoogtepunten uit de vliegcarrière van
kapitein Martijn. De SU-34 zien de Nederlanders vooral op plaatjes en filmpjes,
maar nu in het echt. “Als je eenmaal naast zo’n kist hangt, besef je wel hoe
bijzonder dit is. In Nederland doen we ook QRA, maar daar kwamen we dit nooit
eerder tegen. Deze jongens kunnen echt flink terugbijten. Niet dat ze dat doen,
maar toch.”
“We hebben geen contact met die vliegers”, gaat Martijn verder. “Wel geven we
zoveel mogelijk uiterlijke kenmerken door aan de gevechtsleiding.
Onderscheidingstekens, bewapening, land van herkomst, dat soort zaken.” Na een
tijdje vliegen de Russen verder richting eigen grondgebied. Kapitein Martijn en
zijn wingman kunnen terug naar Malbork. “Je zit nog vol adrenaline en
enthousiasme, maar na de landing zakt alles langzaam weg.” Heel even is er een
moment om de ervaringen door te spreken. Maar al snel is het tijd voor een
nieuwe focus, het papierwerk voor de NAVO om te rapporteren wat er is gebeurd.
Einde Baltic Air Policing voor Nederlanders
Het Nederlandse detachement nam met 4 F-16’s deel aan de Baltic Air
Policing-missie, ter bescherming van het Baltische luchtruim. Er werd gevlogen
van begin september tot halverwege december. De Nederlandse F-16’s vlogen in
totaal 4 onderscheppingsvluchten.
De Nederlanders werkten samen met de Duitse luchtmacht in Estland en de
Portugese en Canadese luchtmachten in Litouwen. De Baltische staten beschikken
zelf niet over geschikte jachtvliegtuigen. NAVO-partners nemen daarom de
bewaking van het luchtruim voor hun rekening. In 2014 kwam de NAVO al meer dan
100 keer in actie voor onderscheppingen boven de Baltische Zee. Dit is 3 keer
meer dan in 2013.
De SU-34 Fullbacks uit het verhaal vlogen zonder transpondersignaal in
internationaal luchtruim boven de Baltische Zee. De F-16’s begeleidden de
bommenwerpers tot buiten het internationale luchtruim. De Russische toestellen
vlogen in zuidelijke richting naar Kaliningrad, een Russische enclave tussen
Polen en de Baltische Staten.
