Van Amstel en NH90 slijpen de messen

Onderzeebootbestrijders trekken alles uit de kast tijdens Dynamic Mongoose

Anti-Submarine Warfare (ASW) is vanwege de verslechterde veiligheidssituatie in de wereld binnen de NAVO weer hotter dan hot. Vandaar dat onlangs tijdens Dynamic Mongoose 2023 alles uit de kast werd getrokken, in het zeegebied tussen Noorwegen en IJsland. De Nederlandse afgevaardigde was het M-fregat Zr.Ms. Van Amstel, weliswaar op leeftijd, maar uiterst gespecialiseerd in dit werk én voorzien van de geduchte NH90-maritieme gevechtshelikopter.

1. Wat was de inzet en opzet van Dynamic Mongoose?

Luitenant ter zee 2OC Marijn, luchtverdedigingsofficier: “De oefening bestond voornamelijk uit het opdoen en onderhouden van kennis en kunde rond onderzeebootbestrijding. Het vergt veel coördinatie tussen alle eenheden om onderzeeboten ook daadwerkelijk te vinden, te blijven volgen en uiteindelijk aan te vallen. Hiervoor had de oefenleiding een uitdagend scenario geschreven, zowel op strategisch, operationeel als tactisch niveau. In totaal namen 22 schepen deel aan de oefening, uit onder andere Denemarken, Duitsland, Noorwegen, Polen, Spanje, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Naast schepen en 2 onderzeeboten zetten deze landen ook helikopters en maritieme patrouillevliegtuigen in.”

2. Wat was de rol voor de Van Amstel en van andere schepen?

Luitenant ter zee 2OC Jessy, commandocentrale-officier: “Sommige schepen zijn een high valuable asset. Dat betekent dat zij essentieel zijn voor een missie; denk bijvoorbeeld aan logistieke of amfibische transportschepen. De high valuable assets worden zeer goed verdedigd door eenheden zoals de Van Amstel. Wij zijn gespecialiseerd in onderzeebootbestrijding; het opsporen én aanvallen van onderzeeboten, samen met onze NH90-maritieme gevechtshelikopter.”
Marijn: “De Van Amstel is uitgerust met zowel een hull-mounted sonar als een Low Frequency Active Passive Sonar (LFAPS). Deze systemen, in samenwerking met de sonar van de helikopter en de helikopter zelf, maken dat de Van Amstel een heel breed plaatje van het omringende gebied binnenkrijgt. Daarnaast is het ASW-team zeer ervaren, deels ook omdat mensen zelf op een onderzeeboot hebben gevaren.”

3. Wanneer is de missie succesvol?

Luitenant ter zee 2OC Harm, waarnemer op de NH90-boordhelikopter: “We maken gebruik van sonar die op verschillende dieptes in het water kan zenden en ontvangen. Hierdoor kunnen we de hele waterkolom goed doorzoeken en heeft een onderzeeboot minder kans om zich te verstoppen. Deze manier van zoeken zorgt nog wel eens voor een verrassing. Door op de juiste plekken te zoeken of zelfs door daar alleen al aanwezig te zijn denkt een onderzeeboot ook wel 2 keer na of hij het risico aandurft om dichterbij te komen en aan te vallen.”
Marijn: “Vaak wordt trouwens gedacht dat ASW simpelweg gaat om het vinden en vernietigen van een vijandelijke onderzeeboot. De hoofdtaak is echter ervoor te zorgen dat een onderzeeboot zijn missie niet kan voltooien. Ook zonder dat wij torpedo’s gooien kan onze missie al succesvol zijn.”

4. Waarom is samenwerking zo belangrijk?

Harm: “In ons eentje zijn we kansloos als schip of helikopter. Een gebied is al snel te groot voor 1 eenheid om te doorzoeken. De sleutel ligt bij samenwerking tussen alle eenheden: schepen, helikopters, patrouillevliegtuigen en als het even kan ook vriendschappelijke onderzeeboten. Als je een taakgroep hebt waarin elke eenheid iets ‘op tafel’ kan leggen, dan kan de commandant van het vlootverband eenheden op de juiste plekken zetten voor een maximaal effect. De Van Amstel met haar LFAPS, de NH90 met de HELRAS-dipping sonar en een patrouillevliegtuig dat tientallen sonoboeien kan afwerpen voegen dan allemaal een bepaalde capaciteit toe als zogenoemde force multiplier.”

5. Wat vliegt er zoal tijdens Dynamic Mongoose?

Harm: “Op dit moment werken we naast onze eigen NH90 samen met een Poolse Seasprite, een Spaanse Seahawk, een Britse Merlin en 2 Duitse Lynxen. De Merlin doet alleen voor de oefening even mee, de andere helikopters horen net als wij met de Van Amstel bij de Standing NATO Maritime Group 1. Ook de Duitse, Britse, Spaanse en Poolse helikopters zijn actief vanaf hun moederschepen. Daarnaast werken we samen met maritieme patrouillevliegtuigen uit Noorwegen, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, die vanaf het land opereren.”

6. In hoeverre zijn de NH90 en Van Amstel geïntegreerd?

Sergeant ODOPS Bert, sensoroperator op de NH90: “Op alle vlakken is de samenwerking top. Iedereen helpt elkaar en is flexibel. De integratie van de boordvliegploeg in de bemanning van Zr.Ms. Van Amstel verloopt ook buitengewoon positief. Er is over en weer begrip voor elkaars mogelijkheden en beperkingen. Ook op sociaal vlak hoor ik uit alle geledingen zeer positieve verhalen. Op operationeel vlak zijn een M-fregat en de NH90 voor elkaar gemaakt. Beide eenheden hebben als kerntaak onderzeebootbestrijding. Dit zorgt ervoor dat de aanloop van missies en de bijbehorende mindset langs dezelfde lijnen lopen en we daadwerkelijk op een hele natuurlijke wijze volledig geïntegreerd optreden.”

7. Hoe reageren de medestanders?

Harm: “Dynamic Mongoose 2023 is de uitgelezen kans om te laten zien waar het schip toe in staat is. Zowel de NH90 als Zr.Ms. van Amstel worden gewaardeerd door medestanders om de technische capaciteiten van onze systemen. Los van de techniek worden we misschien nog wel meer gewaardeerd vanwege de kunde van ons personeel. Het succes van onderzeebootbestrijding staat of valt met een gedegen plan om de beschikbare systemen zo effectief mogelijk in te zetten. We zijn in staat om de leiding te nemen over complexe oefeningen, inclusief vliegende eenheden, en zowel in de voorbereiding als de uitvoering het verschil te maken.”

8. Hoe kijk je als heli-crew naar deze oefening?

Bert: “Oefeningen als Dynamic Mongoose 2023 zijn het neusje van de zalm op het gebied van onderzeebootbestrijding. Wij zijn vooral gewend aan relatief korte ASW-oefeningen, zoals we deze regelmatig trainen onder de staf van de Britse Fleet Operational Sea Training. Dit is echter een heel ander spel, waarbij wij soms 5 uur lang in de lucht hangen zonder dat we een onderzeeboot hebben gezien op onze sonar. Dan nog kan een opdracht succesvol zijn uitgevoerd, simpelweg door ervoor te hebben gezorgd dat een onderzeeboot niet naar bepaalde locaties heeft kunnen gaan. Alle aspecten van onderzeebootbestrijding worden hier in de echte wereld getraind, op volle zee. Als crew is het grandioos om hier onze messen te kunnen slijpen en ons nog beter voor te bereiden op onze taak.”