CLSK wordt Commando Lucht- en Ruimtestrijdkrachten

Space is geen project, maar een domein

Tekst: Jopke Rozenberg-van Lisdonk | Foto’s: sergeant Sjoerd Hilckmann | Video: Jorn Koekoek

Zo’n tweehonderd genodigden verzamelen zich op deze tropische dag in het Nationaal Militair Museum, gelegen op voormalig Vliegbasis Soesterberg. De plek waar in 1913 de Luchtvaartafdeeling werd opgericht, het begin van de Nederlandse militaire luchtvaart. Ook de plek waar het eerste militaire vliegtuig, de Brik van Van Meel, begon aan de verkenning van het luchtruim. Vandaag, ruim een eeuw later, is het de plek waar het ruimtedomein officieel binnen de krijgsmacht erkend en belegd wordt binnen de Koninklijke Luchtmacht.

Bekijk hieronder de introductie van het nieuwe embleem.

Essentieel

“Wat begon als pionieren in het luchtruim, breidt zich vandaag uit tot ver daarboven”, trapt demissionair minister van Defensie Ruben Brekelmans het evenement af. “De oorlog in Oekraïne, maar ook het conflict in het Midden-Oosten, toont hoe essentieel ruimtecapaciteit is geworden. Satellietbeelden, communicatie, positionering; zonder het space-domein is er geen effectieve defensie. Space is geen luxe. Het is een force enabler. Het is een fundament waarop onze krijgsmacht opereert. Daarom is het goed dat we vandaag formeel vastleggen: space is niet langer een project. Het is een domein.”

Joint fight

Dat het ruimtedomein bij de luchtmacht wordt belegd, is volgens Brekelmans een logische keuze. Het is volgens hem de plek waar de kennis, de mensen en de ervaring al zijn samengebracht. Later benadrukt de kersverse Commandant Lucht- en Ruimtestrijdkrachten (C-LRS) luitenant-generaal André Steur dat space geen ‘luchtmachtfeestje’ is. “Deze stap zetten we voor de hele krijgsmacht”, vertelt hij de aanwezige genodigden en alle defensiemedewerkers die via een livestream meekijken. “Ruimte is niet alleen een zelfstandig domein met eigen kenmerken, het wordt ook steeds bepalender voor het optreden op land, ter zee, in de lucht en zeker ook in het cyberdomein. Deze integratie versterkt ons vermogen om effectief en gecoördineerd op te treden. Het is een investering in de joint fight.”

Gevecht stopt niet bij de dampkring

Ook Directeur Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (D-MIVD) vice-admiraal Peter Reesink richt zijn woord tot het publiek: “Als Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst opereren wij al decennialang in en met het ruimtedomein. Geen raket wordt afgevuurd, geen schip vaart uit, geen formatie verplaatst zich zonder dat iets of iemand vanuit de ruimte meekijkt, meebeslist, meeluistert. We onderscheppen signalen, analyseren communicatie en gebruiken satellietbeelden om inzicht te krijgen in wat landen doen, kunnen en ook van plan zijn. De krijgsmacht en de maatschappij zijn afhankelijk van dat ruimtedomein. Soms lijkt het op sciencefiction, maar het is realiteit. Een realiteit waarin het uitschakelen van één satelliet hele legers of hele samenlevingen kan ontregelen. We zien in de grijze zone tussen oorlog en vrede dagelijks cyberaanvallen, sabotage en desinformatie. Gericht tegen onze bondgenoten, maar ook tegen Nederland. Dat gevecht stopt dus niet bij de dampkring. Moderne oorlogsvoering zet zich steeds krachtiger voort in de ruimte.”

Eigen capaciteiten

Brekelmans noemt de ruimte geen gebied voor solospelers, maar ook geen domein waarin je alles kunt uitbesteden. “We zoeken steeds de juiste balans. Wat moet je zelf doen? Waar werk je samen? Wat koop je commercieel in? En welke capaciteit móet je in eigen hand houden, omdat je simpelweg niet zonder kunt? Niet omdat we alles zelf willen doen, maar omdat we minder afhankelijk willen zijn. Wat we écht nodig hebben, moeten we zelf in handen hebben.” Daarmee zijn Steur en Reesink het volledig eens. “Een eigen, onafhankelijke informatiepositie in dit domein maakt Nederland waardevol als internationale partner”, zegt Reesink daarover in zijn speech. “Daarom is het goed dat Nederland kiest voor eigen capaciteiten. Met eigen satellieten. Gebouwd met onze kennis, onze mensen en onze industrie.” Brekelmans nodigt alle onderdelen van Defensie, bondgenoten, maar ook bedrijven en kennisinstellingen uit om mee te denken en werken aan het militaire ruimtedomein. “Want de dreigingen in dit domein zijn te groot, te complex en te snel voor één krijgsmachtdeel alleen.”

Dappere kapiteins en majoors

De militaire ontwikkelingen in het ruimtedomein zijn tot nu volgens Steur te danken aan de inzet van velen. Hij noemt daarbij militairen, burgers, wetenschappers en partners in binnen- en buitenland. Ook staat hij stil bij zijn voorgangers, generaals Dennis Luyt en Sander Schnitger, die zich vroegtijdig sterk maakten voor deze ontwikkeling. Bovendien zetten de huidige bewindslieden van Defensie zich volgens Steur sinds hun aantreden krachtig in om space binnen Defensie de plek te geven die het verdient. “Maar de ontwikkeling danken we vooral aan enkele dappere – toen nog – kapiteins, majoors en overstes”, spreekt de commandant. “Enkelen van hen zijn hier in de zaal aanwezig. Mensen die in een wereld van extreme schaarste bleven vechten voor dit domein. Mensen die ondanks weerstand bleven duwen. Mensen die ‘nee’ niet als antwoord accepteerden. Volhardend, een tikje eigenwijs, soms wat buiten de lijntjes maar altijd met het hart op de goede plek: om onze krijgsmacht beter te maken. Ik ben jullie daar onwijs erkentelijk voor!”

Space Operations Centre

Kijkend naar de toekomst vertelt de C-LRS de space-capaciteiten binnenkort uit te breiden. De bedoeling is een operationeel Space Operations Centre op te richten en de functies bij het huidige Defence Space Security Centre uit te breiden. Ook in de rest van de krijgsmacht zal de space-capaciteit worden uitgebreid, volgens de commandant. Hij verwacht dat Space op termijn uitgroeit tot een van de Commands onder het CLRS en wellicht in de verdere toekomst een zelfstandig krijgsmachtdeel wordt. Steur besluit: “Tegen iedereen die vanaf vandaag onder de vlag van het CLRS opereert zeg ik: blijf pionieren. Blijf traditionele middelen en methoden ter discussie stellen. Blijf ontwikkelen. Blijf de grenzen opzoeken. Blijf samenwerken. Maar bovenal: blijf eigenwijs. En blijf vooruitdenken, net als toen, hier op deze prachtige en warme plek, zo’n honderd jaar geleden. Want dat is het DNA van het Commando Lucht- en Ruimtestrijdkrachten.”