Luchtmachters overwinnen zichzelf op Invictus Games
Het Canadese Vancouver en het nabijgelegen wintersportgebied Whistler waren van 8 tot en met 16 februari het toneel van de Invictus Games. Ook Nederland vaardigde een team af naar de 7e editie van het sportevenement voor wounded, injured and, sick (WIS)-militairen. Onder hen ook drie luchtmachters. De Vliegende Hollander deed z’n naam eer aan en stak de grote plas over om hen en het grootse evenement te volgen.
Tekst: Michael Simon | Foto’s: sergeant-majoors Barend Westerveld en Hille Hillinga
Het is een feestelijk gezicht, donderdag 6 februari in de aankomsthal van Vancouver International Airport. Teams uit alle hoeken van de wereld zijn naar Canada gekomen en worden met muziek en enthousiast gevlag ontvangen. Waar het Israëlische team onder de luide klanken van Hava Nagila welkom wordt geheten en de Duitsers door muziek van Rammstein en Helene Fischer, kondigt de Nederlandse entree zich aan met Snollebollekes en André Hazes. Ondanks de lange vlucht van ruim negen uur, komt het oranje-team feestend en zwaaiend de terminal uit. De achttien (oud-)militairen zijn uitgelaten en blij dat hun avontuur eindelijk van start gaat.
Invictus Games
In Canada strijden ruim vijfhonderd sporters uit 25 landen met en tegen elkaar tijdens de Invictus Games. Deze zijn afgeleid van de Amerikaanse Warrior Games, een sportevenement voor WIS-militairen, actief dienend of veteraan. Nadat de Britse prins Harry die laatstgenoemde had bijgewoond, initieerde hij de internationale variant. De eerste editie vindt plaats in 2014 in Londen. Sindsdien waren er nog vijf Invictus Games in respectievelijk Orlando (2016), Toronto (2017), Sydney (2018), Den Haag (2022) en Düsseldorf (2023). In 2027 is het Engelse Birmingham gastheer voor zomersporten.
Dit jaar staan voor het eerst ook wintersporten op het programma: (zit)skiën, snowboarden, langlaufen, biatlon, skeleton en rolstoelcurling. Deze vinden plaats in Whistler. In Vancouver gaan de sporters de strijd aan bij rolstoelbasketbal, zitvolleybal, indoorroeien, rolstoelrugby en zwemmen. Net als in alle voorgaande edities is ook in Canada een Nederlands team van de partij. De achttien (oud-)militairen nemen namens ons land deel aan alle onderdelen, behalve het rolstoelrugby.
Meer zien van de Invictus Games? Bekijk dan deze clip. Video en montage: sergeant-majoor Max Baars en adjudant Eva Klijn
Indrukwekkende opening
Twee dagen na deze feestelijke ontvangst is er een nog véél feestelijkere opening van de 7e Invictus Games. Onder luid gejuich van liefst 40.000 toeschouwers, omlijst met optredens van megasterren als Katy Perry, Nelly Furtado en Coldplay-zanger Chris Martin, presenteert het Nederlandse team zich tijdens de Nations Parade. Twee luchtmachters in rolstoel, eerste luitenant Esther van der Zande en Bas Verduin gaan het team voorop. Daarachter korporaal Lien Denneman gevolgd door de rest van het team.
“Ik wist niet wat ik moest verwachten”, blikt Bas Verduin terug. “Je staat onderin dat stadion te wachten tot je op mag. Dat zorgde voor wat zenuwen, maar ik wist ook: deze show is voor ons, ik ga hier van genieten.” Esther van der Zande vond het eveneens indrukwekkend. “Maar er gebeurde zoveel tegelijkertijd, dat het even duurde voordat het landde.” Het geluid dat erbij komt kijken, is te veel voor haar om te verwerken. “Daarom droeg ik oordoppen, net zoals bij mijn basketbalwedstrijden.”
Esther: ‘Het heeft lang geduurd voor ik weer ergens plezier in had’
Belang van familie
Eerste luitenant Esther raakt in 2015 betrokken bij een dienstgerelateerd ongeval. Als gevolg daarvan ondergaat ze een operatie waar ze zenuwletsel aan overhoudt. Daardoor is ze vanaf dat moment veel minder mobiel: ze beweegt zich voort op krukken en sinds 2020 voor langere afstanden per rolstoel. Het lange herstel en de vele terugslagen zorgen ook voor een mentaal moeilijke tijd.
Hoe ze in het vliegtuig naar Vancouver stapte? “Voor mij was het belangrijk dat mijn beide zussen en één van m’n broers er waren. Van tevoren dacht ik: een medaille zou superleuk zijn, maar hier zijn, samen met hen; daar haal ik zoveel plezier uit. Het heeft lang geduurd voordat ik iets vond waar ik weer plezier in had.”
‘De staatssecretaris heeft beloofd een keer mee te trainen met zitskiën’
Belofte van staatssecretaris
Plezier heeft ze overduidelijk ook in het rolstoelbasketbal. Tijdens de wedstrijd valt haar fanatisme op. “Natuurlijk is meedoen belangrijker dan winnen, maar je speelt wel een spel om te winnen. Ook als je weet dat je amper kans maakt, je doet toch je uiterste best om iets neer te zetten.” En die vrolijke foto met staatssecretaris Tuinman betekent dat ze er weer lol in heeft. “Ja”, zegt ze met een glimlach, “maar hij heeft ook toegezegd dat hij na de Invictus Games een keer met zitskiën komt meetrainen. Daar hou ik ‘m aan, dus zet dat maar in het artikel erbij.”
Bevrijding
Na ruim zeventien jaar als luchtmachtmilitair is Bas Verduin nu actief in een burgerfunctie, als chief human factors trainer bij het Air Combat Command. “In 2007 werd multiple sclerose bij mij geconstateerd”, vertelt hij. Dat is een chronische ziekte aan het centrale zenuwstelsel, de hersenen en het ruggenmerg. Hierdoor belandt Verduin in het najaar van 2020 in een rolstoel. Opvallend genoeg beschouwt hij het als een bevrijding. “Mijn benen waren mijn beperking geworden en een rolstoel bood mij weer vrijheid.”
Kameraadschap hervinden
Waarom Verduin meedoet? “Ik ben ooit bij Defensie gegaan voor het kameraadschap en het avontuur. Gevoelsmatig gaf ik dat op toen ik geen militair meer was. Als burger ben ik ook wel deel van een team, maar vroeger ging ik mee op uitzending, nu niet meer. Wat ik hier in Canada merk is dat we samen echt één ploeg zijn. We doen alles samen. Daarnaast heb ik een tweede doel en dat is het maximale uit mijzelf halen in mijn rolstoel. Ik zit hier nu zo’n vijf jaar in. Ik wil weten wat mijn max is.”
Dat doet hij. Zéker bij de rolstoelbasketbalwedstrijden valt zijn felheid op. Daarbij gaat het er sowieso stevig aan toe en regelmatig valt een speler na een botsing uit een rolstoel. “We zijn toch allemaal militair”, zegt hij met een glimlach. “Geef militairen een uitdaging en ze gaan aan de bak. Dat geldt ook voor hier; het zit er niet in om het half te doen.”
Kers op de taart
Korporaal Lien Denneman strijdt in Vancouver op de onderdelen biatlon, indoorroeien en skeleton. “Bewust geen teamsporten”, vertelt ze. “We zijn hier als team, maar ik ben écht met mezelf bezig. Het is míjn proces.” Lien komt van ver: in 2017 voelt ze een bult in haar been. “Dat bleek een tumor van tien bij vijf te zijn, kanker”, blikt ze terug. De zeldzame en kwaadaardige tumor – myxoid liposacroom – zorgt ervoor dat ze liefst 25 keer bestraald wordt en dat artsen één spier volledig verwijderen. Bijna twee jaar revalideert ze, voornamelijk op het Militair Revalidatiecentrum (MRC) in Doorn.
Het meedoen beschouwt ze als een overwinning op zichzelf. “Het is voor mijzelf een grote stap, dat podium pakken, dit interview doen… dat wilde ik eigenlijk nooit. Maar nu ik het doe, zie ik het als een mooie ontwikkeling van mezelf.” Het is geen valse bescheidenheid, ze staat nu eenmaal niet graag in de schijnwerpers. “Tijdens mijn ziekte bijvoorbeeld, heb ik niets aan de grote klok gehangen. Ik ben nu eenmaal een binnenvetter.”
Deelname aan de Invictus Games is voor Lien de kers op de taart. “Sporten is voor mij therapie, m’n medicijn. Ik kom van ver en ik heb hard gevochten om te komen waar ik nu ben. Het laat zien dat ik, net zoals de rest van het team veerkrachtig ben. Ik hoop mensen te motiveren door te laten zien: geef nooit op, wij kunnen het ook.”
