Tekst Evert Brouwer
Foto Ministerie van Defensie, Bundeswehr, luitenant-kolonel Huub Schattorie | illustratie: Paul Koebrugge
Complex project met veel spelers
De wereld is weer een stukje veiliger geworden met het aantreden van de Airbus A330 Medical Evacuation, die speciaal is ingericht voor medische evacuaties (Medevac). Het toestel heeft inmiddels alle testvluchten achter de rug en wat de luchtwaardigheid betreft de zegen gekregen van de Luchtvaartautoriteit. Sterker nog: de eerste vlucht heeft al plaatsgevonden.
“Het was, om in die termen te blijven, een complexe operatie”, blikt Peet Roovers, engineer luchtwaardigheid bij COMMIT terug. “Ga maar na: de NAVO is eigenaar, het medisch materieel is Duits en Nederland zorgt voor de certificering.”
‘De apparatuur was toch goed genoeg voor de A310?’
Aan boord is de apparatuur ingebouwd die afkomstig is van de verouderde A310 vliegtuigen van de Duitse luchtmacht. De apparatuur werd al twintig jaar gebruikt in de A310. Toch moest de apparatuur alsnog getoetst worden om aan de certificatie-eisen van de A330 te voldoen. Dit riep vragen op bij de Duitsers: die apparatuur was toch goed genoeg voor de A310? “Die Airbus is nu eenmaal een ander toestel dan de grotere A330. De vluchtroutes binnen het vliegtuig zijn bijvoorbeeld niet identiek. Dat heeft consequenties voor de inbouw en plaatsing van de apparatuur”, schetst collega-engineer kapitein Mike van Mierlo.
Tekst loopt door onder de afbeelding
De zogenoemde head strike test aan boord van de A330 Medical Evacuation.
Brandblussers
In mei dit jaar zijn de operationele test- en evaluatievluchten, in militaire termen de OT&E, gehouden. Daarbij zijn de limieten van het toestel aardig benaderd. “Zit je dan als verpleegkundige op de aangewezen plek nog wel veilig op je stoel? Kan de trolley veilig door het toestel en kun je overal bij de brandblussers en persoonlijke beschermingsmiddelen in geval van nood? We zijn tijdens de zogenoemde cabin walk through test daadwerkelijk door het toestel gelopen om bijvoorbeeld headstrike distances te meten. Dat lukt niet in een lab. Wij - en Airbus - verzinnen wel iets van achter het bureau, de praktijk kan echter anders uitwijzen.”
Peet Roovers (links) in bespreking met vertegenwoordigers van de NLR en de Duitse luchtmacht.
‘De dynamiek in het team heeft voor een stroomversnelling gezorgd’
Alles aan boord is getest, dus ook de stretchers.
Diepgang
Roovers en kapitein Van Mierlo zijn nog niet eens zo lang geleden in het project gestapt: respectievelijk februari en oktober vorig jaar. “De dynamiek binnen het project, bestaande uit COMMIT (Directie Wapensystemen & Bedrijven, afdeling Luchtvaartsystemen), Koninklijke Nederlandse Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR), Duitse Luchtmacht en Militaire Luchtvaartautoriteit (MLA), heeft voor een enorme stroomversnelling gezorgd. Dat is een geweldige prestatie, zeker gezien de diepgang bij deze klus”, zegt Peet stellig.
‘De steun van het NLR was leerzaam’
Op het hoogtepunt, toen de deadline naderde, waren vijf medewerkers van COMMIT bij de A330 Multinational MRTT Fleet betrokken. “De steun van het NLR was leerzaam en we hebben vanaf de start het vliegend en medisch personeel erbij betrokken. Hun inbreng was essentieel.”
Bijkomend probleem was dat de informatie van de medische apparatuur soms sterk verouderd of incompleet was. Dat is nu allemaal aangepast. “Niet ieder item aan boord was trouwens volledig getest door Airbus of door de Duitsers”, vult Mike aan, “dus bleven er voor ons tests over. Aanvullend is een veiligheidsanalyse gemaakt, die door MLA wordt beoordeeld.”
De A330 in de hangar op vliegveld Keulen. Gereed om tot vliegend ziekenhuis te worden omgebouwd.
‘Alle mogelijke scenario’s zijn nagebootst’
Beperking
Je moet er absoluut zeker van zijn dat alles brandveilig en crashbestendig wordt ingebouwd. “De elektromagnetische interferentie is eveneens een belangrijk punt: spullen die bijvoorbeeld de communicatieapparatuur kunnen beïnvloeden. Zo zijn de AED’s tegelijk getest om te zien wat de invloed is op de communicatie- en overige systemen. Voor sommige apparatuur geldt dat er een beperking van de inzet geldt: die mag je tot een maximum aantal gebruiken.”
De brandveiligheid van apparatuur is in een laboratorium getest, dat doe je logischerwijs niet in een vliegend toestel. Dan is er ook nog eens apparatuur dat draait op lithiumbatterijen en dat vraagt bij brand van deze batterijen om speciale maatregelen. “Alle mogelijke scenario’s zijn nagebootst”, onderstreept Peet Roovers. “Er is bijvoorbeeld nu een extra brandblusser aanwezig in het toestel. Airbus had er een verplaatst, wat volgens ons bij een calamiteit tot mogelijke verwarring kan zorgen bij het personeel dat gewend was aan een vertrouwde plek. Dus hebben we de blusser ook op die ‘oude plek’ in het toestel erbij gezet.”
Kapitein Mike van Mierlo test de infuushouder aan boord.
De Fliegende Retter was al op Keulen geplaatst
Toestel blijft in Keulen
De A330 MFF met het nummer T-054 is aangewezen en ingericht als toestel voor de Medevacs. Het vliegtuig valt onder commando van de internationale Multinational Multirole Transport Tanker Unit (MMU) waarin Luxemburg, België, Noorwegen, Tsjechië, Duitsland en Nederland samenwerken. Vliegbasis Eindhoven is thuisbasis van de MMU. In dit internationale project is Nederland lead-nation, vandaar dat Nederland, lees COMMIT, verantwoordelijk is voor de certificering. Het Medevac-toestel staat echter op de Forward Operating Base Plus (FOB+) vliegbasis Wahn in Keulen. Daar was de Fliegende Retter, de bijnaam voor de A310 Medevac, ook al geplaatst en tot nu is al het medisch personeel Duits.
De complete ombouw naar Medevac configuratie vergt vijf dagen, de voorbereiding echter veel langer. Deze configuratie kan binnen vier uur volledig worden uitgerust met alle medische apparatuur waarmee het een vliegende ambulance wordt.
Een volledig uitgerust Medevac-vliegtuig heeft zes intensive care plaatsen, zestien medium care plaatsen en speciale stoelen voor medisch personeel. Het toestel is niet alleen inzetbaar voor militaire doeleinden, maar zeker ook bij humanitaire rampen als aardbevingen of overstromingen.
Zuurstofflessen
De certificering van de medische configuratie (zonder apparatuur) ligt bij Airbus. COMMIT zorgt voor de certificering van de medische apparatuur en de plaats aan boord. “Dat is een harde knip.”
Een voorbeeld waarbij er wel overlap was, betrof de locatie van flessen met medicinale zuurstof. “Die wilde Airbus niet ter hoogte hebben van de motoren, wat logisch klinkt. Daarop is een diepgaande veiligheidsanalyse losgelaten die de plek acceptabel veilig acht en daarmee is de MLA het eens”, stelt Peet.
De lades van de trolley aan boord zijn tijdens testen verzwaard met gewichten om de realiteit na te bootsen.
Representatief
Geen detail is onbeschreven gebleven. Een voorbeeld: “De trolleys, met allerhande verbandmiddelen, zijn aanvullend getest. Waarom? Als de lades opengaan bij bijvoorbeeld een crashlanding, kan dat tot vervelende blokkades leiden, bijvoorbeeld bij de vluchtroutes”, schetst Mike. “We hebben de lades gevuld met 24 kilo zand en gewichten om de belasting bij een crashlanding na te bootsen. Daarin hebben we trouwens de slijtage aan de lades als verzwarende factor meegenomen, zodat de test representatief is voor de werkelijke situatie. Zo is vrijwel elk detail door onze handen gegaan. Het geeft dus een veilig gevoel dat dit vliegtuig nu klaar staat voor een medische evacuatie. En dat kan vandaag of morgen nodig zijn.”
