Tekst KAP Saminna van den Bulk
Foto SM Gerben van Es, archief Mediacentrum Defensie
Nieuwe beleidsvisie af én in de maak
Meer maatwerk, meer flexibiliteit. De nieuwste Beleidsvisie Onderofficieren beschrijft de rol van de onderofficier in een snel veranderend speelveld. Tegelijkertijd werkt de landmacht aan een visie voor het éigen operationele commando. “Het stuk vormt de rode draad in al onze werkzaamheden.”
Eind vorig jaar werd de nieuwe Beleidsvisie Onderofficieren Krijgsmacht gepresenteerd. De vorig versie stamde uit 2008, hoog tijd om die eens af te stoffen. Want, vertelt Landmachtadjudant Ad Koevoets: “De dreiging van conflict is er altijd. In mijn tijd had je de Koude Oorlog. Nu komt de dreiging uit veel verschillende hoeken. Er is sprake van spanningen in het oosten, maar ook in het Midden-Oosten. We hebben te maken met migrantenstromen die richting Europa bewegen.
Dan zijn er nog de grensoverschrijdende dreigingen. Denk aan cyber. Dit alles vraagt om een adaptieve krijgsmacht en geldt dus ook voor de onderofficieren van de landmacht: “Want die zet de zaak in beweging.”
Waarom moeten we veranderen?
Een grimmigere geopolitiek, dreiging van extremistisch groeperingen, cyber-aanvallen en hybride oorlogsvoering. Defensie bereidt zich voor op de dreigingen van nu én die van de toekomst. Dit vraagt om informatiegestuurd optreden, het gebruik van informatie als wapen en op maat gemaakte (Special Operations Forces-)capaciteit. In de toekomst moet de krijgsmacht flexibel en snel inzetbaar zijn, passend binnen de complexe, snel veranderende omgeving waarin de militaire organisatie beweegt. De Beleidsvisie Onderofficieren Krijgsmacht is hier (op intranet) te lezen.
‘Ieder krijgsmachtdeel heeft zijn eigen DNA’
Van ‘wat’ naar ‘hoe’
De onderofficier geldt namelijk nog altijd als ruggengraat van de krijgsmacht. Als vakman, leider en instructeur. “Of we nu kijken naar opleiding of het operationele: de onderofficier is de uitvoerder die vorm geeft aan dit beleid”, zegt Koevoets. Hoewel de beleidsvisie voor de krijgsmacht een goed inzicht geeft in het opleiden, trainen en optreden in de toekomst, heeft ieder krijgsmachtdeel zijn eigen DNA.
Daarom is Koevoets met Opleidings- en Trainingscommando (OTCo) adjudant Aart Groenendijk ook bezig met een eigen beleidsvisie voor de Onderofficieren KL, in opdracht van C-LAS. Want ook die beleidsvisie uit 2016 was aan vernieuwing toe. “Waar de algemene beleidsvisie een antwoord geeft op de ‘wat’-vraag, gaat de landmachtversie meer invulling geven op de vraag ‘hoe’ en wat dit betekent voor de onderofficier van de landmacht.”
‘De onderofficier bewaakt het niveau bij de manschappen’
Koevoets vervolgt: “De onderofficier is een vakman die het niveau bij de manschappen bewaakt, zowel individueel als binnen de groep. Daarnaast begeleidt de onderofficier collega’s: onderofficieren onder hem of haar, maar ook jonge officieren erboven. Daarnaast is er een coördinerende rol: komt de boodschap van de commandant op de juiste wijze terecht op de werkvloer?
Anderzijds vormt de onderofficier de oren en de ogen van de commandant voor wat er op diezelfde werkvloer speelt. "Om zo - gevraagd of ongevraagd - gerichte adviezen aan de commandant te kunnen geven.”
Detectie en selectie vormen een belangrijk onderdeel van het werk. "Wie is er geschikt om onderofficier te worden, of wie komt er in aanmerking voor het Management-Developmenttraject? Kortom: wie heeft er meer in zijn mars?” Traditiehandhaving en vorming zijn de laatste belangrijke pijler, concludeert Koevoets.
“Dit zijn de kapstokken voor de beleidsvisie voor de landmacht. Het zijn waarden en normen die we in onze eigen versie voor ons OPCO vastleggen: essentiële eigenschappen om bij het onderofficierenkorps te horen. Hiermee bewaken we onze identiteit.” Meer dan een richtlijn, vindt Koevoets. “Het is ons bijbeltje. Het stuk vormt de rode draad in al onze werkzaamheden van groepscommandant tot en met Landmachtadjudant.”
Meer ruimte voor het individu
Meer maatwerk is de maatstaf in de krijgsmacht van de toekomst, valt te lezen in de Beleidsvisie Onderofficieren Krijgsmacht. Denk hierbij aan wisselstromen, waarbij defensiepersoneel tijdelijk buiten de poort kan werken, om daarna terug te keren als militair, reservist of burgermedewerker. Er komt meer ruimte voor talentontwikkeling; flexibelere aanstellings- en contractvormen moeten zorgen voor meer maatwerk. Zo krijgt de onderofficier meer ruimte voor eigen invulling van de loopbaan, passend bij de persoonlijke situatie en levensfase.
Belangrijke kanttekening: die loopbaan moet wel zowel in het operationele als in het opleidingsveld plaatsvinden. Koevoets: “Het is niet zo dat men kan beslissen geen instructeur meer te worden. Juist die kruisbestuiving tussen de operationele en de opleidingswereld zorgt ervoor dat we onze opgedane kennis en ervaring continu terugbrengen binnen de landmacht.”
Aan de slag
Groenendijk is momenteel druk met het samenstellen van de Beleidsvisie Onderofficieren voor de KL. Hij bestudeerde vele eerdere publicaties, waaronder beleidsvisies, de Defensievisie 2035, stukken over de Operationele Gereedstellings Filosofie, HR-transitie en ga zo maar door.
De nieuwe onderofficierenbijbel KL wordt een document van én door de onderofficier. Bij het schrijven van het document werkt Groenendijk namelijk samen met zeven klankbordgroepen uit de gehele landmacht. “Allemaal met verschillende rangen, uit verschillende wapens en dienstvakken, verschillende leeftijden en geaardheid: de groepen zijn zo divers mogelijk. Zij voorzien de voorlopige tekst van feedback en zorgen tegelijkertijd voor draagvlak voor dit document.”
De Beleidsvisie Onderofficieren Landmacht is naar verwachting medio dit jaar gereed.
