Hoogste staat van paraatheid
Het ‘meest verziekte en vergiftigde proces ooit’. Zo wordt strafzaak Marengo genoemd, dat draait om 6 moorden, 4 pogingen daartoe en nog eens 3 moorden tijdens de rechtszaak zelf. De hoger beroepszaken in het Justitieel Complex Schiphol (JCS) gaan dan ook gepaard met extreme beveiliging. Tot de tanden toe bewapende mannen en vrouwen van de Gewapende Beveiliging Burgerluchtvaart (GBB) en Hoog Risico Beveiliging (HRB) zorgen er op procesdagen voor dat de strafzaak veilig verloopt. En daar komt veel meer bij kijken dan je zou denken.
Het geratel van een rondcirkelende helikopter boven het JCS overstemt al het andere geluid. Pantserwagens van de Marechaussee en hoge drempels versperren toegangswegen naar de rechtbank, terwijl zwaarbewapende collega’s bezoekers van het JCS controleren.
Met dit machtsvertoon werd op 8 april van dit jaar het hoger beroep in het Marengo-proces geopend. Het is Nederlands meest omvangrijke en best beveiligde rechtszaak ooit, met Ridouan T. als hoofdverdachte. GBB'ers stralen met hun aanwezigheid waakzaamheid uit.
‘De veiligheid staat voorop’
En dat is precies wat algemeen commandant van de Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO) majoor Henk en GBB-teamleider eerste luitenant Michael* willen. “Ons grootste doel is voorkomen dat we moeten handelen”, stelt Michael. “Maar als dat toch nodig is, doen we dat natuurlijk.” In de commandocentrale op de Koningin Maximakazerne doen Henk en Michael uit de doeken wat er komt kijken bij de logistieke operatie achter de beveiliging van het Marengo-proces.
Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden
SGBO staat voor de Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden dat in actie komt bij grote demonstraties of incidenten. In de SGBO werkt iedereen vanuit een vaste rol en diens expertise, zoals het hoofd Bewaken en Beveiligen, hoofd Informatie en hoofd Communicatie. Een SGBO staat onder leiding van een algemeen commandant. In het geval van Marengo was dat majoor Henk.
Laten we bij het begin beginnen. “In 2023 hoorden we dat het hoger beroep in het Marengo-proces in het JCS zou zijn, dat binnen het door ons te beveiligen ‘Schipholgebied’ valt. Sindsdien onderzochten we wat er allemaal op ons af zou komen”, vertelt Henk. “Uitgangspunt is altijd de veiligheid van onze mensen en omstanders op straat. Die staat voorop. We beveiligen het proces en tegelijkertijd gaan onze taken op Schiphol door.”
‘Tegelijkertijd gaan onze taken op Schiphol door’
Om het beveiligingsapparaat op poten te zetten, werkte het SGBO samen met veel andere organisaties. Van Schiphol tot de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught en van de Dienst Speciale Interventies (DSI) tot de lokale driehoek waar de burgemeester van Haarlemmermeer, het Openbaar Ministerie en de politie onder vallen. Zij hebben (in)direct met Marengo te maken, aldus Henk. “Hun input namen we mee in de draaiboeken met allerlei escalatieniveaus.”
Gewapende Beveiliging Burgerluchtvaart (GBB)
De Gewapende Beveiliging Burgerluchtvaart is een eenheid van de Marechaussee, die valt onder de brigade Politie en Beveiliging. De GBB is op 1 oktober 1996 opgericht en verricht beveiligingstaken in het zogenaamde ‘Schipholgebied’. Naast de luchthaven valt ook het Justitieel Complex Schiphol hieronder.
“Je zoomt in op risicomomenten”, legt Henk uit. “Denk aan de verplaatsing van een verdachte van de EBI in Vught naar het JCS en weer terug. De DSI begeleidt dit transport en dan heb je real-time afstemming nodig. Want stel er is een incident of het verkeer loopt vast, dan moet je een plan B hebben. Dit soort scenario’s zijn allemaal uitgewerkt.”
‘Je zoomt in op risicomomenten’
Door alle informatie naast elkaar te leggen, werd GBB-teamleider Michael meteen één ding duidelijk: “Dit kunnen wij als brigade Politie en Beveiliging niet in ons eentje aan. Het SGBO was voor ons een middel om dingen voor elkaar te krijgen, zoals meer capaciteit.”
Henk: “Personele capaciteit is de kritische factor. We leiden medewerkers van andere brigades, zoals Hoog Risico Beveiliging, op en halen ze hierheen. Dat wringt natuurlijk; de druk op de organisatie neemt toe terwijl er geen overcapaciteit is. We bekijken continu of er ruimte is en hoe lang we mensen kunnen inzetten.”
Marengo
In het hoger beroep van de zaak Marengo staan 14 verdachten terecht voor diverse moorden en pogingen tot moord. Verschillende verdachten zijn volgens Justitie ingezet om zo efficiënt mogelijk moorden te plegen. Daarbij gold een vaste rolverdeling van chauffeurs, spotters en schutters. Hoofdverdachte is Ridouan T. De rechtbank legde hem in eerste aanleg levenslang op.
‘De druk op de organisatie neemt toe’
Dat gaat niet altijd zonder slag of stoot. “Als er andere operaties zijn waardoor we te weinig personeel hebben, dan kunnen we de veiligheid bij het JCS niet waarborgen. Gelukkig begrijpt het Gerechtshof dat en is die procesweek verplaatst. Ook zien we uitdagingen rondom de NAVO-summit van juni volgend jaar in Den Haag. Schiphol speelt daarin een belangrijke rol en dan zijn wij ook daar hard nodig”, vertelt Henk.
Terug naar de mannen en vrouwen op straat. Michael: “Het is belangrijk dat zij hun werk zo goed voorbereid en veilig mogelijk kunnen doen. Dat vroeg om extra trainingen, uitrustingsstukken, pantservoertuigen, het inrichten van verkeersremmende middelen (extra hoge drempels, red.) en ballistische units. Dit zijn dekkingen, die op het moment van grof en extreem geweld, extra bescherming bieden.”
Inmiddels is het hoger beroep van Marengo een half jaar onderweg, maar het eind is nog lang niet in zicht. Hoe gaat het beveiligen nu, bij weer een zittingsdag? Henk: “Inmiddels is het beveiligingsapparaat onderdeel van de staande operatie van de brigade Politie en Beveiliging en dat loopt gelukkig.”
“Dit is nieuw voor collega’s”, vult Michael aan. “Het leeft en ze voelen stuk voor stuk de verantwoordelijkheid om te doen wat ze moeten doen.”
*Michael is wegens privacyredenen een gefingeerde naam. De echte naam is bekend bij de redactie.
