40-45, de Musical is een stukje bewustwording
Rijdende tribunes, levensgroot materieel, filmische scènes en overweldigende muziek. Na Soldaat van Oranje is er een nieuwe ‘spektakelvoorstelling’ met de Tweede Wereldoorlog als thema. 40-45, de Musical moet het Nederlandse publiek entertainen, maar dient ook als stukje bewustwording. “In een oorlog draait het om keuzes maken.”
Tekst: kapitein Jessica Bode | Foto: Studio 100, ANP
Uw redacteur zal niet te veel verklappen, want bij veel recensies wordt al zoveel weggegeven dat de show voor aanvang eigenlijk al geen verrassing meer is. Wel kan ze doorvertellen dat het inderdaad een bijzondere beleving is, zoals je die in het theater niet eerder hebt gezien. “Alsof je live in een film zit.”
En daarmee heeft acteur Dorian Bindels zonder meer een punt. Eerder vertolkte hij op het toneel de rol van oorlogsheld Erik Hazelhoff Roelfzema. In 40-45 staat hij op de bühne als de Rotterdamse geneeskundestudent Dirk Zegers, met Wolter Weulink als wisselacteur, die in de oorlog de kant van nazi-Duitsland kiest en zich aansluit bij de NSB. Tot groot verdriet van z’n familie en zijn broer Louis (Soy Kroon met alternate Jonathan Demoor), die juist voor het verzet kiest.
Dorian, is het moeilijk om in de huid van een NSB’er te kruipen?
“Nou, het is wel even anders dan een oorlogsheld spelen. Maar als acteur moet je in principe elke rol kunnen neerzetten en je kunnen verplaatsen in iedere situatie. Wij weten inmiddels alles over het verloop van de Tweede Wereldoorlog en hoe het is afgelopen. Maar hoe was dat voor het individu dat er destijds middenin zat? Wij kunnen nu makkelijk praten over wat de juiste keuze was, maar toen was misschien niet altijd duidelijk wat goed en fout was. Natuurlijk was er een onderbuikgevoel, maar Hitler was ook een goede spreker en de NSB beloofde veel voorspoed met een economie die zou groeien. Ik heb me zo goed mogelijk ingelezen om mijn personage te kunnen begrijpen, los van wat ik er persoonlijk van vind.”
Koptelefoon
In 2010 alweer werd Nederland met Soldaat van Oranje verrast met een totaal nieuwe manier van theater maken, waarbij het decor 360 graden om de tribune werd gebouwd. Veertien jaar later voelen die innovaties alweer bijna gedateerd aan, als je het afzet tegen de special effects en rondrijdende tribunes bij 40-45. Die opzet verandert tijdens de productie van Studio 100, die van de Belgische Gert Verhulst, continu het toneelbeeld. Je kunt heel dicht op acteurs komen, of juist heel ver weg.
Dit is je tweede grote musical met een oorlogsthema. Is dat op je pad gekomen of is het een genre waar je bewust voor kiest?
“Een beetje van beide, denk ik. Mijn oma, recent helaas overleden, werd in 1926 geboren en heeft de Tweede Wereldoorlog heel bewust meegemaakt. Zij, en mijn opa die ik helaas nooit heb gekend, waren toen pubers. Mijn opa zat in een strafkamp en wist te ontsnappen. Mijn oma raakte per ongeluk betrokken bij een vuurgevecht. De kogels vlogen haar om de oren, haar jas zat later vol gaatjes. Die verhalen maakten enorm indruk op me. Ik weet nog dat m’n oma meeging naar Soldaat van Oranje. Naast het feit dat ze heel trots op me was, werd ze ook overdonderd door het geluid van overvliegende vliegtuigen. Ze schrok zo van het lawaai dat ze sinds de oorlog niet meer gehoord had, dat ze even de weg kwijt was. Ik vind het in ieder geval heel goed dat er aandacht is voor het thema. De oorlog was een situatie waarin we met z’n allen nooit meer willen belanden. Aan de andere kant is er momenteel een serieuze dreiging en is het thema weer actueler dan ooit.”
Première
De musical, die te zien is in de vernieuwde Midden Nederland hallen in Barneveld, ging vorige week zaterdag in première. De productie heeft vier jaar eerder, tussen 2018 en 2022, gedraaid in België. Met 750.000 bezoekers bleek het daar de meest succesvolle musical ooit. Al anderhalf jaar geleden kregen de hoofdrolspelers te horen dat ze gecast waren. Twee maanden geleden begonnen de repetities. Dat resulteert in een show waarbij er op het hoogtepunt tachtig acteurs tegelijkertijd op het podium staan. Nou ja een podium…, eigenlijk is er geen podium. Het is een heel grote zaal, waar techniek de rest doet.
Liefde, hoop, spanning, sensatie, een fictief verhaal… Is dit de manier om zo’n beladen thema onder de aandacht te brengen?
“Daar zijn de meningen over verdeeld, maar dat is ook iets wat aan het imago van het theater kleeft. Bij een film over de Tweede Wereldoorlog hoor je niemand over de groteske scènes met veel bombarie en drama. Op het podium vinden sommigen dat het niet past. We willen mensen weer even bewust maken van de gruwelijkheden van de oorlog en dat doen we op een manier waarbij de kijker constant geboeid en geprikkeld wordt. Een verhaal vertellen in de tijdgeest van nu. Ja, er gebeurt veel met het decor. Zo is een levensgrote trein te zien. Maar het is geen kermisattractie. De visuals zijn altijd ondersteunend aan het verhaal, niet andersom.”
Korting
Wie inmiddels enthousiast is, kan in ieder geval tot begin volgend jaar een kijkje nemen bij de gemiddeld zes shows per week. Veteranen zijn welkom met twintig procent korting (www.40-45.nl/ledenactie en promocode 'Veteranenvoordeel').
Alle bezoekers moeten trouwens een koptelefoon op (aan mensen met een gehoorapparaat is ook gedacht). Iets dat aanvankelijk onwennig en vreemd lijkt, maar wat uiteindelijk absoluut meerwaarde heeft omdat iedereen telkens precies hetzelfde hoort.
Zou je zelf militair kunnen zijn?
“Ik heb er vroeger wel eens aan gedacht. Mijn vader was beroepsduiker bij de marine en zijn verhalen kreeg ik natuurlijk mee. Die kameraadschap, het plezier en met elkaar tot het gaatje gaan om ergens te komen en het beste uit jezelf halen…daar voelde ik me toe aangetrokken. Alleen het principe van geweld gebruiken, daar kan ik me niet goed in vinden en dan is Defensie niet je werkgever. Laat mij maar acteren!”
