Terugkijker

Het is weer tijd voor een blik op de kalender. In de rubriek 'Terugkijker' richten we het vizier om de week op een gebeurtenis uit het verleden. Van militair-historische aard en gebeurtenissen waarbij Defensie betrokken was, tot situaties die invloed hebben gehad op de hele wereld.

Om hiermee het ‘o ja’-gevoel op te roepen, maar ook omdat we in deze jachtige tijd gebeurtenissen vaak zo snel vergeten of ons deze niet meer exact herinneren. Vandaag gaan we terug naar 1924, 1928 en 2000; de jaren dat Nederlandse militairen goud haalden op de Olympische Spelen.

^{Tekst: Evert Brouwer | Foto’s: archief Mediacentrum en NIMH, Hippomobiel Erfgoed en Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid (video’s)}

Voor wie het gemist heeft, dit weekeinde begint de 33e editie van de Olympische Spelen in Parijs. De Franse hoofdstad vormde in 1900, gelijk met de Wereldtentoonstelling, ook het decor voor de Zomerspelen en wel die met de eerste Nederlandse deelname. Dat daar ook een militair aan mee doet staat vast, alleen is er verwarring over wie dat is geweest.

Op het onderdeel degenschermen komt een beroepsmilitair, ene Van Nieuwenhuizen, uit. Door de nationale schermbond wordt de dan 21-jarige Egenius Nieuwenhuis hiermee in verband gebracht, maar er was in die tijd een veel ervarener schermer met dezelfde achternaam. Daar is mogelijk een misverstand ontstaan. Hoe het ook zij, Van Nieuwenhuizen wordt al in de eerste ronde uitgeschakeld en kan naar huis.

Burgers

We moeten 24 jaar verder om het eerste grote succes te vieren. De meest in het oog springende naam is die van de cavalerist Charles Ferdinand Pahud de Mortanges. De ruiter haalt op de Spelen tussen 1924 en 1936 vier gouden en een zilveren medaille. Voor de goed orde: van 1912 tot 1948 waren paardensportevenementen op de Olympische Spelen alleen toegankelijk voor officieren. In 1952 pas (Helsinki) mogen burgers (alleen mannen) aantreden. Amazones (vrouwen dus) zijn pas van 1964 (Tokyo) welkom.

Beelden van de ruiterploeg op de Olympische Spelen van 1924

Samengestelde wedstrijd

Pahud de Mortanges (1886-1971) verdient zonder meer een eigen Terugkijker, want de latere generaal-majoor heeft enorm veel voor de Nederlandse krijgsmacht betekend. Hij staat onder meer aan de basis van wat nu het Militair Revalidatiecentrum is. Maar laten we niet te veel afdwalen. De officier der Huzaren van Sytzama pakt niet alleen individueel medailles, hij maakt ook deel uit van de ruiteréquipe. Die bestaat verder uit de eerste luitenants Adolf van der Voort van Zijp, Gerard Pieter de Kruijff en Anton Coolenbrander. Ze grijpen onder leiding van chef d’équipe Quarles van Uffort het goud bij de samengestelde wedstrijd in 1924. De Spelen zijn dan wéér in Parijs.

Amsterdam

Het grootste succes viert Pahud vier jaar later, wanneer de Olympische Spelen in Amsterdam zijn. “De dertigduizend toeschouwers in het Olympisch Stadion hielden de adem in toen de tengere Pahud met zijn paard Marcroix foutloos de ene hindernis na de andere nam en de overwinning in de wacht sleepte. De Nederlandse ruiterequipe won ook de landenwedstrijd, dus ging Pahud met twee gouden medailles naar huis”, rapporteert NOC*NSF. Ook in 1932 in Los Angeles (zie de video hieronder) wint hij goud. De Spelen van 1936 (Berlijn) eindigen voor de ruiters in een deceptie.

Beelden van Pahud de Mortanges in voorbereiding op de Olympische Spelen van 1932, plus een interview na afloop.

Topsportselectie

Er nemen in de loop der jaren nog heel wat militaire deel aan de Spelen. Vooral als Defensie beschikt over de Defensie Topsportselectie (DTS), onder wie judoka’s als Deborah Gravenstijn, Danielle Vriezema, hoogspringer Wilbert Pennings en hordenloper Gregory Sedoc, schutter Dick Boschman en degenschermster Sonja Tol. Nu luitenant-kolonel der mariniers en triatleet Roland Melis weet zich in 2000 zonder die bijzondere status te kwalificeren voor Sydney. Hij komt dan uit namens Curaçao.

Generaal

Maar het grote succes voor een actief dienend militair dateert van 24 jaar geleden bij de Olympische Spelen in Sydney. Luchtmachtkapitein en judoka Mark Huizinga verovert dan goud in de klasse tot negentig kilogram door de Braziliaan Carlos Honorata op de rug te krijgen. Bij iedereen die de wedstrijd heeft gezien, klinken de woorden van verslaggever Pierre Zenden na de ippon nog in de oren: “maak hem generaal, want hij weet hoe je mensen moet laten vliegen!” Een extra defensietintje hierbij was dat de coach van Huizinga, de onlangs overleden Chris de Korte, een oud-commando was. Voorlopig zal het wel bij dat laatste grote succes blijven, want de topsportselectie is al lang opgeheven.