Defensie en Buitenlandse Zaken trekken samen op

Kaart van het rondcirkelen van het vliegtuigje.
De tweede M28 moest een tijdje rondcirkelen voor de commando’s het sein ‘veilig’ konden geven.

Slechts bus 617 van Scheemda naar Woldendorp en een melkwagen van Friesland Campina verstoren kort de serene ochtendrust in het Groningse Oostwold. Er is ook geen haan die er naar kraait dat rond half acht een PZL M28 Skytruck boven het gelijknamige vliegveldje cirkelt. Op zich is dat niets bijzonders, maar dat zijn wel die zeven militairen van 103 Commandotroepencompagnie die geruisloos aan hun parachute naar beneden komen.
 

Tekst: Evert Brouwer | Foto’s: Jarno Kraayvanger

Een tweede toestel vliegt dan nog rond boven het Groningse vliegveld. Aan boord zijn militairen van 12 Infanteriebataljon Regiment van Heutsz (Ranger/AALST) en twee leden van het Snel Consulair Ondersteuningsteam (SCOT) van het ministerie van Buitenlandse Zaken. 

‘Dit vliegveld is precies wat we nodig hebben’

Er moet eerst een go komen van de commando’s, die Oostwold veilig moeten stellen. Na de landing hebben de rode baretten in een mum van tijd de rest van de luchthaven beveiligd en een loods ingericht voor de registratie van Nederlandse staatsburgers. Dit alles voor de certificeringsoefening van deze eenheid, die klaarstaat voor onvoorziene special operations. Denk aan een operatie waarbij landgenoten en ambassadepersoneel plots uit een door conflicten geteisterd land moeten worden geëvacueerd.

Parachutisten in de lucht tegenover een strakblauwe achtergrond.
Parachutisten landen in het gras op vliegveld Noordwold.
Een kindje gooit beide handen in de lucht van plezier en wijst naar parachutisten in de verte.
Peuter Ralph kraait het uit van plezier als hij de parachutisten waarneemt die landen op vliegveld Noordwold.

Commando’s

Sinds de evacuatie uit Afghanistan in augustus 2021 zijn er maatregelen genomen om zo’n operatie in de toekomst soepel te laten verlopen. Zo’n Non-Combattant Evacuation Operation (NEO) brengt de samenwerkende partijen bijeen, bijvoorbeeld vertegenwoordigers van Buitenlandse Zaken, de Rapid Reaction Company, (RRCoy) in dit geval de Charliecompagnie 12 Infanteriebataljon RvH Ranger en het Korps Commandotroepen (103 Commandotroepencompagnie). Die laatste eenheid zorgt zo nodig voor een zo onopvallend mogelijke beveiliging en transport van (belangrijke) Nederlanders, die niet zelfstandig naar het vliegveld kunnen komen.

De Skytrucks verlaten vliegveld Oostwold met alle Nederlandse evancuées aan boord.
De (ingehuurde) Skytrucks verlaten vliegveld Oostwold met Nederlandse evacués.
Militairen van het Rangerbataljon sjouwen met hekken.
De militairen halen overal op het terrein materialen vandaan om het intakeproces goed te laten verlopen.

Zo veilig mogelijk

Om die samenwerking vlot te laten verlopen is regelmatig oefenen essentieel. “En dat doen we dan ook, meestal buiten het zicht”, verklaart kapitein Robert, commandant van de Charliecompagnie. De keuze voor Oostwold, tot 2019 befaamd om de show met historische vliegtuigen, is daarbij niet vreemd, vindt hij. “Dit is precies wat we nodig hebben. Je zoekt in een ernstsituatie namelijk een vliegveld dat gemakkelijk en zo veilig mogelijk bereikbaar is. Dus buiten de gevechtszone en de drukte van een stad. Je wilt immers niet vast komen te zitten in het verkeer.”

Een Nederlandse ingezetene wordt gefouilleerd voor hij verder mag. Het SCOT-team van Buitenlandse Zaken controleert de identiteit.
Een Nederlandse ingezetene wordt gefouilleerd voor hij verder mag (links). Daarna controleert het SCOT-team van Buitenlandse Zaken de identiteit.
Militairen controleren de identiteitsbewijzen van een groep vakantiegangers aan de poort.
Ook identiteitsbewijzen van vakantiegangers aan de poort worden gecontroleerd.

Nul klachten

Niet dat de oefening geen aandacht trekt. Al snel staan er heel wat belangstellenden langs de weg. En dat is best lastig voor de militairen om te onderscheiden of deze kijkers nu bij de oefening horen of niet. Zeker als er ook op tien meter van de poort wegwerkzaamheden zijn.

‘De dorpelingen zijn hier zeer positief over Defensie’

“Wij blijven maar even op afstand”, zegt Henk-Jan, overbuurman van het vliegveld. Hij kan zich voorstellen dat dit soort oefeningen vaker plaats gaan hebben in noordoost Groningen. Dat ziet vliegvelddirecteur Tom van der Meulen wel zitten. Zeker nu de startbaan is vernieuwd en verlengd. “Defensie heeft de ruimte nodig en hier zijn de dorpelingen zeer positief. We hebben nul klachten.”

Leden van het SCOT-team stellen de identiteit van een evacué vast.
Het SCOT-team heeft verschillende methodes om de identiteit vast te stellen. Is er geen identiteitsbewijs, dan kan dat via internet ook op andere manieren.

Aanmelden

Al snel melden zich de eerste evacuées met rolkoffertjes. Robin, Fons en Björn, leden van het Haagse Studenten Schutters Korps Pro Libertate, leven zich helemaal uit in hun rol. “We waren met tien man op weg naar een toeristische attractie toen de pleuris uitbrak”, meldt Robin aan de rode baretten aan de poort.

‘We waren met tien man op weg toen de pleuris uitbrak’

Dat laatste is belangrijke informatie voor het SCOT-team van Buitenlandse Zaken. Het betekent dat ze meer mensen kunnen verwachten. “De ervaring heeft ons geleerd dat we drie keer zoveel evacués transporteren dan er geregistreerd zijn”, weet SCOT’er Amber. “Het is echt van groot belang dat reizigers zich aanmelden via de pagina informatieservice.nederlandwereldwijd.nl”, benadrukt zij. “Ook als je niet naar een mogelijk conflictgebied gaat; denk aan evacuaties door bosbranden.”

Eén van de evacués is per auto gearriveerd. Het voertuig krijgt een grondige inspectie om vervolgens te worden ingezet om mogelijk evacués uit het gebied te halen.

Auto’s gevorderd

Ondertussen nemen de incidenten op de luchthaven al snel in hevigheid toe. Een gewonde zakt aan de poort ineen, terwijl ook een aantal landgenoten per auto arriveert. Die voertuigen worden eerst aan een grondige inspectie onderworpen en gevorderd door het Korps Commandotroepen. “U heeft er nu toch niks meer aan”, is het argument. Met de auto’s kunnen de commando’s zo nodig ambassadepersoneel ophalen dat niet zelfstandig naar het verzamelpunt kan komen.

Militairen hangen een tentzeil aan een oud vliegtuig als zonwering
Alles wordt ingezet om vliegveld Oostwold veilig te houden voor zowel burgers als militairen.
Een hondengeleider loopt met hond langs de brandweerauto van het vliegveld.
Daarbij wordt de inzet van honden niet geschuwd.

Glock in bagage

Iedereen die zich aanmeldt, gaat langs een vooraf ingerichtte straat met controles. Staat hij of zij op een lijst en is er een Nederlands paspoort op de man of een ander nationaal identificatiebewijs? Er zijn geen uitzonderingen. Ook niet voor Hans (77), in werkelijkheid een oud-commandant van het Korps Commandotroepen. “Ik ben overvallen in mijn eigen huis en heb geschoten”, meldt hij rolvast.

‘Ik ben overvallen in mijn eigen huis en heb geschoten’

Bij navraag blijkt hij een geladen Glock in zijn bagage te hebben en een zogenoemde search levert nog twee messen op. Die mogen vanzelfsprekend niet mee aan boord. “Als ik die maar terugkrijg, het zijn best dure exemplaren”, zegt hij later serieus. Dan stapt hij met nog zo’n twaalf evacués aan boord van de M28 Skytruck, die ze naar veilig gebied moet brengen. Of in dit geval heen en weer pendelt tussen Oostwold en de Forward Operating Base op Twente Airport. Van daaruit is transport naar ‘Nederland’ geregeld.

De Rangers duwen het vliegtuig, een M28, terug de baan op na het bijtanken. Vervolgens gaan de evacuées aan boord om naar veilig gebied te worden vervoerd.
Het vliegtuig is bijgetankt, waarna de evacués aan boord gaan, op weg naar het veilige ‘buurland’, Twente Airport.

Afgeschud

Martin van het SCOT-team BuZa is blij met de prima communicatie tussen zijn ministerie en Defensie. “Het loopt allemaal écht heel goed”, benadrukt hij, terwijl de eerste onopvallende voertuigen met commando’s de poort uit gieren. Een poging van onze fotograaf om de actie te achtervolgen mislukt. Blijkbaar vallen we al snel op en worden bij een afslag op de A7 vakkundig afgeschud. Jammer voor de reportage, maar ook een teken dat de oefening zeer serieus wordt genomen. De militairen in de auto’s voor ons kunnen ook niet weten dat we non-exercise zijn.