Minister en staatssecretaris nog een keer in gesprek met personeel

Meldt minister van Defensie Kajsa Ollongren zich na haar termijn aan als reservist? En wat vindt staatssecretaris Christophe van der Maat van de soms erbarmelijke omstandigheden op kazernes? Op hun afscheidsbijeenkomst in Den Haag beantwoordden de twee bewindslieden deze week grappige, serieuze en kritische vragen vanuit de hele organisatie.


Tekst: Dennis Rijnvis | Foto: Lex van Lieshout

‘Zo’n leuk filmpje had je niet kunnen maken van mijn tijd bij Binnenlandse Zaken’

Kajsa Ollongren lacht om een beeld in haar afscheidsfilmpje. Op een groot scherm is te zien hoe ze op ski’s een wak in glijdt. Ze nam eens deel aan de zogenoemde Ice Breaking Drill bij de Joint Arctic Training van mariniers in Noorwegen. “Zo’n leuk filmpje had je niet kunnen maken van mijn tijd bij Binnenlandse Zaken”, zegt ze even later. “Het leuke aan Defensie is dat je niet alleen vergadert en achter je bureau zit, maar ook allerlei bijzondere dingen doet. Daarom werken hier ook zo veel bijzondere mensen.”

Eerder deze week krijgt defensiepersoneel de kans om haar aan de tand te voelen. Minister Ollongren en staatssecretaris Van der Maat zitten die dinsdag op fauteuils in de ontvangsthal van het ministerie van Defensie. Ze zijn omringd door bijna honderd toeschouwers. Via een livestream kijken nog eens honderden vanuit het hele land mee.

Defensiemedewerkers zitten in een getrapte zitkuil en kijken naar de minister en staatssecretaris.
De bijeenkomst vond plaats in de zogenoemde ‘Leeuwenkuil’ op het ministerie van Defensie

Luchtig en kritisch

Naast de bewindslieden zit luitenant-kolonel Peter de Bock. Hij stelt om de beurt vragen, deels ingestuurd door mensen uit de organisatie. Soms zijn ze luchtig, maar soms ook kritisch. Zo maakt een militair zich zorgen over de middelen van de krijgsmacht om Nederland te verdedigen. Geven we niet te veel weg aan Oekraïne?

‘Geven we niet te veel weg aan Oekraïne?’

Ollongren begrijpt de zorg. “Maar het moet allebei”, zegt ze. “We moeten het land steunen. Als we dat niet doen, verliezen de Oekraïners deze oorlog. En dat is rechtstreeks een bedreiging voor ons. Tegelijkertijd moeten we onze eigen krijgsmacht op orde houden om te kunnen voldoen aan onze hoofdtaken en onze NAVO-verplichting. We hebben dus geen keuze.”

Minister Ollongren met skistokken in een wak
Minister Ollongren nam in februari 2023 deel aan de Ice Breaking Drill bij de Joint Arctic Training van mariniers in Noorwegen. Het beeld zat in haar afscheidsfilmpje.

Ratten en muizen

Ook de zeer slechte staat van sommige kazernes en defensiegebouwen komt aan de orde. Staatssecretaris Van der Maat neemt geen blad voor de mond als hij ernaar wordt gevraagd. “Een collega uit Den Helder omschreef het in 2022 mooi: ‘Je moet de ratten en muizen hier met de bezemsteel naar buiten slaan.’ Toen dacht ik: we willen meer militairen opleiden, maar welke ouder gaat nu zijn kind naar Defensie sturen als ze weten dat dit de voorzieningen zijn?” Hij heeft dan ook actie ondernomen. Het vastgoed wordt over de hele breedte gerenoveerd. “Maar het eerlijke verhaal is wel dat het nog jaren duurt voordat alles is aangepakt.”   

'NAVO-norm doorgetrokken in hoofdlijnenakkoord nieuw kabinet’

NAVO- norm

Als de bewindslieden iets moeten noemen waarop ze trots zijn, hoeven ze niet lang na te denken. Ollongren ziet het toegenomen budget voor defensie-uitgaven als een van de belangrijkste resultaten onder haar bewind. Ons land besteedt hier sinds kort twee procent van het bruto nationaal product aan. Daarmee voldoet Nederland voor het eerst aan de NAVO-norm. “Die norm is doorgetrokken in het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet. Dat is heel goed nieuws.”

De minister en staatssecretaris in gesprek met luitenant-kolonel Peter de Bock met daaromheen publiek
Het gesprek met de bewindspersonen werd bijgewoond door publiek en was te volgen via een livestream.

Sneller beslissen

Ook Van der Maat stipt verschillende mijlpalen uit zijn termijn aan. Bijvoorbeeld de aanschaf van onderzeeboten en het afsluiten van nieuwe cao’s. “Ik ben trots dat deze projecten zijn afgerond voor mijn vertrek. Dat hebben we samen gedaan door snel te beslissen. We hebben laten zien dat dingen vaak sneller kunnen dan je van tevoren denkt. Je hoeft niet af te wachten totdat iemand iets zegt. Pak die handschoen op, en ga aan de slag. Straks staan er twee nieuwe bewindspersonen die je ook weer rugdekking zullen geven om mooie dingen te bereiken.”

Een cartoon van minister van Defensie Kajsa Ollongren, leunend op een vliegtuig met haar paspoort in de aanslag.
Minister Ollongren ontving een karikatuur als afscheidscadeau, gemaakt door cartoonist Eric Elich.
Een cartoon van staatssecretaris Christophe van der Maat op een onderzeeër.
Staatssecretaris Christophe van der Maat ontving eveneens een karikatuur als afscheidscadeau, gemaakt door cartoonist Eric Elich.

Minister als militair

De minister maakt van de gelegenheid gebruik om de mensen in de organisatie te bedanken. “Ik ga ze allemaal missen. Van mijn chauffeur tot mijn woordvoerder. Maar ook de mensen bij alle krijgsmachtdelen die me overal een warm welkom gaven. Defensie is een soort familie geworden.”

Interviewer De Bock stelt haar vervolgens een prikkelende vraag over haar toekomst. Gaat de minister zich na haar termijn aanmelden als reservist? Ollongren kan het niet beloven, maar ze verklapt wel dat ze in een ander leven misschien wel militair was geworden. “De operationele kant van het werk van Defensie vind ik enorm leuk. Dat zagen jullie al in het filmpje. Misschien heb ik mijn roeping wel gemist toen ik 24 was.”

Staatssecretaris kiest voor gezin

Enorm missen

Van der Maat verlaat de landelijke politiek en kiest voor z’n gezin. Wel laat hij tot slot weten het werk enorm te gaan missen. “Het gevoel dat je iedere dag bezig bent om iets wezenlijks en belangrijks te doen voor het land.” Grappend en met een knipoog voegt hij eraan toe. “En ik kan straks nooit meer met een helikopter naar huis, dat is ook jammer.”