Terugkijker

Het is weer tijd voor een blik op de kalender. In de rubriek 'Terugkijker' richten we het vizier om de week op een gebeurtenis uit het verleden. Van militair-historische aard en gebeurtenissen waarbij Defensie betrokken was, maar ook situaties die invloed hebben gehad op de hele wereld.

Om hiermee het ‘o ja’-gevoel op te roepen, maar ook omdat we in deze jachtige tijd gebeurtenissen vaak zo snel vergeten of ons deze niet meer exact herinneren. Vandaag blikken we terug op de zogenoemde Two-Ocean Navy Act die vandaag precies 86 jaar geleden, op 17 mei 1938, in de Verenigde Staten werd aangenomen. De naam Carl Vinson is voor eeuwig aan die wet verbonden.
 

^{Tekst: Evert Brouwer | Foto’s: diversen}

De Naval Act betekende een keerpunt in de maritieme geschiedenis. De wet stelde de Verenigde Staten in staat de US Navy drastisch uit te breiden en de positie als wereldmacht te versterken. Deze wet speelde, door de modernisering en uitbreiding van de Amerikaanse marine, een cruciale rol in de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog. Ook had het blijvende gevolgen voor de internationale betrekkingen en het machtsevenwicht op de wereldzeeën.

Niet gerust

Het was Groot-Brittannië dat sinds het einde van de Eerste Wereldoorlog de dominante zeemacht in West-Europa was. Daardoor zou een mogelijk vijandelijke Europese macht geen bedreiging vormen op de Atlantische Oceaan, richting de Verenigde Staten. De US Navy richtte zich dus op de Stille of Grote Oceaan. Maar het democratische congreslid Carl Vinson was er echter allerminst gerust op, met de groeiende dreiging vanuit Europa en Azië.

Duitsland bouwde in hoog tempo reusachtige slagschepen als de Bismarck, Tirpitz, Scharnhorst en Gneisenau. Bovendien was er in 1938 een vliegdekschip, de overigens nooit voltooide Graf Zeppelin, in aanbouw. De Japanse Keizerlijke Marine groeide ondertussen uit tot een supermacht op de Grote Oceaan, met op het hoogtepunt elf vliegdekschepen, elf slagschepen en maar liefst veertig kruisers.

Bedreigd

Vinson, hij mag gerust een ziener worden genoemd, vertrouwde het niet en kwam daarom op 17 mei 1938 met de Two-Ocean Navy Act. Het was een plan om voor de Amerikaanse marine een tweede vloot te plaatsen in de haven van Norfolk. Het was een nog bescheiden wet in vergelijking met de aanpassing van het initiatief door president Franklin D. Roosevelt en David I. Walsh, voorzitter van de Senaatscommissie voor de marine.

Ontmoedigen

Het uitgebreide plan, dat voorzag in een groei van de marine met zeventig procent, werd op 14 juni 1940 door Roosevelt goedgekeurd. Drie dagen later marcheerden de Duitse troepen Parijs binnen en dreigde het Naziregime met een invasie van Groot-Brittannië. Het Amerikaanse Congres en het Amerikaanse volk beschouwden de Two-Ocean Navy Act over het algemeen als een poging om Duitse of Japanse overwegingen om oorlog te voeren tegen de Verenigde Staten te ontmoedigen.

Op 19 juli 1940 keurde het Amerikaanse Congres de Vinson-Walsh Act dan ook goed, waarmee de volgende zes jaar vier miljard dollar beschikbaar kwam. In die dagen een duizelingwekkend bedrag. De bestelling van de marine: zeven slagschepen, achttien vliegdekschepen, 27 kruisers, 115 torpedobootjagers en 43 onderzeeërs, plus de bouw van 15.000 vliegtuigen.

Beslissend

Ook de modernisering van hulpschepen, bouw en renovatie van havens en andere faciliteiten en productie, en aanschaf van munitie en uitrusting valt onder de wet. Dat laatste was niet onbelangrijk voor het verloop van de Tweede Wereldoorlog. De vliegvelden van Guam en Wake Island, de Filippijnen en Midway die onder de wet zijn aangelegd, waren van doorslaggevende betekenis.

Mede door de Wet van Vinson-Wahl heeft de US Navy in de Tweede Wereldoorlog beslissende zeeslagen in de Grote Oceaan, de Slag om Midway en de Slag om de Koraalzee, ondanks grote verliezen, in haar voordeel beslist. De Japanse admiraliteit wilde met een confrontatie de Amerikaanse vloot uitschakelen met het oog op het grote aantal modernere schepen dat op stapel stond.

Verschuiving van de wereldmacht

De wet heeft bovendien een verschuiving van de wereldmacht veroorzaakt, in ieder geval op zee. De US kent sinds die tijd twee grote Naval Stations: Norfolk (Atlantic Fleet) en San Diego (Pacific Fleet). Na de Tweede Wereldoorlog was het niet lang ‘England rules the waves’, maar vooral de Verenigde Staten. En dat is tot op heden zo, met als een van de belangrijkste schepen de USS Carl Vinson met de gelijknamige strike group.