In Nederland opgegroeide Erik de Vries is reservist bij het Noorse leger
Eén man was tijdens de grote NAVO-oefening Nordic Response een opvallende verschijning voor Nederlandse mariniers. ‘Gewoon’ Nederlands pratend en met De Vries op zijn naamplaatje was Erik toch echt gehuld in een Noors militair uniform. Opgegroeid in Lemmer, maar al jaren woonachtig in Hammerfest, was de reservist één van de oefenvijanden van de Nederlanders. “Vanaf nu ben jij onze mol.”
Tekst: kapitein Joris van Duin | Foto’s: kapitein Joris van Duin
'Leuk dat de Nederlanders me zouden bevrijden'
We zijn in ‘s werelds noordelijkst gelegen stad Hammerfest, waar een delegatie van het Nederlandse Marine Training Command een presentatie krijgt in het hoofdkwartier van Home Guard. Dit is een reservisteneenheid in de provincie Finnmark, tegen wie Nederlandse mariniers het later die week opnemen tijdens Nordic Response. Plotseling verschuift de aandacht naar een bebaarde man in Noors militair uniform. “Spreek jij Nederlands?”, klinkt het. De reservist glimlacht. “Ja”, zegt hij volmondig.
Een paar dagen later, als de oefening voorbij is, wil de deeltijdmilitair best vertellen wat hij boven de Poolcirkel doet en hoe hij bij het Noorse leger is terechtgekomen. Dat doet hij ietwat geradbraakt, vlak na de endex (end of exercise). “Deze oefening was heel tof”, zegt De Vries. “Het was ook leuk om tegen mijn maten te kunnen zeggen dat de Nederlanders me zouden bevrijden. Eindelijk!”
Jagercommando
De Vries is 32 en woont sinds 2019 in dit afgelegen deel van Noorwegen. Zijn vader komt uit het Friese Lemmer, zijn moeder uit Emmeloord. “Ze verhuisden naar Noorwegen vanwege de mooie natuur. Ik ben in Stavanger geboren, maar groeide tot mijn achtste op in Lemmer. Sinds 2000 woon ik weer in Noorwegen”, vertelt de reservist, die in zijn vrije tijd graag gaat langlaufen, jagen en ijsvissen. “Ik heb hier echt mijn draai gevonden.”
Sinds de Tweede Wereldoorlog kent Noorwegen de dienstplicht. Zo maakte De Vries als jonge twintiger kennis met de krijgsmacht. “Als jongensdroom wilde ik eigenlijk altijd ‘jagercommando’ worden, maar helaas kwam ik niet door de selectie. Tijdens mijn dienstplichtjaar werd ik stormsoldaat in een pantserwagen. We waren heel veel dagen buiten. Vooral door het ruige landschap en het extreme klimaat was dat uitdagend.”
NAVO-oefening
Scandinavië stond afgelopen weken in het teken van de grote NAVO-oefening Nordic Response. Zo’n twintigduizend troepen, tientallen oorlogsschepen en gevechtsvliegtuigen oefenden onder meer hoe ze zouden moeten reageren bij een vijandelijke aanval. Vijftien NAVO-landen deden mee, waaronder kersverse leden Finland en Zweden. Nederland leverde onder meer achthonderd militairen, Zr.Ms. Johan de Witt, Zr.Ms. Karel Doorman en twee NH90 maritieme gevechtshelikopters. Nordic Response is onderdeel van Steadfast Defender 2024, de grootste NAVO-oefening sinds de Koude Oorlog. Tot en met mei doen hier negentigduizend militairen uit alle NAVO-lidstaten aan mee.
Frostbite
Het zijn de klimatologische omstandigheden die ook risico’s met zich meebrengen. Bij winterse temperaturen van wel minus twintig of dertig is discipline vereist. “Je moet op de simpele dingen letten: draag veel lagen, liefst wol, en drink genoeg. Zeker als je in het veld bent en de moeheid toeslaat.” Wie dat niet doet, loopt gevaar. “Frostbite ligt dan op de loer. De kou trekt dan zo je lijf in dat het weefsel onder je huid ernstige schade oploopt. Daar zijn we heel erg alert op.”
Ook de zomer brengt uitdagingen met zich mee. “In de bossen hebben we muggenplagen. Ik was een keer op oefening en zat in een wachtpost. Ineens hoorde ik heel veel gezoem en ontwaakten al die beestjes. Overal werd ik geprikt, dat was echt een marteling.”
Dienstplicht
Momenteel werkt De Vries als scheikundeleraar op een middelbare school in Hammerfest. Hier leerde hij zijn huidige vriendin kennen. Daarnaast bleef hij altijd verbonden aan de krijgsmacht. Onderdeel van de dienstplicht is namelijk dat veel mannen en vrouwen tot hun 45e verplicht reservist worden bij de zogenoemde Heimevernet. Dit krijgsmachtdeel bestaat uit 45.000 reservisten met als hoofdtaak het beveiligen van de eigen omgeving. In De Vries’ geval is dat dus de provincie Finnmark.
‘Je ziet elkaar van een totaal andere kant’
“Het grappige is dat sommige docent-collega’s hier ook mijn reservisten-collega’s zijn. Dan zie je elkaar van een totaal andere kant…”, lacht De Vries. “Verder zijn het mensen met totaal verschillende achtergronden: mechanici, juristen, timmermannen. Die kwaliteiten komen heel goed van pas. Want als we een graafmachine nodig hebben, dan is er altijd wel iemand die dat kan regelen en besturen. De grote kracht van de Home Guard is de oren en ogen van mensen die wij kennen. Zij spelen alle informatie snel door.”
Rusland en dolfijn
De regio Finnmark, waar De Vries en zijn collega-reservisten werkzaam zijn, ligt in het uiterste noorden van Noorwegen en licht dicht bij de tweehonderd kilometer lange grens met Rusland. De taak van Home Guard Finnmark is het bewaken en beveiligen van het eigen grondgebied, bijvoorbeeld bij een vijandelijke aanval. Die dreiging is er volgens Noorse politici. In 2019 kreeg Hammerfest overigens al eens te maken met opmerkelijk bezoek uit Rusland. Plaatselijke vissers zagen een witte dolfijn, die vast leek te zitten in een net. Dat net bleek na onderzoek echter een harnas inclusief camera te zijn. Hoogstwaarschijnlijk is het dier in Rusland getraind voor spionagedoeleinden. Hierover meer in de Defensiekrant van volgende week.
Mijnenvelden
Inmiddels is De Vries pelotonscommandant. “Ik zette tijdens deze oefening vooral de grote lijnen uit. Nederlandse mariniers moesten ons hoofdkwartier en het vliegveld innemen. Wij moesten dat zo lang mogelijk voorkomen. Daarom legden we ‘mijnenvelden’ aan en bouwden we een sneeuwmuur van vier meter hoog. Na ruim een halve dag hadden we ‘contact’ met de Nederlanders, hier aan de poorten van het hoofdkwartier.”
Niet veel later loopt de oefening in Hammerfest ten einde. De reservisten hebben beperkt tijd, want ze moeten maandag natuurlijk ‘gewoon’ aan het werk. “Ook ik sta weer voor de klas. Al kan ik me voorstellen dat ik dan niet op mijn aller fitst ben…”
