‘Hopelijk helpt dit om sneller een einde te maken aan de oorlog’
Tanks spelen een belangrijke rol in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland. Daarom besloten Nederland, Duitsland en Denemarken om honderd Leopards te doneren. Om de zware pantsers te leren gebruiken, trainen Nederlandse militairen Oekraïense tankbemanningen op de Leopard 1a5. De Defensiekrant nam een kijkje achter de schermen op de trainingslocatie in Duitsland. “We willen hen zoveel mogelijk leren, zodat ze aan het front de beste beslissingen kunnen nemen.”
Tekst: kapitein Joris van Duin | Foto’s: sergeant-majoor Aaron Zwaal
De een had als glaszetter een eigen bedrijf en de ander reed door heel Europa als vrachtwagenchauffeur. Maar sinds Rusland Oekraïne is binnengevallen, is alles anders. De harde realiteit leert dat Yuri en Andrej nu ergens in Duitsland aan een gevechtstank sleutelen. Een Leopard 1a5 om precies te zijn, onder toeziend oog van Nederlandse trainers. De twee zitten in een speciaal klasje van vier Oekraïners die een paar maanden geleden de basisopleiding op de Leopard 1a5 succesvol afrondden. Ze vielen in positieve zin op en zijn daarom geselecteerd voor een stoomcursus tot schietinstructeur. En dat valt nog niet mee, blijkt in de Duitse bossen.
Keukentrapje
“Nee, hij staat nog niet goed.” Vanaf een keukentrapje tuurt een van de Nederlandse instructeurs, majoor Rik, door het vizier van de uitrichtkijker aan het uiteinde van de schietbuis (zie foto hierboven). Met die kijker kan Rik zien of de schutter het kanon van de donkergroene tank exact op het midden van een schietschijf, zeshonderd meter verderop, heeft gericht. De schutter kijkt ondertussen vanuit de tank mee door het schuttersvizier. Het gaat erom dat wat de schutter ziet door zijn vizier, exact overeenkomt met wat instructeur Rik waarneemt met de uitrichtkijker.
‘Op zeshonderd meter afstand is die afwijking maximaal vijftig centimeter’
Cursist Sasha hoort de opmerking van Rik met enige verbazing aan. “Huh, hij staat toch in het midden?”, vertaalt een tolk. De majoor schudt zijn hoofd. “Ik zie dat het kruisje in het vizier net boven het midden van de schietschijf staat.” En dus beklimt Sasha voor de tweede keer het keukentrapje en geeft hij opnieuw aanwijzingen aan de schutter. De schietbuis moet íetsje naar beneden, maar niet te veel. “Ho, ho, stop!” Millimeterwerk is het, maar volgens Rik een essentiële afwijking. Op het slagveld kan dit het verschil betekenen tussen een misser en een voltreffer. Dus mogelijk tussen leven en dood. “Op zeshonderd meter afstand is die afwijking maximaal vijftig centimeter. Maar als de vijand op vierduizend meter staat, heb je al een verschil van meer dan drie meter te pakken. Dan mis je het doel compleet. We proberen de mannen hier bij te brengen dat precisie enorm belangrijk is.”
Tankertraining
Behalve het trainen van Oekraïense infanteristen en personeel voor mijnenbestrijdingsvaartuigen, leiden Nederlandse militairen ook tankbemanningen op. Dat gebeurt in Duitsland, onder leiding van Denen en Duitsers. 414 Tankbataljon levert trainers voor acht lichtingen tankcrews. Vanaf februari komen de instructeurs uit verschillende Defensie-eenheden. Tijdens de tankopleiding krijgen Oekraïners lessen in techniek en tactiek. Ze volgen die elk vanuit hun eigen bemanningsrol: als commandant, schutter, chauffeur of lader. Op een oefenterrein voeren ze allerlei tactische handelingen uit en is het een kwestie van al vurend en manoeuvrerend zoveel mogelijk meters maken.
Ondersteunende rol
De Nederlandse adjudant Dave is sinds april vorig jaar de spin in het web bij de Nederlandse inbreng. “Duitsland en Denemarken zijn hier de grote spelers. Wij hebben een ondersteunende rol”, verduidelijkt hij. Dit is alweer de negende lichting Oekraïners die hij voor zich heeft staan. De eerste acht rotaties werden gedraaid door mannen en vrouwen van 414 Tankbataljon. Maar omdat zij nu opwerken voor hun uitzending in Litouwen, vliegen ‘oudgedienden’ om beurten in. Zij hebben in het (verre) verleden ervaring opgedaan met de Leopard 2a4. Die lijkt mechanisch het meeste op de 1a5.
‘Het is intens, maar ik zie het als een morele verplichting om dit te doen’
Majoor Rik, in het dagelijkse leven commandant van het Serious Gaming Centrum in Amersfoort, is een van die routiniers. Na een opfriscursus van twee weken in Denemarken probeert hij de Oekraïners nu de kneepjes van het tankvak te leren. “Het is leuk en uitdagend. Deze gasten zijn heel leergierig. Zodra ze merken dat jij ze geen bullshit verkoopt, maar laat zien dat je snapt hoe het werkt, willen ze alles weten.”
Front
Zes weken lang, zes dagen per week, minstens twaalf uur per dag zijn de Nederlandse trainers in touw. Daarna rouleren ze. “Het is intens, maar ik zie het als een morele verplichting om dit te doen”, zegt Rik. “Die mannen moeten straks dingen met die tank doen… Misschien wel aan het front. We willen hen zoveel mogelijk leren, zodat ze op het slagveld de beste beslissingen kunnen nemen.”
Leopard 1a5
De Leopard 1a5 is een Duitse gevechtstank, die Nederland nooit in bezit heeft gehad. Wel gebruikte Nederland de Leopard 1V (verbeterd). In de jaren tachtig zijn die gedoneerd aan Griekenland en verkocht aan Chili. Nederland, Denemarken en Duitsland hebben vorig jaar besloten honderd exemplaren van de Leopard 1a5 aan Oekraïne te doneren. Deze stonden lange tijd stil en moesten weer inzetbaar worden gemaakt. Inmiddels kan een groot deel het slagveld op. Ten opzichte van de moderne Leopard 2a6-gevechtstanks die Nederland nu van Duitsland leaset, zijn de 1a5-tanks analoge oldtimers. De Leopard 1a5’s die naar Oekraïne gaan, zijn bijna tien meter lang en wegen 45 ton. Zo’n tank heeft een vierkoppige bemanning en schiet 105 mm-granaten af.
Zesduizend granaten
Het startniveau van de Oekraïners is volgens Dave wisselend. “Sommigen zijn recent gemobiliseerd en hebben nog nooit in een tank gezeten. Maar ik sprak eerder ook een 'tanker' die in Bachmoet al zo’n zesduizend granaten had afgeschoten. Ik vroeg hem wat hij hier deed. Bleek dat zijn tank was geraakt. De rest van de bemanning was dood en hij heeft het op een lopen gezet. ‘Maar mijn tankhart klopt nog steeds. Ik wil op een andere tank terug naar het front om zoveel mogelijk Russen uit te schakelen', zei hij. Dat maakt veel indruk. Het klinkt heel basaal, maar dat is onderaan de streep wel waar het om draait.”
'Je leert ontzettend veel over wat de knopjes en hendeltjes in de tank doen'
Sovjettank
Van dit klasje Oekraïners heeft alleen Sasha tankervaring. Eerder bestuurde hij een oudere Sovjettank, de T-64, maar daarover wil hij eigenlijk niets kwijt. Na een lange trainingsdag parkeert hij de Leopard, op aanwijzing van zijn collega Yuri, vakkundig achteruit in. Als de motor stopt met bulderen, complimenteert majoor Rik de mannen met hun inzet. “Morgen gaan we verder.”
Even later wil Yuri wel wat vertellen. Tot hij acht maanden geleden werd gemobiliseerd, was de Oekraïner nog glaszetter. De tanker-in-spe laat een foto van een gebouw zien waarvan hij de ruiten repareerde. Niks bijzonders, zou je zeggen. Ware het niet dat op een volgende foto de aanleiding is te zien: een niet-ontplofte granaat zit zeker een halve meter diep in de vloer. “De Russen vuurden deze af. Als die wel was ontploft, was er niks meer over geweest van dit pand. Nu waren alleen de ramen kapot door de klap”, zegt Yuri. Inmiddels is hij militair en wordt hij nota bene opgeleid tot schietinstructeur op een tank. “Deze opleiding is erg specialistisch. Je leert ontzettend veel over wat de knopjes en hendeltjes in de tank doen. Hopelijk leren we volgende week op het oefenterrein net zoveel en kunnen we dat met veel mensen delen.”
Hij roemt de kennis van de Nederlandse trainers. “Ze weten heel goed hoe alles werkt. Hopelijk helpt dit mee om sneller een einde te maken aan de oorlog. Om die Russen te verjagen, zodat we snel weer een normaal leven kunnen leiden.”
