‘Ik heb me hier erg thuis gevoeld’

Hoogste baas van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) generaal-majoor Jan Swillens wist met zijn dienst vaak tot de essentie van conflicten in de wereld door te dringen. En hij leerde er de waarde kennen van sneller en preciezer data analyseren. Deze ‘wetenschap’ leidt tot sneller en beter beslissingen nemen, waardoor winkansen toenemen. Met deze kennis en ervaring op zak begint de generaal in maart aan zijn nieuwe functie als Commandant Landstrijdkrachten.
 

Tekst: André Twigt | Foto’s: Phil Nijhuis

Op de foto een glimlachende generaal Swillens in uniform.
De toenemende invloed van China zal in de toekomst grote militaire en economische gevolgen voor de wereld hebben, voorspelt generaal Swillens.

Bij de MIVD zal Swillens afscheid nemen van naar zijn zeggen enorm gemotiveerd, loyaal en betrouwbaar personeel. Maar ook van een mooie werkcultuur, waarin waarden als streven naar excellentie, verantwoordelijkheidsbesef, doorzettingsvermogen en moed een rol spelen. Het is een cultuur die volgens hem ruimte biedt aan out of the box denken, inspraak en het stimuleren van meningen. “Ik heb me hier vijf jaar lang erg thuis gevoeld.”

Handelend optreden

Als Swillens de MIVD met een woord moet typeren, dan is het relevantie. Sla een landelijke krant open en de dienst heeft met minstens vijf onderwerpen iets te maken.

Schrijven alleen niet meer voldoende

Sowieso is de inlichtingen- en veiligheidsorganisatie nauw betrokken bij het Nederlandse veiligheidsbeleid. Dat omvat onder meer Oekraïne, Gaza, Soedan en de situatie binnen onze landsgrenzen. Bij laatstgenoemde is rapporten schrijven alleen niet meer voldoende. De afgelopen vijf jaar treden medewerkers van de dienst steeds vaker ook handelend op. Zo wisten zij te voorkomen dat met Russische malware besmette routers van het midden- en kleinbedrijf gebruikt konden worden om cyberaanvallen uit te voeren. Deze waren onder meer gericht op technische universiteiten en bedrijven.

Op de foto een afbeelding van een hoodie zonder gezicht. Daaromheen zijn stroken met groen gekleurde binaire getalreeksen afgebeeld.
Met zijn uitgebreide infrastructuur is Nederland kwetsbaar voor cyberaanvallen. De MIVD maakt er werk van om die zoveel mogelijk te voorkomen (foto: Pixabay).

Veel te halen

Swillens vertelt dat hij gedurende zijn termijn de handen vol heeft gehad aan de bescherming van in Nederland aanwezige militaire kennis. Die zit naar zijn zeggen voor zo’n tachtig procent bij het bedrijfsleven. Op het gebied van artificial intelligence, gen- en nanotechnologie, lucht en ruimtevaart en voedselzekerheid, is er voor buitenlandse spionagediensten hier veel te halen.

Heel gewild volgens Swillens is kennis over halfgeleiders, chips

“Wat je ziet, is dat buitenlandse partijen ons verdienmodel willen kopiëren om dat vervolgens tegen lagere prijzen aan de man te brengen.” Heel gewild volgens Swillens is kennis over halfgeleiders en chips die ook in het militaire domein brede toepassing hebben. Ze spelen onder meer een rol bij de fabricage van precisiewapens en drones. Hoe nauwkeuriger een halfgeleider is, des te beter een wapen functioneert. “Het spreekt voor zich dat we met Nederlandse universiteiten en bedrijven deze kennis beschermen. We doen er heel veel aan om bedrijfspionage te voorkomen.”

Op de foto generaal Swillens in gesprek met een geuniformeerde landmacht- en een luchtmachtcollega.
Swillens maakt er geen geheim van dat er op het gebied van bedrijfsspionage in ons land veel valt te halen.
Op de foto een afbeelding van het boek, getiteld Ongekend en Onderscheidend.
In het kader van openheid en transparantie liet Swillens tijdens zijn directeurschap de geschiedenis van de MIVD optekenen.

Waakzaam zijn

Het zijn drukke tijden voor de MIVD. Onder meer China, Rusland, maar ook Venezuela mag rekenenen op onaflatende aandacht van de dienst. In het Caribisch gebied moet Nederland eveneens waakzaam zijn. Swillens betwijfelt of de recent bekendgemaakte plannen van Venezula om een deel van het naburige olierijke Guyana te willen innemen, een weerslag op de eilanden hebben. “Het is een situatie die alles te maken heeft met invloed, waarin ook Rusland en China een rol spelen. Venezuela ontvangt militaire steun van beide landen. Daarbij is China wereldwijd altijd op zoek naar (economische) steunpunten.”

Militair dominant

China is bereid daarvoor alle machtsmiddelen in te zetten; van diplomatie tot inlichtingen en van financieel/economisch tot militair. In zijn streven naar werelddominantie zal de supermacht hiermee de komende decennia bezig blijven. Zo ook met ruimtevaart, artificial intelligence en nieuwe vormen van supersnelle communicatie en dataverwerking. Op sommige terreinen is het land al bijna niet meer in te halen. “Dat de wereld van de toekomst er anders gaat uitzien, is een feit’’, voorspelt Swillens. ‘‘China wil in 2049 econonomisch en militair dominant zijn. Daarmee schieten ze al aardig op.”

‘China wil in 2049 econonomisch en militair dominant zijn’

Voor de MIVD van de toekomst voorziet de directeur in combinatie met de AIVD een nog grotere datagedrevenheid. “Alleen daarmee bouw je aan een vollediger informatiebasis, waarmee je sneller door hebt waar de vijand zit en wat die in zijn schild voert.“ Deze les neemt de generaal uiteraard ook mee naar zijn volgende benoeming. “Alle kennis die ik bij de MIVD op het gebied van cyber, informatie en operaties heb vergaard, wil ik koppelen aan de middelen en mogelijkheden van de landmacht. Bij elkaar moet dat zorgen voor de noodzakelijke conceptuele vernieuwing. Klaar zijn voor elk toekomstig conflict wordt voor mij de komende jaren een van de belangrijkste speerpunten.”

Op de foto een luchtbeeld van de Rotterdamse haven.
China maakt er veel werk van om zijn positie in de wereld te versterken. De helft van alle Rotterdamse containerterminals is al in Chinese handen (foto: Havenbedrijf Rotterdam).