Inzet voor mens en materieel op Prinsjesdag
Investeren in een veilige toekomst: dat is het devies van het militaire hoofdstuk van de Miljoennota dit jaar. Met een oorlog op het Europese continent en een krijgsmacht die moet groeien staat de noodzaak voor langdurige financiële versterking van Defensie als een paal boven water.
Ieder jaar maakt het kabinet een overzicht van de ontvangsten en uitgaven voor het komend jaar: de Miljoenennota. Ieder departement wordt in deze Rijksbegroting behandeld en dus ook Defensie. In vogelvlucht nemen we u mee door de plannen.
1. Hoe ziet het financiële defensieplaatje van komend jaar eruit?
In woorden van koning Willem-Alexander: “Vanwege het grote belang van een sterke NAVO en een sterk defensieapparaat gaat het kabinet door met de voorgenomen extra investeringen in de krijgsmacht.” De defensie-uitgaven stijgen in 2024 met 33 procent naar 21,4 miljard euro. Structureel komt er vijf miljard bij. “Een reuzestap”, aldus de defensieminister Kajsa Ollongren.
NAVO-norm
De extra investeringen van dit kabinet verhogen de gereedheid en gevechtskracht van de krijgsmacht. Volgens de huidige ramingen besteedt het kabinet in 2024, 1,95 procent van het BBP aan de krijgsmacht (exclusief de steun aan Oekraïne). Nederland committeert zich aan de NAVO-norm van twee procent, maar door onder meer de hoge vraag op de industriemarkt naar militair materieel, vertragen geplande investeringen en halen we de norm niet. Het budget voor deze investeringen is niet weg, maar blijft behouden in het ‘defensiematerieelbegrotingsfonds’ voor investering op een later moment. Dit fonds is juist voor dit soort situaties bedoeld: een schokbestendige begroting door meer continuïteit bij het beschikbaar houden van middelen.
NAVO-norm net niet gehaald
2. Waar staat de krijgsmacht nu
De gereedheid van de krijgsmacht is afhankelijk van voldoende personeel, materieel en de mate waarin getraind en geoefend kan worden. De afgelopen periode zijn flinke stappen voorwaarts gezet. Er is veel munitie gekocht, er komen een nieuw schip en raketartillerie aan en er wordt volop geoefend. Maar tegelijkertijd groeit ook druk op de militaire industriemarkt. Daarom wordt constant naar alternatieven gezocht om de inkoop van militair materieel te versnellen. Daarbij wordt ook gekeken of kan worden samengewerkt met andere landen en (bestaande) raamcontracten.
Nieuwe munitie, schip en raketartillerie
Daarnaast heeft de krijgsmacht, net als andere werkgevers, last van de krapte op de arbeidsmarkt en de vergrijzing. In 2022 gingen er 277 méér militairen weg dan er instroomden. Toch kozen ook 3.400 mensen voor een baan bij Defensie. Op dit moment neemt de instroom toe en is er een voorzichtige daling van de uitstroom. Om personeel aan te trekken zijn er de afgelopen jaren verschillende initiatieven opgezet, zoals het dienjaar en de versoepeling van de wervings- en selectieprocedure. Een andere positieve ontwikkeling is dat soldaten en korporaals nu ook een vast contract kunnen krijgen.
3. Waar zet het kabinet nu op in qua investeringen?
Modern materieel kopen en het huidige materieel op peil brengen zijn dus, zoals ook eerder genoemd, belangrijke speerpunten voor het komende jaar. Om te beginnen worden voorraden aangevuld en moeten ondersteuners (denk aan logistiek, transport, medische ondersteuning en inlichtingen) over de juiste gereedschappen beschikken om het gevecht te kunnen winnen. Wat personeel betreft gaat Defensie door met verschillende initiatieven om mensen te werven. Ook de schaalbare capaciteit van reservisten is steeds belangrijker: zij moeten op het juiste moment gegarandeerd beschikbaar zijn. Reservisten worden daarom in de toekomst anders inzet en worden een vast onderdeel van de eenheden.
Innovatie is ook een thema om niet te vergeten. Samen met kennisinstituten en het bedrijfsleven wil de krijgsmacht aan de slag om de oorlog van de toekomst te kunnen winnen. Want de strijd vindt allang niet meer geïsoleerd ter land, ter zee en in de lucht plaats. IT speelt een steeds grotere rol. Dit ‘informatiegestuurde optreden’ is een speerpunt, samen met beslissende nieuwe strijdtonelen als space en cyber.
Al met al staat Nederland er niet alleen voor. De oorlog in Oekraïne laat zien hoe belangrijk het is dat Europa verenigd is. De roep om meer samenwerking is groot. Dat gaat niet zomaar. Om samen te strijden, moeten de landen optimaal kunnen samenwerken. Standaardisatie van middelen en het samen aankopen van materieel blijft het streven.
4. Wat zit er al concreet in de pijplijn voor komend jaar?
Komend jaar vaart Combat Support Ship Zr.Ms. Den Helder de gelijknamige stad binnen. Er wordt een naar verwachting een contract ondertekend voor de vervangend Medium Utility Helikopter als vervanging van de Cougar (H225M Caracal). Bovendien komt er flink wat munitie aan. Voor 2024 komen onder andere de deelleveringen van de SPIKE antitankraketten voor de lange afstand, de 155 mm artilleriegranaten en mortiermunitie binnen. De luchtmacht krijgt er zes nieuwe F-35’s bij en ook de eerste gemodificeerde CV90-gevechtsvoertuigen worden geleverd.
De capaciteit van de Kmar wordt stapsgewijs versterkt
De lijst is langer en gaat niet alleen over materieel. Het is de verwachting dat het aantal personen dat beveiligd en bewaakt moet worden in ons land zal toenemen. Voor bijstand aan civiele autoriteiten moet de capaciteit van de Koninklijke Marechaussee stapsgewijs worden versterkt. Nu al worden er meer marechaussees in het Bewakings- en Beveiligingsdomein opgeleid. Dat aantal groeit komend jaar verder.
Het is aan de kiezer hoeveel hij of zij wil investeren in de krijgsmacht.
5. Hoe zit het met de steun aan Oekraïne?
De Nederlandse steun aan de Oekraïners in hun strijd tegen de Russische agressor gaat onverminderd door. Dit gebeurt onder meer in de vorm van luchtverdediging, munitie en het trainen van de Oekraïense strijdkrachten. Tot en met augustus van dit jaar bedroeg de totale waarde van geleverde militaire steun ongeveer 1,9 miljard euro.
6. Hoe nu verder?
Het budget en het beleid staan op papier. Alhoewel: de Miljoenennota is vastgesteld door een demissionair kabinet. In november van dit jaar zijn er weer verkiezingen. Aan de kiezer in het stemhokje om te bepalen of en hoeveel hij of zij wil investeren in de krijgsmacht.
