Drie dappere strijders over uitgeput Oekraïne

De beelden op televisie, de constante stroom aan nieuwsberichten… Dat de oorlog in Oekraïne zwaar is staat buiten kijf. En naast de continue dreiging en het enorme geweld is er een tekort aan alles. Er is geen aflossing, gewonde militairen keren vaak nog niet halfhersteld terug naar het front en het aantal gesneuvelden blijft oplopen. De Defensiekrant sprak met drie dappere strijders over deze surreële werkelijkheid. 

^{Tekst: kapitein Jessica Bode | Foto: Jolanda van Eldik, ANP}

Tijdens een digitale ontmoeting via Zoom zien we hoe de Oekraïense Ganna zich door Kiev verplaatst. Ze kan vanwege de dreiging niet te lang op één plek blijven en verplaatst zich telkens van locatie naar locatie. De interviewafspraak wordt diverse keren op het laatste moment geannuleerd vanwege luchtalarmen, raketaanvallen of omdat de stroom is uitgevallen.

Stoottroep

Ganna was zelf militair, maar stopte daarmee toen haar man recentelijk als ‘stoottroep’ naar het front in Bakhmoet vertrok. Een extreem gevaarlijke situatie die het beste te vergelijken is met de eerste landing in Normandië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Omdat de kans groot is dat hij niet levend terugkeert, bracht Ganna hun achtjarige dochtertje bij haar moeder, die tijdelijk in Zaandam verblijft. Zelf ging ze terug naar de gevaarlijke hoofdstad om waar mogelijk te helpen.

“Het is moeilijk. Al helemaal omdat ik weinig contact heb met mijn man. En als hij kan bellen, wordt het gesprek soms ineens verbroken. Dan weet ik niet of dat door de slechte verbinding komt of omdat hij onder vuur ligt. Soms weet ik dágenlang niet hoe het met hem gaat… Of hij überhaupt nog leeft."

Vrouwen

Op dit moment nemen praktisch alle inwoners van Oekraïne tussen de achttien en zestig jaar actief deel aan de oorlog. Vrouwen in het leger zijn geen uitzondering, al was dat een paar jaar geleden wel anders. “Bepaalde gevechtsfuncties waren uitgesloten. Nu zie je overal vrouwen. Van artillerie-operators, sluipschutters en spotters, tot drone-operators, verkenners en commandanten”, vertelt Kateryna trots. Het is de Oekraïense gelukt om aan te sluiten bij de Zoom-vergadering.

Psychosociale hulp

Kateryna diende tijdens de eerste Russische inval in 2014. Nu is zij reservist, maar ze heeft zich (opnieuw) aangemeld voor het beroepsleger. Ondertussen zet ze zich, net als Ganna, dag en nacht in voor Veteranka. Dat is de vereniging van actief dienende militairen en veteranen (een groot deel van hen is nu aan het front), die onder meer voorraden zoals munitie, voeding en kleding regelt en de logistiek verzorgt naar moeilijk begaanbare gebieden.

Ganna werkt ook voor het comité van vermiste personen en ze is bezig met het opzetten van een systeem voor psychosociale hulp. “Want door de oorlog vallen er niet alleen maar fysieke gewonden”, benadrukt ze. “Het aantal mensen met mentale klachten is niet meer bij te houden en er zijn veel te weinig professionals om iedereen te helpen.”

Kateryna kan daarover meepraten Ze vertelt dat ze mentaal door een diep dal gaat: “Met elke dag die voorbijgaat, wordt de realiteit angstaanjagender en worden de uitdagingen groter. Iedereen is moe, heeft constant stress en verdriet.“

Wrang

Wat het extra wrang maakt, is dat het aantal doden en gewonden zo hoog is dat er geen registratie meer kan worden bijgehouden. “Iedere Oekraïner heeft kennissen, familie of vrienden verloren”, zucht Kateryna. Ook zij maakte van dichtbij mee dat vrienden en familie niet meer thuiskwamen. Bij Veteranka is inmiddels een eremuur ingericht, met daarop de namen van alle gesneuvelde leden. Het zijn er al ruim honderd en de lijst wordt met de dag langer. “En telkens zie ik weer namen in mijn telefoonboek voorbijkomen van mensen die niet meer in leven zijn”, zucht Katernya.

Ze heeft ook kennissen en familie in Rusland, zoals haar oom. Hij is Oekraïens, maar werkt nu aan raketsystemen bij de Russische krijgsmacht. “Hij is dus in de eerste plaats een vijand en eigenlijk geen familie meer.”

Geen aflossing

Als de Oekraïners de afgelopen jaren iets hebben laten zien, dan is het wel hoe strijdvaardig ze zijn. Volgens Ganna verleggen haar landgenoten steeds weer hun grenzen. “Als je denkt dat we niet meer verder kunnen, gaan we toch door. Ernstig gewond raken is allang geen reden meer om te stoppen met vechten”, benadrukt ze. “Maar er is geen aflossing meer. Voor niemand. Vaak moeten militairen nog voordat ze helemaal hersteld zijn van hun verwondingen, alweer terug naar het front.”

Gebroken rug

De Oekraïense Andriana is één van de militairen die ernstig gewond raakte toen ze op 1 december vorig jaar op een landmijn reed. “Ik voerde verkenningen uit in Cherson en met een civiel voertuig reden mijn buddy en ik op een antitankmijn”, vertelt ze kalm. Ze raakte daarbij zo ernstig gewond dat het een wonder is dat ze het nog kan navertellen. “Een gebroken rug, kneuzingen van het ruggenmerg en inwendige organen, een dubbele kaakbreuk, afgescheurde zenuwen, traumatisch hersenletsel, zes gebroken ribben en breuken in mijn onderbenen en arm.”

Front

Na een verblijf in een militair ziekenhuis in Odessa herstelt Andriana sinds een half jaar in een revalidatiecentrum. Waar precies kan ze om veiligheidsredenen niet zeggen. “Hier onderging ik nog een operatie aan mijn kaak en is er een zenuw van tien centimeter getransplanteerd. Ook moest ik opnieuw leren lopen. De pijn neemt inmiddels af, maar mijn revalidatie gaat nog door.”

Al gunt ze zichzelf daar amper tijd voor. Over twee maanden laat ze zichzelf herkeuren door het militair medisch comité. “Gewond of niet, ik wil terug naar m’n kameraden aan het front. Geen plek is meer veilig, iedere nacht zijn er aanvallen met zelfmoorddrones. Zolang de oorlog voortduurt, doe ik alles voor Oekraïne.”