Dit artikel hoort bij: Defensiekrant 35
Terugkijker
Het is weer tijd voor een blik op de kalender. In de rubriek 'Terugkijker' richten we het vizier om de week op een gebeurtenis uit het verleden. Van militair-historische aard en gebeurtenissen waarbij Defensie betrokken was, maar ook situaties met globale impact.
Om hiermee het ‘o ja’-gevoel op te roepen, maar ook omdat we in deze jachtige tijd gebeurtenissen vaak zo snel vergeten of ons deze niet meer exact herinneren. Dit keer aandacht voor 15 september 1978, de dag dat vliegtuigontwerper Willy Messerschmitt overleed.
Tekst: Leo de Rooij I Foto's: Diversen
Al op jonge leeftijd ontwikkelde de in 1898 geboren Wilhelm Emil Messerschmitt belangstelling voor de luchtvaart. Dat was geen toeval. In 1914 liet Friedrich Harth, architect en bouwer van zweefvliegtuigen, hem tijdens een ontmoeting zijn plannen voor een zweefvliegtuig zien. Toen Harth in dienst ging, merkte hij tijdens een verlofperiode tot zijn verbazing dat Messerschmitt het toestel inmiddels had gebouwd.
Ontslag
In 1917 nam ‘Willy’ Messerschmitt zelf dienst in het leger, maar werd om medische redenen ontslagen. Daarna vertrok hij naar München om daar luchtvaart- en ingenieursstudies te volgen. Met financiële ondersteuning van zijn familie kon Messerschmitt later de Bayerische Flugzeugwerke (BFW) in Augsburg kopen.
Het neerstorten in 1931 van twee Lufthansa-toestellen van het type M20 bracht Messerschmitt in een lastige positie. Een van de slachtoffers was namelijk een persoonlijke vriend van Erhard Milch, hoofd van Lufthansa en rechterhand van Hermann Göring. Milch deed al het mogelijke om Messerschmitt z’n contracten en subsidies te onthouden die andere Duitse vliegtuigbouwers wel kregen. De vijandschap ging zelfs zover dat Milch Messerschmitt verplichtte tweedekkers van Ernst Heinkel te bouwen.
Legendarische Bf 109
In 1934 kregen de verschillende Duitse vliegtuigfabrikanten de gelegenheid zich in te schrijven voor de aanbesteding van een nieuw jachtvliegtuig. Daarvoor waren door het ministerie van Luchtvaart duidelijke specificaties opgesteld. Het moest een laagdekker met een lijnmotor worden, bewapend met twee MG 17 mitrailleurs van 7.92 mm. Naast vliegtuigfabrikanten Arado, Heinkel en Focke-Wulf, nam ook de BFW de uitdaging aan. Zo ontstond de beroemde Messerschmitt Bf 109: de nieuwe, zeer snelle en effectieve jager, vol met de modernste technieken en zeer aerodynamisch. Zo had het toestel een monocoque constructietechniek van metaal, een intrekbaar landingsgestel en een dichte cockpit.
Het toestel verwierf grote faam in de zomer van 1937, tijdens het luchtvaartconcours in het Zwitserse Zürich. Ook verbrak Hermann Wurster, als eerste Duitser in de geschiedenis van de luchtvaart, het wereldsnelheidsrecord. Hij wist met de Bf 109 een snelheid te registreren van 610,95 kilometer per uur.
Geduchte tegenstander
Hitler bezocht de fabriek van Willy Messerschmitt op 22 november 1937, waarna de overheid al snel grote orders plaatste. De Messerschmitt Bf 109 werd voor het eerst ingezet tijdens de Spaanse Burgeroorlog in 1937 en bleek tijdens de Tweede Wereldoorlog een geduchte tegenstander. De drie best scorende 'azen' van de Luftwaffe hebben allemaal in een Bf 109 gevlogen en behaalden hierin aanzienlijk meer overwinningen dan de azen uit alle andere landen (bron: German Luftwaffe Aces).
De kwaliteiten van dit toestel waren te vergelijken met de Spitfire van de RAF, zijn belangrijkste tegenstander tijdens onder meer de Slag om Engeland. Vandaar dat het toestel gerespecteerd en bewonderd werd door de asmogendheden én de Geallieerden in de Tweede Wereldoorlog. Met ongeveer 34.000 geproduceerde toestellen is de Bf 109 het meest geproduceerde jachtvliegtuig ooit.
Wat Messerschmitt bouwde:
Messerschmitt produceerde naast de Bf 109 meer toestellen:
- Bf 110, een lichte jachtbommenwerper;
- Me 323 Gigant, een voor die tijd enorm transporttoestel;
- Me 163, het eerste door een raket aangedreven vliegtuig dat operationeel werd ingezet;
- Me 262, het eerste straalvliegtuig gebruikt in een gevecht;
- Me 410, ingezet voor de verdediging van Duitsland.
Na de oorlog
Aan het einde van de oorlog waren de vliegtuigfabrieken van Willy Messerschmitt vernietigd. Hij werd in 1945 gevangengenomen en in 1948 verbood een rechtbank hem nog verder vliegtuigen te ontwerpen. Messerschmitt werd daarnaast veroordeeld tot twee jaar cel wegens de (overigens verplichte) tewerkstelling van krijgsgevangenen in zijn fabrieken. Later richtte hij een nieuwe fabriek op voor het bouwen van prefab-huizen, naaimachines en kleine auto's. Ook ging hij opnieuw aan de slag als vliegtuigontwerper van vliegtuigen, maar dan voor de Spaanse en Egyptische luchtmacht.
In 1958 kreeg hij van de NAVO contracten om vliegtuigen te bouwen. In de jaren 1968 en 1969 ontstond een nieuwe firma, met de naam Messerschmitt-Bölkow-Blohm GmbH, die onder meer vliegtuigen (zoals de Lockheed F-104 Starfighter), raketten en spoorwegmateriaal produceerde. Messerschmitt liet na zijn dood in 1978 zijn persoonlijk fortuin na voor de restauratie van culturele monumenten van Europa.
