Veteranen naar De Vuurlinie

‘Hart onder de riem voor hen die vechten voor vrijheid’

Liefst 3.700 veteranen met hun ‘plus-één’ waren deze week door het hele land te gast bij voorpremières van De Vuurlinie. Niet zomaar een Nederlandse speelfilm gebaseerd op het leven van majoor Marco Kroon, maar volgens regisseur Roel Reiné een hart onder de riem voor hen die vechten voor vrijheid.

^{Tekst: kapitein Jessica Bode | Foto: Mark van Stokkom (Studio 38C)}

Want wat een militair in een uitzendgebied kan meemaken is niet iets waar de gemiddelde burger bij stilstaat. “Laat staan de nare ervaringen die (actieve) veteranen soms met zich meedragen en de weerslag die dat kan hebben op hun privéleven”, benadrukt Reiné. “Dat wil ik aan de kaak stellen, in de hoop dat we wat meer respect en ontzag krijgen voor wat militairen allemaal doen.”

Vrijwillige drumfanfare

Een half uurtje voor de première dinsdagavond druppelt één van ’s lands grootste bioscoopzalen, het Expotheater in Ede, vol. De ene veteraan draagt trots z’n onderscheidingen, met of zonder baret. De ander heeft de witte anjer op de borst gespeld. De gasten worden vrolijk verwelkomd door de vrijwillige drumfanfare Koninklijke Luchtmacht. Hetzelfde orkest als in de film te zien is, wanneer majoor Kroon de Militaire Willems-Orde krijgt.

Ook op achttien andere locaties in het land zijn die dinsdag veteranen uitgenodigd voor de preview van de film, gebaseerd op het verhaal van majoor Kroon. “Maar het verhaal gaat verder dan dat”, voegt regisseur Reiné toe, die eerder het leven van historisch interessante figuren als Michiel de Ruijter verfilmde. “Eigenlijk vertelt deze film het verhaal van militairen die op missie gaan, wat ze daar met elkaar meemaken en hoe hun levens bij terugkomst soms drastisch veranderen.”

Waarheidsgetrouw

Naar eigen zeggen heeft hij écht geprobeerd om zo dicht mogelijk bij de waarheid te blijven. Daarvoor sprak hij met tal van veteranen en kreeg hij hulp van ‘veteranen-adviseurs’ die hem op de juistheid van militaire processen attendeerden. “Van commando’s tot onderlinge humor.” Ook deed Reiné onderzoek naar PTSS en wat dat met gediagnosticeerden doet. “Dingen zien die er niet zijn, flashbacks, lichtflitsen en nachtmerries. Ik heb dat zo waarheidsgetrouw proberen te verfilmen.”

Herkenning

Minuten voor aanvang van de film, die in 22 dagen werd opgenomen, verschijnt het gezicht van hoofdrolspeler Waldemar Torenstra op het witte doek. “Ik vond het heftig om te maken”, begint hij zijn boodschap aan het publiek. “Ik heb een klein beetje geproefd aan wat jullie meemaken als je op missie bent geweest. Ik heb gezien wat de gevolgen kunnen zijn. Voor een partner, voor kinderen. Ik hoop dat we met deze film een stukje herkenning kunnen creëren.”

Een korte reminder volgt dat het hier gaat om een ‘filmische interpretatie van de werkelijkheid’. De beelden kunnen heftig zijn en daarom kan de kijker, indien gewenst, contact opnemen met het Veteranenloket.

Schakelen

En dan gaan de lampen uit en in één klap zijn we in het Afghaanse Uruzgan. In het verhaal wordt regelmatig geschakeld tussen de gebeurtenissen die majoor Kroon en z’n kameraden meemaakten tijdens verschillende missies in Afghanistan en het hier en nu. Ook passeren diverse oude televisiebeelden de revue, zoals die van de uitreiking van de Willems-Orde in 2009 en de aanslagen op 11 september 2001.

Tumultueus leven

In honderdtwintig minuten volgen we het tumultueuze leven van Waldemar Torenstra’s personage. Wanneer de aftiteling inzet krijgt de regisseur, die het podium opklimt, een staande ovatie. Hier en daar blijven ook toeschouwers hoofdschuddend zitten. “Ervaringen van andere veteranen worden in de film toegeschreven aan Marco Kroon. Dat kan ten onrechte een verkeerd beeld schetsen bij de kijker”, bromt bezoeker Ekon. Een andere kritische noot is dat de rangen niet kloppen met de werkelijkheid. Weer een ander voegt toe: “De regisseur heeft volgens mij meer oog voor het slagen van gave actiescenes, dan dat-ie uitlegt waar ‘we’ in Afghanistan precies mee bezig waren.”

Wie een exacte weergave van de werkelijkheid verwacht zit met deze film inderdaad verkeerd. Al beweert regisseur Reiné ook niet dat dit z’n bedoeling was. “Het is een speelfilm, geen documentaire. Ik schat in dat zeventig à tachtig procent gebaseerd is op Kroon z’n persoonlijke ervaringen.”

Bijna Amerikaans

Het merendeel van de reacties lijkt positief. Zo beschrijft Johan de film als heftig, maar mooi. Premièrebezoekster Joyce is er stil van en Jan-Peter voegt daaraan toe: “Geweldig gemaakt, bijna Amerikaans." Militair Wichian diende ook in Afghanistan en de dingen die hij destijds meemaakte, zag hij nu terug op het witte doek. “Dat was best intens.”

Hoewel het decor volgens hem echt niet op Afghanistan lijkt - de film werd grotendeels opgenomen in Zuid-Spanje - vindt hij het militaire aspect wel goed weggezet. “Het geeft een indruk van hoe het daar was, hoe we opereerden en wat het mentaal met je kan doen.” Hij vindt het dan ook een goede zaak dat er op deze manier een beetje aandacht komt voor de missies in Afghanistan: “Al vind ik het jammer dat het wordt toegespitst op één personage.”

Respect

En dan staat in de zaal een andere veteraan op en besluit: “Ik heb veel respect voor Marco en ik hoop dat met het zien van deze film de mensen ook meer respect krijgen voor veteranen.” Applaus volgt, waarbij dit keer niemand blijft zitten.