Bergvliegen tijdens High Blaze
De vandaag beëindigde bergvliegoefening High Blaze leverde voor het Defensie Helikopter Commando (DHC) een primeur op. Voor het eerst namen alle vier de typen helikopters tegelijkertijd deel aan een en dezelfde oefening. Dat er naast de Apache, Cougar en Chinook ook twee NH90's op het asfalt van de Italiaans-Amerikaanse Aviano Air Base stonden, is dan ook bijzonder.
Tekst: Andre Twigt | Foto’s: Sergeant-majoor Jan Dijkstra
'Moeilijker dan dit wordt het niet'
Nu de maritieme gevechtshelikopter NH90 ook boven land taken krijgt, moeten de marinebemanningen aan dezelfde kwalificaties voldoen als hun luchtmachtcollega's. Vlieger kapitein der mariniers Marnix van 860 Squadron omarmt deze taakverbreding. Die zorgt niet alleen voor een bredere inzetbaarheid, maar ook voor meer variatie in het werk.
Om op het vereiste niveau te komen, ontvingen de marinecollega’s in Italië alle medewerking van de ervaren luchtmachters. “Daar zijn we dankbaar voor, want de instructiecapaciteit is vandaag de dag schaars”, aldus de vluchtcommandant.
Vlieguren maken
Volgens technisch specialist van de Apache sergeant-1 Sjors deden de vier toestellen het bijzonder goed. “Om de kans op defecten en storingen te minimaliseren, hebben we een deel van het onderhoud naar voren gehaald”, legt hij uit. “Op die manier probeer je onvoorspelbare dingen uit te sluiten. Tijdens een oefening wil je zoveel mogelijk vlieguren maken en dat lukte. Weliswaar had een van de machines een elektronisch probleem, maar dat werd met een onderdeelwissel opgelost.”
Nachtvlucht
Vliegen door de Dolomieten kan soms stressvol zijn. High Blaze is dan ook niet ieders favoriete bezigheid. Maar toch moet het gebeuren. De meeste landen hebben bergen en dus is de kans dat het militaire vliegbedrijf ermee in aanraking komt groot.
Deelnemers ondergedompeld in een wereld van natuurverschijnselen en optische illusies
“Nagenoeg alle vredesoperaties van de afgelopen decennia vonden plaats in gebieden met bergen”, benadrukt oefenleider luitenant-kolonel-vlieger Jeroen. “De training staat daarom jaarlijks op de agenda.”
Wie aan High Blaze meedoet, wordt ondergedompeld in een wereld van natuurverschijnselen en optische illusies. Zo zijn er stijg- en valwinden op en rondom de bergen. Die kunnen zo krachtig zijn dat een heli korte tijd onbestuurbaar is. Jeroen ondervond aan den lijve hoe het is om in een valwind te komen. Door de kracht werd de heli naar beneden gedrukt. “Het duurde maar een paar seconden voordat ik weer controle had, maar het was een onaangenaam moment. In berggebied is ook inschatten van afstand vrij lastig. Dit vereist de nodige ervaring.”
Eerste keer
Hoewel High Blaze al tal van keren is georganiseerd, is het voor sommigen de eerste editie. Zoals voor eerste luitenant Sjors. Om de overlast voor de omgeving te beperken, voerde de Apachevlieger bij dag, een nachtvlucht uit. Om dat zo realistisch mogelijk te maken werd de cockpit met een speciale kap verduisterd. De apparatuur kan zo ingesteld worden dat het lijkt alsof het al erg laat op de avond is. En dan blijkt op dertig tot vijftig meter afstand van een bergkam vliegen een ervaring om nooit te vergeten.
'Kijken door de sensor is als loeren door een toiletrol’
Uitdaging is wel de nachtvliegsensor: “Die heeft een beperkt gezichtsveld”, verduidelijkt Sjors. “Het is net als loeren door een toiletrol. Je kunt moeilijk kunt zien of je rechtdoor of rechtsaf gaat.” De vlieger vertelt hoe hij eens een ingreep kreeg, toen hij te dicht in de buurt van een berg kwam. “Als je hier vliegen onder gelijke omstandigheden tijdens een missie doet, weet ik een ding... Moeilijker dan dit wordt het niet.”
Vliegers leren hun toestel beter beheersen
Hete verbrandingsgassen
Sjors vertelt dat vliegen in berggebied uiteraard een operationeel doel heeft. Door zo dicht mogelijk bij de bergen te blijven, is een Apache minder goed zichtbaar wanneer hij een doel nadert. De transportheli's leggen zich in de bergen meer toe op het afzetten en oppikken van personeel. Met de Chinook, de NH90 en de Cougar trainen de cursisten vooral opstijgen en landen. Daarbij moeten zij rekening houden met een verschijnsel dat van invloed kan zijn op het draagvermogen. Wervelen hete verbrandingsgassen van de motoren in de richting van de staartrotor; dit kan de stabiliteit van het toestel negatief beïnvloeden.
“De ene heli heeft hier meer last van dan de andere”, aldus Jeroen. Bij echte missies in Afghanistan landden Apaches eigenlijk nooit in de bergen. Tijdens High Blaze wel. Zo leren de vliegers hun toestel beter beheersen.
Delta en Echo
Tijdens deze editie van High Blaze is het de laatste keer dat DHC gebruik maakt van de Delta-versie van de Apache. In de toekomst zal de oefening plaatsvinden met type ‘Echo’. Die is voorzien van verbeterde sensoren en elektronica, een vernieuwd aandrijfsysteem en een zwaardere motor. Of deze laatste modificatie van nut zal zijn bij vliegen in de bergen, is nog even afwachten.
