Luchtoorlog eiste zware tol

Boek over 8th Air Force basis voor nieuwe TV-serie Masters of the Air

Het gevecht in de lucht was tijdens de Tweede Wereldoorlog gruwelijk en traumatisch. Tienduizenden jonge militairen sneuvelden, raakten gewond of stortten psychisch in. Historicus Donald L. Miller schreef een boek over de bemanningen van 8th Air Force, de Amerikaanse eenheid die vanuit Groot-Brittannië strategische bombardementen uitvoerde op Duitse doelwitten. Steven Spielberg en Tom Hanks maakten op basis hiervan een televisieserie die eind dit jaar verschijnt.

^{Tekst: kapitein Arthur van Beveren  I  Foto: sergeant Jasper Verolme, National Archives Washington}

De Defensiekrant sprak historicus Miller over de serie, maar ook over de enorme uitdagingen waar de Amerikaanse vliegers voor stonden.

“Ik heb vooral de psychologische moed en het uithoudingsvermogen van de jonge vliegtuigbemanningen onderzocht. Want hoe kregen ze het voor elkaar om na elke missie weer in zo’n bommenwerper te stappen? Terwijl hun overlevingskansen, zeker in het begin van de oorlog, extreem laag waren. Het gevecht in de lucht wordt meestal gezien als een soort ‘drukknopoorlog’. De militairen op de grond zitten in de modder en de sneeuw, terwijl hoog in de lucht iemand op een knop drukt en bommen afwerpt boven een anonieme vijand. Maar de luchtoorlog was heel zwaar. Duitse piloten kwamen zo dichtbij dat je hun gezichten kon zien en de verliezen waren enorm.”

Op de knieën

In een drastische poging om de Duitse oorlogsmachine te stoppen kreeg het Britse Bomber Command in 1942 toestemming voor het massaal bombarderen van Duitse steden. Het zou de enige manier zijn om Nazi-Duitsland op de knieën te krijgen. Vanaf hetzelfde jaar nam ook Amerika deel aan deze luchtaanvallen. De Amerikanen vlogen overdag, de Britten ’s nachts. De luchtoorlog zorgde voor een enorme materiële schade in Duitsland en ongeveer zeshonderdduizend burgerslachtoffers. Máár ook de geallieerden betaalden een hoge prijs, constateerde Miller.

Slachtoffers

“Een van de eerste dingen die me opviel was het grote aantal slachtoffers onder de vliegtuigbemanningen: liefst 26.000 doden in drie jaar”, becijfert Miller. “Van de 36.000 US Air Force-krijgsgevangenen was 72 procent van 8th Air Force.”

Overleven in de lucht was dus een kunst. En degenen die veilig terugkwamen, hadden vaak te kampen met de psychologische gevolgen. “Gevechtsuitputting, werd dat eufemistisch genoemd”, zegt Miller.

“Nu noemen we het posttraumatische stress. Militairen werden simpelweg gek. De Britten hadden er een hele nare term voor: lack of moral fiber. Gebrek aan wilskracht. Om het moraal van de bemanningen niet negatief te beïnvloeden, werden deze mensen overgeplaatst. Maar het hoofddoel was toch om zoveel mogelijk jongens weer terug de lucht in te krijgen.”

Flak Houses

Uiteindelijk moesten de Amerikanen en Britten toegeven dat de psychische problemen niet kwamen door individuele zwakte.

“Er werd een maximum van 25 missies ingesteld, maar dat aantal werd snel weer hoger. Ook werden de beste psychiaters en dokters van Harvard en Yale ingeschakeld om onderzoek te doen naar de psychische gevolgen. Een deel van het onderzoek vond plaats in de zogenaamde Flak Houses, waar getraumatiseerde vliegers in een huiselijke omgeving tot rust konden komen. Maar het tegenovergestelde gebeurde, want ze deelden dezelfde ervaringen en werden daardoor nog banger om de oorlog weer in te moeten.”

Gelijkenissen

Miller ontdekte dat de angst van vliegers overeen kwam met die van de mensen op de grond: “Uit onderzoek onder burgers bleek dat die zich door de bombardementen erg hulpeloos voelden. Ze konden elk moment sterven en er niets aan veranderen. En precies dat gevoel hadden de vliegtuigbemanning ook.”

Tom Hanks

Miller’s boek zou in 2013 al verfilmd worden, maar verschijnt pas later dit jaar. Net als bij ‘Band of Brothers’ en ‘The Pacific’ draait ‘Masters of the Air’ om één eenheid die symbool staat voor het grotere verhaal. In dit geval de 100th Bomb Group. “Ik had al eerder samengewerkt met Tom Hanks”, vertelt Miller.

“We bespraken hoe we het verhaal wilden verfilmen. Tom was heel duidelijk: het onderwerp is rauw en zwaar en zo moest de serie ook worden.” Ook voor John Orloff, de schrijver van de serie, moest alles kloppen. Hij heeft extra researchers aangetrokken om nog meer onderzoek naar de eenheid te doen dan ik heb kunnen doen. Ik ben blij met de verfilming.”

Voor de opnames in Engeland werden zes grote sets nagebouwd waaronder een Engels dorp, een vliegveld en een Duits krijgsgevangenkamp. Apple TV+ heeft de lancering van de serie een aantal maal uitgesteld. De première staat nu gepland voor november.