Wat doen we nu eigenlijk in deze Baltische staat?

De veertiende Nederlandse rotatie heeft het stokje overgenomen van de enhanced Forward Presence (eFP) missie in Litouwen. Opnieuw is de 43 Gemechaniseerde Brigade aan zet om met bondgenoten komend half jaar het NAVO-grondgebied in de Baltische staat te beschermen.

De eFP is niet alleen gestationeerd in Litouwen. Ook in Estland, Letland en Polen zijn eenheden van de NAVO gestationeerd.

Tekst: kapitein Jessica Bode  I  Foto: korporaal-1 Harm Mooibroek en kapitein Stefan Wolzak

Hoewel Nederland al sinds 2017 met circa 270 tot driehonderd militairen een bijdrage levert aan eFP, hebben veel mensen vaak geen idee waarom ‘we’ daar actief zijn. Luitenant-kolonel Pieter Zuur legt uit. Hij vertegenwoordigt de Nederlandse militairen in Litouwen en is het aanspreekpunt van onze krijgsmacht richting eFP.

Vorige week vrijdag namen de staf en de ‘Cobra' compagnie van 44 Pantserinfanterie bataljon het stokje over van de 'Coyote-collega’s'.

Wat doet de Nederlandse krijgsmacht eigenlijk in Litouwen?

“Kortgezegd staan Nederlandse militairen en bondgenoten hier in een multinationale battlegroup paraat om het NAVO-grondgebied te verdedigen tegen Rusland. Dat wordt gedaan door zoveel mogelijk te oefenen en te trainen, en zo de NAVO-slagkracht te laten zien. En niet te vergeten, eFP is ook bedoeld om de lokale bevolking gerust te stellen.”

De battlegroup valt direct onder de Litouwse strijdkrachten, de Iron Wolf Brigade.

Waarom moeten we de Litouwers geruststellen?

“Litouwen is tussen 1918 en 1990, achtereenvolgens door de Sovjet-Unie, nazi-Duitsland en wederom de Sovjet-Unie, bezet. De onafhankelijkheid is voor veel inwoners nog relatief pril. De dreiging van de agressor wordt nog altijd gevoeld. Het laatste wat de inwoners willen is terug naar de situatie van toen. Want hoewel hier geen spanningen zijn, is er links en rechts wel degelijk dreiging. Vooral in het digitale spectrum.”

De verdeling van de eFP-missies langs de oostgrens.

eFP bestond al ver voor de Russische invasie in Oekraïne. Wat is er sindsdien veranderd aan de missie?

“Het begon allemaal als reactie op de Krimcrisis in 2014. De oorlog heeft de urgentie vorig jaar alleen maar verder onderstreept. Sindsdien staan tienduizenden extra NAVO-troepen aan de oostflank van het verdragsgebied paraat. Naast Litouwen werden ook Nederlandse militairen naar Roemenië en Slowakije gestuurd.”

Aantal meegenomen pantservoertuigen: 40

Veteranenstatus

eFP is officieel een missie, maar militairen zijn bij terugkomst geen veteraan. Die status wordt pas toegekend als de militair onder oorlogsomstandigheden of in internationale rechtsorde-missie heeft gediend. En dat is in Litouwen niet het geval. Wel krijgen zij de herinneringsmedaille internationale missies.

Hoeveel Nederlandse militairen zijn er nu in Litouwen?

“Dat zijn er op dit moment 260, met veertig pantservoertuigen. In totaal bestaat eFP in Litouwen uit een kleine zestienhonderd personen. Naast Nederland en Litouwen zijn de Duitsers, Luxemburgers en Noren vaste componenten. Deze rotatie leveren ook militairen uit Tsjechië en België een bijdrage. De aantallen groeien ieder half jaar.”

De dertiende rotatie is inmiddels ook weer veilig thuis. En die terugkomst levert uiteraard altijd mooie foto’s op.

De veertiende rotatie is nu een week onderweg, wat staat er de komende tijd op het programma?

“De focus ligt nu op opstarten. Van het inschieten van het (persoonlijk) wapen en alarmeringstrainingen tot het leren kennen van het gebied en de oefenfaciliteiten. Maar we beginnen ook al direct met oefeningen, al dan niet met andere landen. De komende maanden staan grote oefeningen op het programma, waaronder die met scherpe munitie en in simulatoren. Ook staat de halfjaarlijkse certificering op de rol, om te testen of de multinationale battlegroup voldoet aan de opgelegde standaarden van de Litouwse strijdkrachten.”

Hoe sterk is het Litouwse leger eigenlijk?

“Nou, dat mag je zeker niet onderschatten. Het is een zeer goed getraind leger, dat er alles aan zal doen om onafhankelijk te blijven. De kwaliteit van het materieel loopt nog wel achter. Al wordt het oude Russische materieel de laatste jaren wel vervangen door hoogwaardige Westerse voertuigen."

Dag in dag uit oefenen, oefenen en oefenen…Gaat dat niet vervelen?

“We hebben Litouwen natuurlijk niet willekeurig uitgekozen voor de zoveelste landmachtoefening met fictief scenario. We hebben wel een zeer realistisch doel; Rusland afschrikken. En dat doet iets met de mindset. Bovendien krijgen de militairen iedere rotatie andersoortige oefeningen.

Bovendien is af en toe ook echt wel tijd voor andere activiteiten. Nederlandse militairen geven al maanden voorlichting op scholen over de NAVO en desinformatie, eind augustus staat er een Taptoe in Vilnius op het programma en 10 september een marathon.”

Militairen wisselen elk half jaar, hoe zit dat met het materieel?

“In principe neemt iedere rotatie eigen materieel mee. Al bleven dit keer de gevechtsvoertuigen achter, omdat die uit hetzelfde bataljon komen. De bravocompagnie heeft alleen de sleutels overgegeven aan Charlie. Omdat het zware materieel niet verplaatst hoefde te worden, is de rest van de voertuigen dit keer per trein vervoerd in plaats van de boot. Uit de evaluatie moet blijken of we dit vaker zo gaan doen.”

Dit keer bleven de gevechtsvoertuigen in Litouwen achter. De rest van het materieel werd per trein tussen Nederland en Litouwen verplaatst.

Hoe is het geregeld met de faciliteiten op de militaire basis?

“Je ziet dat de woon-werksituatie op het kamp in het dorpje Rukla ieder half jaar verbetert. In het begin was er kritiek op de voeding, maar dat is nu gewoon goed. Dat geldt ook voor de sportfaciliteiten. Ondertussen wordt gewerkt aan een nieuwe kazerne voor logistiek, transport en onderhoud waar wij ook gebruik van mogen maken. Later dit jaar wordt gestart met een renovatie van de slaapvertrekken. Telkens worden stappen gezet om de leefsituatie verder te verbeteren.”