Tekst kapitein Jessica Bode
Foto Mediacentrum Defensie

Nieuw onderkomen voor Sportmedaille en Vijfkampkruis

De Nederlandse krijgsmacht heeft er sinds kort twee onderscheidingen bij. De Nationale Sportmedaille en het Nationale Vijfkampkruis zijn weliswaar niet nieuw, maar het eigenaarschap is wél overgedragen aan Defensie. 

Eisen Militaire Vijfkamp

De Vijfkamp bestaat uit vijf onderdelen: acht kilometer lopen voor mannen en vier voor vrouwen, vijftig meter hinderniszwemmen, drie keer tien schoten met Diemaco of Glock, het afleggen van de hindernisbaan en handgranaatwerpen.

‘Alles met de hand, bij ons was nog niets gedigitaliseerd’

Het beheer van de twee onderscheidingen, die ruim een eeuw geleden werden ingesteld door sportkoepel NOC*NSF, kwam eind jaren tachtig in handen van de Stichting Sportonderscheidingen. Slechts drie reservisten en enkele vrijwilligers regelden het gehele administratieve proces dat na inschrijving door de deelnemers tot stand komt.

Van het verwerken van de inschrijving, het regelen van het eremetaal en controle op fraude, tot het printen en versturen van het diploma en archivering van de gegevens. “En als een deelnemer de eisen niet haalde, moest dat ook worden verwerkt in de systemen”, somt voorzitter van de stichting luitenant-kolonel Elias Woudenberg op. “En alles met de hand, want elke onderscheiding wordt minutieus gecontroleerd voordat die wordt toegekend.”

Van links naar rechts; het Nationale Vijfkampkruis sinds 1931 tot nu.
De Nationale Sportmedaille NOC*NSF, uitvoering sinds 2006.

Archief bijhouden

Bovendien moet een omvangrijk archief worden bijhouden van iedereen die ooit een onderscheiding heeft verdiend. “Bijvoorbeeld voor het geval iemand z’n diploma of medaille kwijt is, dan moet diegene dat opnieuw kunnen opvragen”, vult Woudenberg aan. Alleen militairen komen in aanmerking voor het Vijfkampkruis. Voor de Sportmedaille kan iedereen opteren. Al is het gros werkzaam bij de krijgsmacht. 

Commandant der Strijdkrachten generaal Onno Eichelsheim heeft namens Defensie het bevel over de Nationale Sportmedaille NOC*NSF en het Nationale Vijfkampkruis NOC*NSF in ontvangst genomen. Deze onderscheidingen kunnen nu via de eigen sportorganisaties worden behaald en worden ook door Defensie uitgereikt.

Eisen Sportmedaille

Voor de Sportmedaille moeten de deelnemers vijf proeven afleggen, die per leeftijd en sekse verschillen. Het gaat in ieder geval om hardlopen, zwemmen, springen, werpen en zelfverdediging.

Groei

Nu het aantal mensen dat de laatste jaren aan deze proeven meedoet zo hard groeit, kan de stichting de verdere groei niet meer aan. “In een paar jaar tijd zijn we van tweehonderd naar dit jaar al 750 militaire deelnemers gegroeid en dat aantal kan zomaar oplopen tot wel duizend”, vertelt Woudenberg. “Maar, en dat is ook een reden voor de overdracht, er zijn amper nog mensen te vinden die zich vrijwillig willen inzetten.”

Toch werd er een oplossing voor gevonden. Het Bureau Internationale Militaire Sport (BIMS) van Defensie heeft onlangs de verantwoordelijkheid voor de onderscheidingen overgenomen. “In de praktijk betekent dit dat het Korps Mariniers het dagelijkse rekenschap heeft over de Nationale Sportmedaille, de grootste onderscheiding van de twee.  De Landmacht heeft die over het Nationale Vijfkampkruis”, legt hoofd-BIMS luitenant-kolonel Jan Maree uit.

Tijdens de Militaire Vijfkamp moeten de deelnemers vijf onderdelen voltooien, zoals handgranaatwerpen en hinderniszwemmen. (Archieffoto's: sergeant-majoor Hille Hillinga)

Bezit

En dat is best bijzonder, want van de kleine honderd onderscheidingen die ons land rijk is heeft Defensie er zelf slechts enkelen in bezit. “Militairen dragen er wel veel. Die zijn niet allemaal van de krijgsmacht, maar van de Staat der Nederlanden, van particuliere organisaties, de NAVO of de Verenigde Naties. Denk bijvoorbeeld aan uitzendmedailles”, weet overste Woudenberg.

‘Nu weten we zeker dat de medailles een toekomst hebben’

Sportonderscheidingen

Ons land telt officieel 93 onderscheidingen, waarvan vijf exemplaren voor fysieke prestaties die óók militairen op het tenue mogen dragen. Het gaat hierbij om de Nationale Sportmedaille en het Nationale Vijfkampkruis, het Elfstedenkruis, die voor de Tweedaagse Militaire Prestatietocht en het Vierdaagsekruis (Kruis van de Koninklijke Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding voor betoonde marsvaardigheid).

Afbouwen

Ondertussen wordt de Stichting Sportonderscheidingen langzaam afgebouwd. Woudenberg: “Wij dragen momenteel onze kennis over. Daarnaast dragen we het archief, dat sinds 1916 wordt bijgehouden, over aan NOC*NSF. Zij hebben de Collectie Olympisch Sporterfgoed waar ze al dit soort gegevens bewaren.” Maar vindt de stichting het niet jammer dat ze binnenkort ophoudt te bestaan? “Nee, eigenlijk niet. We zijn juist enorm blij, want nu weten we zeker dat de onderscheidingen een toekomst hebben.”