De 'Black Jet' vliegt dóór!

Nieuwe taken voor bejaarde F-117

De iconische F-117 Nighthawks is voor luchtmachtbegrippen inmiddels bejaard, maar zeker niet overbodig. Als het aan de Amerikaanse luchtmacht ligt, vliegt het gevechtsvliegtuig de 'Black Jet' nog door tot ten minste 2034. Wat maakte de F-117 zo speciaal en waarom blijft de U.S. Air Force nog jaren doorvliegen met een 'bejaard' gevechtsvliegtuig?

De eerste oorlogsmissie van een F-117 is al even geleden en vond plaats op dinsdag 19 december 1989. De rust rond de vliegbasis Tonopah in het Amerikaanse Nevada werd toen wreed verstoord door startende straaljagers. De acht gitzwarte en vreemd gevormde F-117's zetten koers naar Panama voor hun eerste uitzending: het bombarderen van een kazerne van dictator Noriega. Dit eerste wapenfeit ligt inmiddels alweer 33 jaar achter ons.

Troef

Het gevechtsvliegtuig is tientallen jaren een belangrijke troef van de Amerikaanse luchtmacht, tot-ie op 22 april 2008 officieel buiten dienst worden gesteld. Maar niet helemaal… Een aantal exemplaren wordt in de tussentijd gewoon onderhouden, op de vliegbasis Tonopah in Nevada. Gevlogen werd er de afgelopen jaren nauwelijks, totdat onlangs plotseling enkele toestellen opdoken bij oefeningen op verschillende vliegbases in Amerika…

Volgens deskundigen worden de F-117’s nu gebruikt als oefenpartner en niet vanwege de techniek waarvoor het toestel destijds werd aangeschaft. De verklaring is dat, zeker nu de Russen en Chinezen ook over stealth fighters beschikken, er behoefte is aan een vliegtuig waar Amerikaanse luchtverdedigers mee kunnen sparren. Volgens sommige waarnemers worden er zelfs meer F-117's uit de mottenballen gehaald voor dit doel.

Onzichtbaar

Maar waarom een sparringpartner? Wat heeft deze F-117 voor kwaliteiten? Om die vraag te beantwoorden maken we een flinke sprong terug in de tijd. Het is begin jaren tachtig als de F-117 voor het eerst de lucht in gaat. Op dat moment zijn de Amerikanen al decennia bezig met het ontwikkelen van vliegtuigen die voor de vijandelijke radar onzichtbaar moeten blijven. De doorbraak volgt uiteindelijk in 1977. Een team van vliegtuigbouwer Lockheed weet een prototype te ontwikkelen; een vliegtuig met hoekige vorm én speciale radar-absorberende bekleding op de romp en vleugels waardoor de kist ‘onzichtbaar’ wordt.

Have Blue

De Amerikaanse luchtmacht heeft zoveel vertrouwen in het proefproject 'Have Blue', dat het vliegtuig wordt doorontwikkeld tot een operationele jachtbommenwerper: de F-117A Nighthawk. De U.S. Air Force krijgt uiteindelijk 59 operationeel inzetbare toestellen.

Het publiek krijgt ze echter niet te zien, want vrijwel alle oefenvluchten worden in het duister gemaakt. Niet voor niets dragen de mannen en vrouwen van de F-117A-eenheid een stoffen embleem met de kreet 'We own the Night' oftewel, 'de nacht is van ons'. 

Ventilatieschachten

Na de eerste inzet in Panama volgen tal van oorlogsmissies. In de Golfoorlog van 1991 nemen de F-117A's de openingsaanval op Bagdad voor hun rekening. De beelden die de Amerikaanse nieuwszender CNN de wereld instuurt van de in het wilde weg schietende Irakezen zegt al iets over de onzichtbaarheid van de Nighthawk.

De videobeelden die de Amerikanen vrijgeven van de precisieaanvallen van de F-117A's maken de meeste indruk. De vliegers sturen hun geleide bommen met een destijds ongekende precisie door de ventilatieschachten van strategische gebouwen en bunkers. Met deze precisie én de onzichtbaarheid voor de radar, herschrijft de F-117A de geschiedenis van de moderne luchtoorlog. In feite plaveit het toestel zo ook de weg die leidt tot de ontwikkeling van de moderne Amerikaanse stealth-fighters zoals de F-22 Raptor en onze eigen F-35 Lightning II. Hier leest u meer over de stealth-techniek. 

Vaag

Ondertussen blijft de Amerikaanse luchtmacht vaag over het wel en wee van de overgebleven F-117's. Een woordvoerder bevestigde onlangs wel dat er nog zo'n vijfenveertig zijn overgebleven waarvan een handvol al toegewezen is aan musea. Maar hoeveel er in gebruik blijven, is onduidelijk.

Onderhoud

Het Italiaanse luchtvaartblog The Aviationist meldde onlangs dat de Amerikaanse luchtmacht op zoek is naar een civiele partner voor onderhoud en logistieke ondersteuning voor de 'Black Jet' voor de nabije toekomst. Volgens de offerte moet het bedrijf jaarlijks ook twee tot drie toestellen ontmantelen. Eerder doken al beelden op van twee F-117's die op de luchthaven van Fresno in California opereerden als trainingspartner voor F-15 Eagle jachtvliegtuigen.