Tekst Kapitein Saminna van den Bulk
Foto Mediacentrum Defensie, 17 Painfbat GPFI
Zes vragen over de flitsmacht van de NAVO
Met de dreiging op de Oostflank zijn alle ogen gericht op de NAVO. Reden temeer dat de Nederlandse krijgsmacht ook in 2023 volop bijdraagt aan de militaire capaciteit van het bondgenootschap. Verschillende eenheden van de landmacht staan stand-by voor de flitsmacht, ofwel de ‘Very High Readiness Joint Task Force’. Zes vragen over deze snelle reactiemacht en waarom deze juist nú zo belangrijk is.
Wat is de VJTF?
De Very High Readiness Joint Task Force (VJTF), in de volksmond ook wel de flitsmacht, is het snelst inzetbare onderdeel van de enhanced NATO Response Force (eNRF). De militairen van de VJTF moeten, na alarmering door de Europese NAVO-commandant (Supreme Allied Commander Europe, SACEUR), binnen twee tot zeven dagen in een inzetgebied paraat staan. De overkoepelende eNRF bestaat uit ongeveer veertigduizend militairen en moet binnen twee tot 45 dagen overal ter wereld inzetbaar zijn.
Het kan gaan om inzet voor een internationale vredesmissie, maar ook om het verdedigen van het eigen NAVO-grondgebied. De VJTF werd in 2014 opgericht nadat Rusland de Krim annexeerde, om de eNRF te versterken en snellere inzet mogelijk te maken. Een verzekeringspolis, voor het geval dát…
En toen viel Rusland in februari vorig jaar Oekraïne binnen. Voor het eerst werd de eNRF geactiveerd. Duizenden militairen uit verschillende landen, ook van buiten de reactiemacht, vertrokken naar NAVO-lidstaten op de Oostflank, ter afschrikking van president Poetin. Een duidelijk signaal: dit is ons territorium en we zijn bereid ons grondgebied te verdedigen als dat nodig blijkt. De Russische president voorspelde dat zijn troepen de strijd in Oekraïne in een mum van tijd zouden beslechten. De oorlog duurt echter nog altijd voort, met alle spanningen aan de oostflank van dien. Mocht de agressor zijn blik verder op het westen richten, dan is de flitsmacht belangrijker dan ooit tevoren.
Wie staan er dit jaar gereed?
De bijdrage van de NAVO-landen wisselt ieder jaar. Ons land doet al sinds de oprichting mee aan de VJTF. In 2023 stelt de landmacht daarvoor circa 2.800 militairen (inclusief supportelement) beschikbaar. Het zwaartepunt ligt bij de 13 Lichte Brigade. Zij leveren de staf en compagnieën van het 17 Pantserinfanteriebataljon Garderegiment Fuseliers Prinses Irene (GFPI), een geniecompagnie, een herstelcompagnie, geneeskundige ondersteuning en het belangrijkste deel van het 42 Pantserinfanteriebataljon Limburgse Jagers. Al met al goed voor een kleine duizend mannen en vrouwen die dit jaar met al hun materieel stand-by staan.
Ook 43 Gemechaniseerde Brigade, 11 Luchtmobiele Brigade, 1(German/Netherlands) Corps, het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando en het Operationeel Ondersteuningscommando Land dragen met zo’n 1.800 militairen hun steentje bij.
Gehele krijgsmacht
Bovengenoemde eenheden zijn onderdeel van de VJTF Land, de landcomponent van de flitsmacht. Naast de flitsmacht levert de landmacht ook militairen die na de snelle interventiemacht in het inzetgebied komen. Uiteraard blijft het niet bij de landstrijdkrachten. De luchtmacht draagt bij met jachtvliegtuigen, drones en helikopters, waar de marine een fregat, een onderzeeboot en een mijnenjager gereed hebben voor NAVO-inzet. Kortom: de gehele krijgsmacht is met de eNRF gemoeid.
Stand-by, wat betekent dat eigenlijk?
Om dat uit te leggen moeten we uitzoomen. De samenstelling van de eNRF en dus de VJTF verandert zoals gezegd ieder jaar. De aanloop naar ‘stand-by staan’ is echter een proces van jaren, dat begint met een certificering. Ofwel de eenheden moeten bewijzen dat ze het juiste niveau beschikken om de taak te volbrengen. Zowel onze krijgsmacht als de NAVO nemen deze certificering af. In deze periode trainen de militairen ook samen met andere (buitenlandse) eenheden van de eNRF en de VJTF.
Hierna volgt het ‘stand-up jaar’; in deze periode geldt er een reactietijd van 45 dagen voor de eenheden om zich na alarmering gereed te maken voor vertrek. Dan hebben ze overigens nog geen rol binnen de VJTF. Dat is het jaar daarna wel anders. Dit wordt de ‘stand-by-periode’ genoemd. Vanaf het moment dat die fase ingaat, hebben de militairen, na alarmering, twee tot zeven dagen de tijd om klaar te staan voor vertrek. De laatste fase is het ‘stand-down-jaar’. Tijdens deze fase is er nog een periode van dertig dagen reactietijd na alarmering.
‘Als op de spreekwoordelijke knop gedrukt wordt, moet alles gereed zijn’
Hoe bereid je een eenheid voor op zo’n ‘flitsmachtjaar’?
Of beter gezegd; hoe bereid je je voor op een inzet waarvan je de aard niet kent, niet weet waar het plaatsvindt en of het überhaupt gáát gebeuren? Precies. Je bereidt je op álles voor. Daar weet luitenant-kolonel buiten dienst Jan Verwoerd het nodige van. Hij is de projectofficier die al twee jaar voor de eNRF-periode van 13 Lichte Brigade alle mogelijke scenario’s doorlicht. “Als op de spreekwoordelijke knop gedrukt wordt, moet alles gereed zijn en zo soepel mogelijk verlopen. Van persoonsgebonden uitrusting, voeding en munitie tot alles wat je nodig hebt voor bijvoorbeeld een chemische, biologische, radiologische of nucleaire dreiging.”
Dat klinkt logisch, maar de voorbereiding reikt verder. Denk ook aan logistieke processen, duidelijke rijroutes op de kazerne en opstelplaatsen voor gereed gesteld materieel. “Alle vragen moeten beantwoord zijn zodat militairen zo snel mogelijk klaar zijn voor de opdracht. Be ready to fight tonight, is de gedachte. Samen met collega’s hebben we alle procedures voorbereid en al de benodigde middelen klaargezet voor het geval dat.”
Wat betekent die voorbereiding voor de militairen zelf?
De militairen van onder andere 13 Lichte Brigade zitten nu in de stand-by-fase: een enorm korte reactietijd voor een jaar lang. Dat betekent overigens niet dat de militairen omgehangen op de kazerne staan te wachten. “Alles gaat eigenlijk door als normaal. We gaan gewoon op oefening en de collega’s kunnen ook verlof opnemen”, vertelt Verwoerd. Hij glimlacht: “Al moet je je afvragen of dit hét jaar is om een maand durende voettocht door een onbekend land te maken. Er geldt wel een bereikbaarheidsplicht. We moeten mensen kunnen bereiken en vragen ze regelmatig op hun telefoon te kijken. Laten we hopen dat het uitblijft, maar mocht de alarmering volgen, dan moeten we meteen in actie komen.”
Wat als er tóch op die spreekwoordelijke rode knop gedrukt wordt?
In dat geval is de dreiging enorm groot of een situatie flink mis. De Commandant der Strijdkrachten geeft een pre-alert af, een soort voorwaarschuwing voor de flitsmachteenheden. Daarna volgt de alarmering met details over een naderende opdracht. Die wordt uitgegeven door SACEUR. Dan wordt duidelijk wat de militairen nodig hebben voor hun missie. “De Oostflank van de NAVO reikt van Noord-Noorwegen tot Zuid-Turkije. Elk gebied vraagt om andere benodigdheden”, benadrukt Verwoerd. Alle militairen geoormerkt voor de VJTF komen dan terug naar de kazerne. Ook als ze op vakantie zijn. De eenheden worden voorbereid, extra uitrusting en voorraden worden uitgereikt.
‘Be ready to fight tonight’
Hierna volgt de voorbereiding. Bij een daadwerkelijke inzet gaat eerst de ‘Spear Head’ er uit. Dit is de initiële groep die na alarmering slechts twee dagen de tijd heeft om zich voor te bereiden op vertrek. Na vijf dagen volgt de hoofdmacht (main battlegroup).
Nederland niet alleen
Uiteraard gaan de Nederlandse eenheden niet alleen. De eNRF is multinationaal; bij het landdeel van de VJTF is Duitsland dit jaar in de lead. De Nederlandse militairen zullen bij daadwerkelijke inzet ingebed worden bij 37 Panzergrenadierbrigade. Het Eerste Duits-Nederlandse Legerkorps (1GNC) zal worden ingezet als hoofdkwartier voor het landcomponent. Meer info daarover lees je hier.
