Terugkijker

Het is weer tijd voor een blik op de kalender. In de rubriek 'Terugkijker' richten we het vizier om de week op een gebeurtenis uit het verleden. Van militair-historische aard en gebeurtenissen waarbij Defensie betrokken was, maar ook situaties met globale impact. 

Om hiermee het ‘o ja’-gevoel op te roepen, maar ook omdat we in deze jachtige tijd gebeurtenissen vaak zo snel vergeten of het ons niet meer exact herinneren. In deze aflevering draait het om 7 december 1920, als ene Walter Nowotny het levenslicht ziet.

De naam Walter Nowotny zal bij de meeste lezers van deze rubriek niet direct een belletje doen rinkelen. Toch wordt Nowotny nog steeds gerekend tot een van de beste gevechtspiloten aller tijden. Deze 'ace' van de Luftwaffe schoot in de Tweede Wereldoorlog in 442 gevechtsmissies maar liefst 258 vliegtuigen neer. Ook zijn veel aanvalstactieken met een straaljager door hem bedacht. Riemen vast dus, voor een nadere kennismaking.

Walter Nowotny wordt op 7 december 1920 geboren in het Oostenrijkse Gmünd. Zijn vader is een veteraan uit de Eerste Wereldoorlog die daarna werkt als treinconducteur. Zijn beide broers zouden later bij de Duitse Wehrmacht dienen. Walter is een sportief kind, speelt veel voetbal en blinkt uit in speerwerpen. In 1938, vlak na de annexatie van Oostenrijk, meldt hij zich als vrijwilliger bij de Reichsarbeitsdienst. Een jaar later, in 1939, neemt hij dienst bij de Luftwaffe.

Lef en agressie

Nowotny komt voor het eerst in actie in maart 1941, als hij met zijn Messerschmitt Bf 109 (het meest geproduceerde jachtvliegtuig ooit) de Italiaanse troepen op de Balkan moet ondersteunen. Al vanaf het begin wordt Walter 'Nowi' Nowotny geroemd om zijn lef en zijn agressie. Zijn eerste vijandelijke toestel haalt hij in augustus 1941 neer en vanaf dat moment begint zijn succesreeks. In maart 1942 wordt hij onderscheiden met het Ridderkruis omdat hij in een maand tijd maar liefst 43 toestellen neerschiet. Een record dat alleen door Luftwaffe-vlieger Hans Joachim Marseille verbeterd wordt. Hij schoot in één maand 57 toestellen neer)

Hoogste onderscheiding

Nowotny vecht tot april 1943 boven Rusland. Na het neerhalen van zijn 250e toestel wordt Nowotny beloond met het Ridderkruis met eikenbladen, zwaarden en briljanten, de allerhoogste Duitse onderscheiding. Hij is op dat moment Duitslands beste jachtpiloot en razend populair bij het Duitse leger en de bevolking. Vanwege die populariteit vreest Hitler dat een eventuele dood van Nowotny enorm slecht voor de moraal zou zijn. Het wordt hem daarom verboden om nog te vliegen. In plaats daarvan gaat Nowotny de hoofdrol spelen in een reeks propagandacampagnes; hij bezoekt scholen, geeft lezingen, er verschijnt een boek en er komt zelfs een film over hem uit.

Eerste straaljager

In mei 1944 vraagt Adolf Galland, de commandant van de Duitse jachtvliegers, aan Nowotny om mee te doen aan het Messerschmitt Me 262-project. Dit hypermoderne jachtvliegtuig, bijgenaamd Schwalbe (zwaluw), is de eerste operationele straaljager ter wereld, maar blijkt moeilijk te besturen. Nowotny leert eerst zelf de bediening van de Me 262 perfect onder de knie te krijgen, om vervolgens Duitslands beste jachtvliegers te selecteren en op te leiden. Het nieuwe eskader, ‘Kommando Nowotny’ genaamd, moet vooral Amerikaanse bommenwerpers neerhalen die de Duitse fabrieken overdag bombarderen.

De vliegers van dit elite-eskader schieten ruim 136 bommenwerpers neer, maar de verliezen zijn ook hoog. Maar liefst 25 van de 40 vliegers worden binnen drie maanden gedood, ook omdat de Me 262 een moeilijk te vliegen toestel is waarvan de motoren bovendien snel oververhit raken.

Nowotny heeft bij zijn eskader vooral een leidinggevende taak en neemt slechts sporadisch deel aan de gevechten. Toch haalt hij van september tot november 1944 nog zeven Amerikaanse vliegtuigen neer.

Laatste vlucht

Op 8 november 1944 schiet Walter Nowotny nog een Amerikaanse B-24 bommenwerper uit de lucht, maar wordt vlak voor zijn landing op de basis Achmer aangevallen door een aantal Amerikaanse P-51D Mustang-jachtvliegtuigen. Een van zijn motoren wordt geraakt en Nowotny stort met zijn toestel neer. Hij slaagt er weliswaar nog in om uit de cockpit te raken, trekt zijn parachute open, maar die blijft haken aan het staartstuk van de Me 262. Nowotny stort samen met zijn toestel neer op de grond en is op slag dood. Een van de meest succesvolle vliegers van de Luftwaffe wordt vervolgens begraven in Wenen.

(bron Held, Werner. Der Jagdflieger Walter Nowotny Bilder und Dokumente.)