Terugkijker

Het is weer tijd voor een blik op de kalender. In de rubriek 'Terugkijker' richten we het vizier om de week op een gebeurtenis uit het verleden. Van militair-historische aard en gebeurtenissen waarbij Defensie betrokken was, maar ook situaties met globale impact. 

Om hiermee het ‘o ja’-gevoel op te roepen, maar ook omdat we in deze jachtige tijd gebeurtenissen vaak zo snel vergeten of het ons niet meer exact herinneren. In deze aflevering gaan we terug naar 24 november 1916, de sterfdag van Hiram Stevens Maxim.

Die naam zal niet bij iedereen een belletje doen rinkelen. Toch hebben veel legers baat gehad bij zijn uitvinding in 1883. Het Maxim-machinegeweer werd het eerste mobiele volautomatische machinegeweer. Vooral tijdens de Eerste Wereldoorlog vielen onder de infanterietroepen veel slachtoffers door de inzet van dit wapen.

Van krultang tot muizenval

Hiram Stevens Maxim werd op 5 februari 1840 geboren in het Amerikaanse Sangerville. Zijn vader was zowel boer, houtbewerker, molenmaker als parttime uitvinder. Hiram kreeg maar weinig onderwijs en werkte al vanaf zijn veertiende afwisselend als leerling koetsenmaker, meubelmaker en mecanicien. Er volgden baantjes in de machinefabriek van zijn oom en als instrumentmaker en tekenaar bij een producent van wetenschappelijke instrumentatie. In die tijd schrijft Hiram ook de eerste uitvindingen op zijn naam: hij patenteert een krultang, een automatische muizenval en een sproeisysteem.

Ruim 270 patenten

Na zijn huwelijk werkte Hiram tussen 1870 tot 1877 voor de Novelty Iron Works and Shipbuilding Company in New York. Hier ontwikkelde hij gasgeneratoren en deed later zijn eerste elektrotechnische uitvindingen. In 1878 bedenkt hij bij de United States Electric Company (USEC) een methode om gloeidraden in koollampen te carboniseren.

Veldslagen

Nadat Hiram in 1881 voor de tweede keer trouwde, verhuisde hij naar Engeland waar hij de Britse nationaliteit aan nam. Hij begon een eigen werkplaats in de buurt van Londen en deed daar in 1883 de uitvinding die, zo bleek later, veel veldslagen zou beïnvloeden. De naar zichzelf vernoemde mitrailleur wordt de bekendste van zijn ruim 270 uitvindingen.

Maxim-machinegeweer

Al vanaf de komst van het vuurwapen werd gezocht naar een wapen dat meer dan één schot kon afvuren voordat er herladen moest worden. De eerste commercieel succesvolle uitvoering werd in 1861 uitgevonden door de Amerikaan Richard Gatling. Zijn Gatling Gun machinegeweer werkte echter handmatig. Door aan een zwengel te draaien kon het tegelijkertijd worden geladen en afgevuurd. En de hulzen werden ook nog eens automatisch uitworpen.

Stop

In 1882 ontmoette Harim in Wenen een Amerikaanse kennis die zei: “Stop met jouw scheikunde en elektriciteit. Als je veel geld wilt verdienen, vind dan iets uit waarmee deze Europeanen elkaar gemakkelijk kunnen afmaken.” Zo valt te lezen in het boek ‘Malcolm Browne, 100 Years of Maxim's killing machine’. 

In zijn werkplaats ontwikkelde Harim voorts diverse uitvoeringen. Op zoek naar een vuurwapen waarbij de terugslag van het schot werd gebruikt voor het laden van het volgende patroon. Pas in 1883 lukte het hem om een automatisch werkende mitrailleur uit te vinden; een enkelloops wapen, waarbij de patronen door een lange patroonband werden aangevoerd.

Massaproductie

Voor de massaproductie van zijn gloednieuwe machinegeweer richt de uitvinder wapenfabriek Maxim Gun Company op. Dat bedrijf zou al snel fuseren met de wapenproducenten Nordenfelt en de Vickers Corporation tot Vickers, Sons & Maxim. Het leidde in ieder geval tot een nieuw type machinegeweer, de Maxim-Vickers. En even later het beroemde Vickers-machinegeweer.