Tekst kapitein Jessica Bode
Foto sergeant-majoor Jan Dijkstra
Laatste ronde voor vlieger Tankink en ‘zijn’ J-063
’s Lands beroemdste gevechtsvlieger kolonel Peter Tankink (57) en de meest bijzondere F-16 van de Koninklijke Luchtmacht hebben samen hun laatste operationele vlucht gemaakt. Een einde van een tijdperk: “Es war einmal”.
3.250 vlieguren op de teller
De F-16 met registratienummer J-063 speelde op 24 maart 1999 de hoofdrol in de historische missie boven Kosovo. Vlieger Peter ‘Wobble’ Tankink zat aan de stuurknuppel en schoot met dit toestel een vijandelijke Servische straaljager uit de lucht. Nu, 23 jaar later, mag dit eerste en enige Nederlandse gevechtsvliegtuig dat sinds de Tweede Wereldoorlog een vijandelijk toestel neerhaalde met pensioen.
Jonge generatie
Voor Tankink lonkt de komende vijf jaar nog geen leeftijdsontslag, maar met 3.250 vlieguren op de teller zit z’n carrière als jachtvlieger er wel bijna op. “Ik word niet langer operationeel ingezet en ook niet omgeschoold naar de F-35. Het valt niet meer te combineren met mijn toekomstige werk. Bovendien word je fysiek blootgesteld aan enorme G-krachten en ook mentaal is het een uitdaging. Het is goed zo, de jonge generatie is aan zet.”
Avonturen
De komst van de gloednieuwe F-35 betekent automatisch het einde van de F-16. De luchtmacht heeft er nog zo’n veertig, waarvan zeker de helft doorvliegt tot eind 2024 voor de QRA*. De andere helft faseert de komende jaren één voor één uit. Nu is dat moment aangebroken voor de J-063.
*De QRA is de zeer hoge staat van paraatheid, waarbij jachtvliegtuigen worden gebruikt om het luchtruim van de NAVO te beschermen.
“Ik heb wel wat avonturen met ‘m beleefd”, blikt de vlieger terug, nu werkzaam bij de Directie Operaties. “Het was ook deze kist waarmee ik op 27 oktober 1992 boven Bosnië m’n eerste operationele missie vloog. Dat ik vorige week vrijdag ook z’n laatste vlucht mocht verzorgen was een eer. Een emotionele rit, de geschiedenis vloog letterlijk voorbij.”
Gloriedagen
Veel defensiemedewerkers en liefhebbers kijken met weemoed terug op de gloriedagen van de F-16. Ook Wobble vindt het 'een geweldige machine', maar benadrukt tegelijkertijd dat het tijd is voor een nieuwe fase. “Es war einmal… das Leben. We zijn toe aan een vijfde generatie luchtmacht. Het is noodzakelijk.”
‘De geschiedenis vloog letterlijk voorbij’
Nog geen besluit over toekomst F-16’s
Er is nog geen besluit genomen over wat er na 2024 met de F-16-vloot gaat gebeuren. “Vanwege de oorlog in Oekraïne liggen er ineens meerdere scenario’s’ op tafel.” De luchtmachter kan er niets over zeggen, maar weet wel dat ze niet naar Oekraïne gaan. “Opleiding en training van personeel duurt jaren, dat heeft geen zin. Maar het zou kunnen dat ze bijvoorbeeld naar partnerlanden gaan die er al mee vliegen. Ter versterking van de verdediging van ons NAVO-grondgebied.”
En wat hoopt Wobble? “Dat de J-063 in ieder geval een mooi plekje krijgt in het Nationaal Militair Museum in Soesterberg. Dat verdient-ie.”
Levensloop J-063
De beroemdste F-16 van de Nederlandse luchtmacht werd in 1989 gebouwd bij Fokker in Amsterdam. Bij z'n 'geboorte' kreeg-ie verschillende aanduidingen mee. Bij Lockheed Martin staat het vliegtuig vermeld als 6D-146, voor de Amerikaanse luchtmacht gaat het om de 86-0063, Fokker bouwde het toestel als L-263 en op de staart prijkt natuurlijk trots J-063.
De F-16's zijn gebouwd in diverse uitvoeringen. In dit geval gaat het om een F-16A, een éénzitter. De uitvoering bij de aflevering was F-16A Block 15AC OCU. De afkorting OCU staat voor Operational Capabilities Upgrade. Het toestel werd dus al direct in een verbeterde uitvoering gebouwd. In1997 werd het toestel nog verder gemoderniseerd in de toen nieuwe Midlife Update-versie.
De operationele loopbaan de latere 'MiG-killer' begon na de aflevering op 25 april 1989 bij 315 Squadron op Vliegbasis Twenthe. Later werd er nogal geschoven en kwam het toestel achtereenvolgens terecht op Leeuwarden, Volkel en opnieuw Twenthe. Na de modernisering belandde de 'Fighting Falcon' in 1998 bij het Leeuwarder 322 Squadron. Daar werd-ie uitgezonden naar Amendola voor de beroemde NAVO-operatie 'Allied Force'. Na terugkeer uit Italië vloog de J-063 nog jaren bij 322 Squadron op Leeuwarden, om uiteindelijk te eindigen bij 312 Squadron op Vliegbasis Volkel.
