Tekst kapitein Jessica Bode
Foto J.G. Young
John Gordon Kavanagh komt welverdiende eer toe
Het graf van de ‘unknown soldier’ op de algemene begraafplaats in Steenderen heeft na 77 jaar dan eindelijk officieel een naam. Onderzoekers identificeerden de stoffelijke resten als die van de Canadese luitenant John Gordon Kavanagh. Hij sneuvelde in april 1945 bij gevechten in het buurtschap Rha, gemeente Bronckhorst.
‘Sterven voor vrijheid is niet het ergste dat kan gebeuren, vergeten worden is dat wel'
Het is in die omgeving waar de Canadezen tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog hard vechten om ons land te bevrijden. Bij een van die acties, op 5 april 1945, komt de gevechtsgroep onder zwaar mortier- en panzerfaustvuur te liggen. Luitenant Kavanagh en vier collega’s raken dodelijk gewond. Kavanagh wordt tijdelijk ter aarde besteld bij een nabijgelegen boerderij. Na de oorlog krijgt hij een herbegrafenis in Steenderen. De dan nog onbekende militair wordt herdacht met de woorden: ‘Sterven voor vrijheid is niet het ergste dat kan gebeuren, vergeten worden is dat wel.’
Naamplaatje
Decennialang ligt hij daar begraven, naast Britse, Poolse en Canadese bemanningsleden van in de buurt gecrashte vliegtuigen. Omdat een naamplaatje ontbreekt, weet niemand wie er ligt. Totdat tegen het einde van de jaren tachtig de Achterhoekse historicus Karel Lusink zich in het verhaal gaat verdiepen. Na jaren van onderzoek in Nederland én in Canada, en met een dosis standvastige volharding, wordt duidelijk dat de man in het graf John Gordon Kavanagh moet zijn.
Rol
Een belangrijke rol in de zoektocht speelt Francis Bleeker. Een Nederlandse Canadees die jarenlang deel uitmaakte van de Limburgse Jagers, een zustereenheid van de Queens Own Rifles of Canada. Dit is het oudste infanterieregiment van het Canadese leger en hét regiment van John Gordon Kavanagh. “Nadat duidelijk werd van wie het graf was, rees bij mij de vraag: maar wie was deze jonge Canadees die een maand voor de bevrijding om het leven is gekomen?”
De geschiedenis van John Gordon Kavanagh
Op 10 september 1939 verklaart Canada de oorlog aan het Duitse Rijk. John Gordon Kavanagh, Jack voor intimi, sluit zich acht dagen later aan bij de Queens Own Rifles of Canada (QORC). Dat is een maand voordat zijn achttiende verjaardag. “Het lijkt erop dat-ie z’n geboortedatum met drie maanden heeft vervalst om aangenomen te kunnen worden”, vertelt Bleeker, die erachter komt dat Kavanagh nog jaren traint voordat hij daadwerkelijk in Europa wordt ingezet. “Pas in juli 1941 vertrekt hij met z’n bataljon per schip naar Schotland. Al is van inzet aldaar nog geen sprake. Zijn eenheid blijft oefenen.”
Officiersopleiding
Kavanagh wordt in oktober 1943 zelfs nog teruggestuurd naar Canada voor een officiersopleiding in Ontario. “We kunnen alleen maar raden hoe de cadet zich gevoeld moet hebben toen de invasie in Normandië in juni 1944 begon en hij de berichten hoorde over de zware verliezen die ‘The Queens Own’ had geleden”, verzucht Bleeker.
Op 18 maart bereikt hij z’n zwaar uitgeputte peloton dat dan net over de Duitse grens in Nederland is
Als hij zich in januari 1945 weer bij z’n eenheid mag aansluiten, krijgt Kavanagh longontsteking. Elf dagen later ontslaat hij zichzelf uit het ziekenhuis en reist op eigen gelegenheid en zonder orders naar Europa. Op 18 maart bereikt hij z’n zwaar uitgeputte peloton dat dan net over de Duitse grens in Nederland is. “Het gaat dan goed met hem”, weet Bleeker. “Op 23 maart schrijft hij zelfs nog een vrolijke brief aan zijn grote liefde Emily Jean Haddleton, met wie hij een paar maanden daarvoor is getrouwd, en zus Mabel. Zij stuurt hem nog een Paaskaart terug.”
Rha innemen
Na verschillende gevechten steken Kavanagh en z’n collega’s op 2 april 1945 de Oude IJssel over. Ze kunnen de bevrijding van de juichende Nederlandse bevolking bijna ruiken. “Op 5 april krijgt het peloton de opdracht om Rha in te nemen. Het terrein rond het buurtschap is modderig en de loopgraven zijn drassig. In die omstandigheid, zonder dekking en ondersteunend vuur, komen de twee pelotons in zwaar mortier- en panzerfaustvuur terecht.” Het reservepeloton vecht hard terug en overwint maar Kavanagh en vier andere militairen komen om het leven. Bleeker verzucht: “De paaskaart van zus Mabel wordt aan haar retour gestuurd. Op de envelop staat in hoofdletters: ‘GERAPPORTEERD OVERLEDEN’…”
Zegening
Tijdens een herdenkingsceremonie op 14 oktober jongsleden krijgt het onbekende graf op de algemene begraafplaats in Steenderen niet alleen officieel een naam, maar ook een stuk geschiedenis.
Een Canadese militaire delegatie en een neef van Kavanagh waren aanwezig bij de plechtigheid. Predikant Deodaat van der Boon zegende het graf, waarna de Last Post klonk, gevolgd door twee minuten stilte. Terwijl de bagpiper ‘Flowers of the Forest’ speelde, bracht de Vaandelwacht van de Royal Canadian Legion Branch 005 gepaste eerbewijzen. Kameraden van QORC betoonden Kavanagh hun respect en welverdiende eer. De Battalion Commander en Battailion Sergeant Major onthulden het graf door de daarover hangende regimentsvlag weg te nemen en luidt te roepen: JOHN GORDON KAVANAGH.
