Tekst kapitein Charlotte Snel
Foto Lars de Brouwer, archief Mediacentrum Defensie

Luchtverdedigers klaar voor inzet

De tassen zijn gepakt, de containers gevuld en de voertuigen volgeladen. De Patriot eenheid van het Defensie Grondgebonden Luchtverdediging Commando (DGLC) is er klaar voor. Volgende week vertrekt 802 Squadron vanaf thuisbasis Vredepeel naar Sliač in centraal Slowakije, om samen met Duitsland voor de luchtverdediging te zorgen. Een inzet die de nodige voorbereidingstijd en hoofdbrekens kostte. Maar nu is het tijd om iets te gaan dóen, zo klinkt het in Limburg.

“De beslissing om te gaan kwam vrij plotseling”, vertelt luitenant-kolonel Patrick Wekking.

Hij heeft ontzettend veel zin om te gaan, al zal hij blij zijn als al het regelwerk achter de rug is. De to-do lijst van detachementscommandant luitenant-kolonel Patrick Wekking en zijn staf is op deze vrijdagochtend, grofweg een week voor het geplande vertrek van zijn eenheid, nog lang. Hij wacht op nieuws over de routeplanning en een exacte vertrekdatum. Het maakt hem niet zo zenuwachtig, hij is wel wat gewend. “Maar we willen nu gewoon vertrekken en dingen gaan doen.” 

Alle hens aan dek

Sinds het kabinet vorige maand definitief besloot de Patriots maximaal zes maanden in Slowakije in te zetten, is het continue alle hens aan dek in het zuiden des lands. “De beslissing kwam vrij plotseling”, vertelt de overste. “Na de inval van Rusland is ons gevraagd om met de Patriots een alert-oefening te houden. Want, ‘je weet maar nooit’. Maar in plaats van een oefening bleek er opeens sprake van een daadwerkelijke inzet. Recentelijk kwam het verzoek binnen; kunnen en gaan we dit doen? We hadden drie kwartier om een terugkoppeling te geven aan de minister. Dat was even snel schakelen.”

18 maart viel de definitieve beslissing: de Patriots gaan. Een paar dagen later zet een afvaardiging uit Vredepeel voet op Slowaakse bodem voor een eerste verkenning. In Limburg wordt in de tussentijd alles in het werk gesteld om honderdvijftig mannen en vrouwen en ruim tachtig voertuigen met wapensystemen en toebehoren gereed te maken voor vertrek. En daar komt nógal wat bij kijken.

Ruim tachtig voertuigen met wapensystemen en toebehoren

Wat zijn Patriots?

De Patriot is een grondgebonden luchtverdedigingswapensysteem voor de middellange afstand. Het systeem is ontworpen voor de luchtverdediging tot een hoogte van ongeveer twintig kilometer en een afstand van zestig kilometer. Het wapensysteem kan helikopters, bemande en onbemande vliegtuigen, ballistische raketten en kruisraketten uitschakelen.
In Slowakije wordt één ‘fire unit’ ingezet met onder meer zes launching stations, een vuurleidingscentrale en radarset.

De laatste keer dat Patriots in het buitenland waren gestationeerd was in de periode 2013 tot begin 2015. Twee jaar lang beschermden luchtverdedigers met twee vuureenheden de bewoners van de Zuid-Turkse stad Adana tegen (raket)aanvallen vanuit Syrië.

Materieel

Dan hebben we het ook over al de randzaken die mee moeten. Wekking: “Zo zijn er containers met wapens en munitie en specifieke ICT-apparatuur, maar ook een voor sport.  Daarnaast wordt nagedacht om een container met CBRN-uitrusting (tegen chemische, biologische, radioactieve en nucleaire dreiging, red) mee te sturen. Verder gaan er nog noodrantsoenen mee, allerlei persoonlijke uitrusting, noem maar op.”

Niet alleen de voertuigen en wapensystemen moeten mee naar Slowakije, maar ook allerlei randzaken zoals een sportcontainer en specifieke ICT-apparatuur.

Papierwerk

Deze zaken moeten niet alleen met zorg worden ingepakt, ze dienen tevens netjes geregistreerd te worden voor het in Vredepeel de poort uit mag. “Voor bepaald materieel hebben we nog aanvullende papieren nodig”, aldus de commandant. “Niet in ieder land mag je bijvoorbeeld zomaar met munitie over de weg rijden. En dan moeten al die voertuigen, spullen én collega’s tijdens de driedaagse reis naar Slowakije ook nog ergens overnachten. Op kazernes in Zuid-Duitsland en Tsjechië is plek vrij gemaakt waar we kunnen parkeren, tanken, eten en slapen.”

Personeel

Dit heeft hem de meeste hoofdbrekens gekost, erkent Wekking. Het invullen van een personeelslijst voor een inzet als deze is complex. Al het personeel móet voldoen aan de door Defensie gestelde eisen op onder andere het gebied van militaire vaardigheden en fysieke inzetbaarheid. Deze zaken worden door militairen doorgaans jaarlijks afgevinkt, maar er willen nog weleens wat rode kruisjes doorheen glippen. Op stel en sprong zijn de afgelopen weken daarom extra controlemomenten ingelast om collega’s in de gelegenheid te stellen hun zaken op orde te brengen.

Om alle collega’s in de gelegenheid te stellen hun zaken op orde te brengen, zijn de afgelopen weken extra controlemomenten ingelast voor bijvoorbeeld de fysieke fitheidstest.

S-300 luchtafweersysteem

De Slowaakse regering heeft vandaag bekend gemaakt een S-300 luchtafweersysteem aan Oekraïne te hebben gegeven. Hiermee kan het luchtruim worden verdedigd tegen Russische luchtaanvallen. President Joe Biden kondigde aan dat ter vervanging een Amerikaans Patriot-systeem naar Slowakije wordt gestuurd. Samen met de Duitse en Nederlandse Patriots beschikt dat land dan nog steeds over een doeltreffende luchtafweer. Amerikaanse Patriots zijn momenteel ook in onder meer Polen en Kroatië gestationeerd.

De S-300 is een van oorsprong Russische geleidewapensysteem, geschikt voor het neerhalen van vijandelijke vliegtuigen, helikopters en raketten. Oekraïne beschikt zelf ook over deze systemen, al is niet bekend of die nog steeds operationeel zijn.

Corona

En dan natuurlijk…het coronavirus. Vanwege de hoge prioriteit van deze inzet geldt er een vaccinatieplicht voor alle militairen die mee gaan. Hier is pas recent een beslissing over genomen. “Sommigen moesten zich ad hoc laten inenten. Prima, maar het duurt een paar weken voor een vaccinatie volledig werkt. En wat doe je met de mensen die onlangs besmet zijn geweest met het virus? Die mogen zich nog niet laten vaccineren.” Na een diepe zucht: “Het hoort er allemaal bij.” 

‘Ga nou!’

Al met al komt er meer bij kijken dan je wellicht verwacht, sluit de commandant af. “Ik snap dat mensen thuis denken: waarom moet dit zo lang duren? Ga nou! Maar op NAVO-grondgebied is momenteel geen directe dreiging. Je kunt niet hals overkop vertrekken en alle regels aan je laars lappen. Straks kunnen we ons eindelijk vol focussen op onze opdracht daar ter plekke: het veilig houden van het NAVO-luchtruim. Daar doen we het voor.”  

De Defensiekrant reist de komende weken met de Patriots mee vanaf Vredepeel naar Sliač. Stay tuned!