Filmsterren aan het front

Overleden ‘Golden Girl’ Betty White geëerd door US Army

De Amerikaanse landmacht is de afgelopen weken twee iconen en (bijna) eeuwelingen ontvallen. De oudst nog levende veteraan uit de Tweede Wereldoorlog, Lawrence Brooks, overleed op 112-jarige leeftijd. Ook Betty White (foto onder), die enkele dagen voor haar 100^ste verjaardag is ingeslapen, werd uitgebreid herdacht door de US Army.

De ook in ons land populaire actrice diende bij American Women's Voluntary Services, net als een andere Golden Girl: Bea Arthur. Maar al tijdens de Eerste Wereldoorlog streed een aantal sterren van het witte doek aan het front. 

Sunshine Division

Een van de ongekroonde koningen van de stomme film, Buster Keaton, diende bij de 40e Infanterie Divisie, beter bekend als The Sunshine Division. Hij had al een succesvolle film op zijn naam staan, The Butcher Boys, toen hij werd opgeroepen voor de dienst in de zomer van 1918 en in Frankrijk aan het front kwam. Een deel van zijn ervaringen verwerkte hij in zijn meesterwerk: The General.

Keaton raakte door de (weers)omstandigheden trouwens doof aan één oor en ook Humphrey Bogart (‘Cassablanca’, The Big Sleep’) raakte tijdens de Great War gewond. Matroos Bogart pendelde met zijn marineschip met materieel tussen de Verenigde Staten en Europa. Tijdens een van de operaties liep ‘Bogie’ een verwonding aan zijn lip op en dat resulteerde in een kenmerkend litteken.

Te licht

In de Tweede Wereldoorlog springen er door de groei van de filmindustrie meer namen uit. Het verhaal van brigadegeneraal James ’Jimmy’ Stewart (‘It’s a wonderfull Life’, ‘The Rear Window’) is bijzonder. Hij wilde per se vlieger worden, maar werd bij de keuring letterlijk te licht bevonden. Stewart ging ‘bulken’ en haalde de ondergrens met ongeveer 30 gram over. De filmacteur schopte het tot commandant van bommenwerpers (B-17 en B-24). Zijn meest memorabele actie was als commandant van een vloot met duizend bommenwerpers richting Berlijn. Hij was toen inmiddels kolonel.

Stewart ontving na de Tweede Wereldoorlog diverse decoraties, waaronder de Distinguished Flying Cross, de Air Medal en de Franse Croix de Guerre. Of dat niet genoeg was, vloog de immer bescheiden Amerikaan ook operaties tijdens de Vietnamoorlog in een B-52. Voor zijn inzet werd hem de Presidential Medal of Freedom opgespeld.

Tarawa

Vrijwillig marineman en gevierd acteur Eddy Albert (‘Roman Holiday’, ‘Green Acres’) droeg zelfs een Bronze Star. Die verdiende hij door tegen de orders van zijn meerderen in een reddingsoperatie op te zetten. Tijdens de in de VS befaamde Slag bij Tarawa (20-23 november 1943) redde hij daarmee het leven van 43 mariniers die onder moordend vuur van de Japanners kwamen te liggen bij een amfibische landing.

Beloning

Inmiddels veertiger Clark Gable (‘Gone with the Wind’) meldde zich eveneens als vrijwilliger, tegen het advies in van de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt (‘stay where your are’). Hij vloog vele missies boven Duitsland met bommenwerpers. Gable fungeerde als fotograaf-filmer en ontsnapte een aantal keer aan een crash. Volgens onbevestigde bronnen heeft de Duitse luchtmaarschalk Herman Göring een beloning uitgeloofd voor wie de acteur krijgsgevangen zou maken.

Het zijn niet alleen bekende Amerikaanse personen die hebben meegewerkt aan acties tijdens oorlogen. Neem de zeer Britse acteur Sir Alec Guiness (‘Bridge on the river Kwai’). In 1941 nam hij dienst bij de Royal Navy. Als commandant van een landingsvaartuig was hij bij de landingen op Sicilië, Elbe en Normandië. Bijzonder is dat hij tussen de missies in verlof kreeg om op te treden in het Broadway spektakel ‘Flare Path’, waarin hij een commandant van de RAF speelde.

Commando

David Niven (‘The Pink Panther, Kanonnen van Navarone’) meldde zich direct als vrijwilliger toen Groot-Brittannië op 1 september 1939 aan Duitsland de oorlog verklaarde. De in 1983 overleden Niven trad na enige tijd toe tot de Special Forces. Hij landde in Normandië tijdens Operatie Overlord (D-Day, juni 1944) en nam ook deel aan Operatie Market Garden, de luchtlandingen bij Arnhem in september 1944.

Daarbij had de luitenant-kolonel in Velp de half Nederlandse en half Engelse filmster Audrey van Heemstra, beter bekend als Audrey Hepburn (Roman Holiday, Breakfast at Tiffany’s)  tegen het lijf kunnen lopen. In haar biografie meldt zij dat ze tijdens de bezetting actief is geweest voor het verzet, maar onderzoek heeft dat niet kunnen vaststellen.

Smokkelen

Zij is ook niet de enige vrouw in dit gezelschap. De Frans-Amerikaanse danseres Josephine Baker, onlangs bijgezet in het Panthéon - het nationale mausoleum waarin de belangrijkste beroemde niet-militaire Fransen worden begraven – steunde de Maquis, het Franse verzet. Ze kon door haar sterrenstatus blijven reizen. Ze gebruikte dat om gecodeerde berichten, verborgen in haar ondergoed, naar andere landen te smokkelen.