Tekst Kapitein Jaap Wolting
Foto Sergeant-majoor Hille Hillinga | Video: Paris Hidden
Moeilijke strijd in onbegaanbaar terrein
Albanië is zwaar getroffen door verwoestende natuurbranden die dwars door het land genadeloos toeslaan. De bevolking weet zich sinds vorige week zaterdag gesteund door de Koninklijke Luchtmacht, door de EU ingezet na een verzoek van de autoriteiten. Een veertigkoppig Chinookdetachement werkt vanuit Tirana Air Base keihard om het vuur tot stilstand te brengen. De Defensiekrant vloog mee en maakte onderstaande reportage.
Nooit eerder kwam het voor dat een Nederlandse Chinookbemanning nog voordat de zon opkwam al ‘wheels up’ had om op weg te gaan naar een verzengende brandhaard. Nu was dat hier in Tirana oorspronkelijk ook niet de bedoeling – de kist vliegt dit soort missies idealiter bij daglicht – maar de operatie vraagt echt het uiterste van het detachement.
Dus veegde de crew in het holst van de nacht de slaap uit de ogen, liep sergeant-1 Jetze in het pikkedonker met een zaklamp bovenop de Chinook voor z’n laatste checks, en ging de Albanese waarnemer die voor de coördinatie met de brandweer zorgt al voor zonsopgang op de jumpseat zitten (stoeltje tussen de twee vliegers).
Maximale focus
Vlak voor take-off was het op de grond nog maar 21 graden. Wanneer het tweemotorige militaire werkpaard hoogte heeft gemaakt is dat ineens 26, terwijl het pas rond vijf uur is. Later op de dag zal het kwik overigens opnieuw de veertig graden aantikken. Het uitzicht op weg naar het drama is fenomenaal: links met wijnranken begroeide hellingen, rechts de adembenemende baai van Vlorë waar toeristen vanmiddag weer vanuit strandstoeltjes mojito’s bestellen.
Al klinkt het absurd in deze humanitaire noodsituatie, over het interne communicatiesysteem geeft kapitein-vlieger Jochem aan dat hij zit te genieten van het uitzicht: “Jongens, wat is dit een prachtig land”. De sfeer aan boord is sowieso opmerkelijk relaxed. Flauwe grappen vliegen over en weer tussen de vliegers en de loadmasters. (Bij terugkeer op de basis vertelt ‘loadie’ sergeant-1 Floris daarover: “Even ontspannen voordat we met maximale focus die branden uitgooien, zorgt ervoor dat we als het er echt om gaat langer scherp zijn”.)
Het kwik zal opnieuw de 40 graden aantikken
Schril contrast
Tot iemand opmerkt dat hij de branden die het dorp Dukat i Ri en nationaal park Llogara bedreigen, nu al ruikt. En inderdaad, in de verte hangt onmiskenbaar een enorme rookwolk. Sterker nog, het dal bij het rotsachtige schiereiland Karaburun staat vol. Hoe schril is het contrast als je even later uit het raampje kijkt... Een azuurblauwe zee die doet denken aan de Costa Brava, lange rijen ligbedden, boulevards met palmbomen. Er zijn nog niet veel mensen wakker, maar de enkeling die wél al op het strand loopt, zwaait enthousiast naar boven. In deze regio weet namelijk iedereen precies wat die bulderende helikopter met opvallende tandemrotor komt doen. “Zullen we even naar drieduizend voet klimmen zodat we een goede overview krijgen?”, klinkt het uit de cockpit.
‘Beware of dogs on Landing Zone’
Pal naast Adriatische Zee
Op de grond staat op hetzelfde moment vlakbij marinebasis Pasha Liman het Mobile Air Operations Team (MAOT) al klaar op de vooruitgeschoven post. De mannen hebben er de Landing Zone (LZ) uitgezet en dragen zorg voor de bambi bucket, de enorme zak die tienduizend liter water kan vervoeren. “Beware of dogs on LZ”, komt sergeant Patrick vanaf de grond ineens in de comms. Geen grap. Drie viervoeters rennen in paniek weg als de Chinook de landing inzet zodat de loadmaster de zak kan aankoppelen.
Voor het vullen van de bambi bucket stuurt kapitein-vlieger Irjan de kist naar de Adriatische Zee, bijna letterlijk op een steenworp afstand. De ervaring van de vorige dagen komt goed van pas: “Naast die oude onderzeeër is het meteen gigantisch diep, daar leg ik hem in het water”. Terwijl hij het zegt, ligt sergeant-1 Floris al op zijn buik door het open luik te kijken. Hij geeft een seintje als de zak vol is: “Bucket is full. Pull up gently.”
‘Drop, drop, now!’
Loodzware omstandigheden
Nu wordt het echt spannend. Met duizenden liters waters in de zak onder zich zet Grizzly, zoals de kist liefkozend wordt genoemd, een bocht naar rechts in. De Chinook wordt volledig opgeslokt door de rook en het is voor de crew lastig te zien waar ze naartoe vliegen. “Dit is een mooie snelheid om vast te houden”, hoor je Irjan zeggen. “Moeilijk om het vuur nu te zien. Ja, ik zie ’m nu. Visual!”
Opnieuw ligt Floris door het open luik te kijken, ditmaal niet naar helder water maar naar branden, smeulend mos en dichte rook. Zijn zicht wordt belemmerd, de opstijgende hitte waait in z’n gezicht.
Toch weet hij precies aan te geven waar de bambi bucket opengeklapt moet worden. “Drop, drop, now!!” Duizenden liters water blussen een van de branden op de berg, getuige de enorme stoomwolk die zich achter de Chinook mengt met vieze rook. De neus van de kist draait alweer naar de Adriatische Zee. One down, many to go.
Check de clip!
‘Moge God jullie bijstaan’
Agron Havari woont al dertien jaar samen met zijn vrouw, zoon en drie dochters aan de rand van nationaal park Llogara. Tuur je vanaf zijn erf – in de buurt van het dorpje Dukat – de berg op, zie je de verwoestende impact van het inferno. “Ik ben heel erg bang. Niet alleen dat ons huis eraan gaat, maar ook dat het complete park in vlammen opgaat”, vertelt de boer. “Net als al mijn buren kan ik mijn geiten, schapen en ezels niet meer op de hellingen laten grazen. En water is er voor die beesten natuurlijk al helemaal niet meer. Iedereen helpt al dagenlang om het vuur te bestrijden. Wijzelf, de brandweer, het leger en nu dus ook de Nederlandse helikopters. Moge God jullie bijstaan. Ik wil heel graag de mensen bedanken die in die Chinook zitten, maar ook jullie regering voor het toezeggen van deze steun.”
Zelf brengt Havari dagelijks met twee ezels water naar honderden Albanese militairen die, met een schep als enige gereedschap, na een uitputtende klim handmatig het vuur bestrijden. Kan de boer zelf niet stuurt hij zijn enige zoon omhoog, vergezeld door de lokale gids Ronaldo Xhelile. Die vertelt op zijn beurt: “Ik ben bevriend met deze familie en ken het park op mijn duimpje. Het is haast niet voor te stellen dat ik een paar weken geleden nog rondleidingen door deze bossen gaf. Mijn laatste groep bestond uit, serieus waar, alleen Nederlanders. En nu staan we te kijken naar een Nederlandse Chinook die ons zo goed helpt. Het voelt onwerkelijk.”
Laatste nieuws uit Albanië
Woensdag bleek dat het grootste risico bij nationaal park Llogara en de dorpen in de omgeving geweken was. Het helikopterdetachement vliegt daarom niet meer naar het zuiden, maar focust zich op andere brandhaarden, voornamelijk in het noorden. De coördinatiecel in Tirana tekent op een kaart alle branden in en stelt prioriteiten. Het detachement blust nu op verschillende plekken, afhankelijk van waar de nood het hoogst is. Vandaag (vrijdag 13 aug.) is ook de tweede Chinook ingezet, bij Pukë, in het noorden van het land. Inmiddels (laatste update is van gisteravond) hebben de kisten 116 drops uitgevoerd van in totaal 812.000 liter.
