Tekst kapitein Jessica Bode
Foto sergeant Gregory Fréni
PTSS: ‘Geen berg te hoog om te genezen’
Opperwachtmeester Bram (40) krijgt in 2007 een Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) na een aanslag in Afghanistan. Na jarenlange therapie en zorg van Defensie heeft ie z’n leven weer op de rit. Bram gaat zelfs de Zugspitz Ultratrail te lopen in het Duitse Grainau. Een wedstrijd van 102 kilometer en 5.491 hoogtemeters in 24 uur. “Om te laten zien dat geen berg te hoog is om te genezen.”
De ultieme uitdaging: Ultra Trail
In Bram z'n gehele herstelproces is sport onvoorstelbaar belangrijk geweest. Het geeft hem houvast en houdt z’n leven op de rit. Daarom schreef de opperwachtmeester zichzelf in voor de Zugspitz Ultratrail.
“In maximaal 24 uur moeten de deelnemers 102 kilometer te voet afleggen en daarbij ruim vijfduizend hoogtemeters trotseren. Het zou in juni gaan gebeuren, maar wordt vanwege COVID-19 uitgesteld”, vertelt Bram. De deelnemers hebben continu twee liter water, extra warme kleding, een warmtedeken en fluitje bij zich. Ze wandelen immers door de Alpen en eeuwige sneeuw. “Er zijn mensen die het in twaalf uur kunnen, maar mijn doel is twintig uur. Al is überhaupt de eindstreep halen al een geweldig vooruitzicht.”
Volgens z’n coach gaat Bram drie keer door een hel. “Maar ik zal het halen”, benadrukt Bram. “Ik train hier al voor sinds maart vorig jaar. Hiermee wil ik laten zien dat geen berg te hoog is om te herstellen.”
Benieuwd naar Bram z'n verhaal en hoe het zover kwam? Hieronder legt hij uit wat er sinds Afghanistan met hem is gebeurd.
Het begin: Task Force Uruzgan
Het begint als Bram in augustus 2007 met 42 Brigade Verkennings Eskadron naar Afghanistan vertrekt naar de Task Force Uruzgan. Hij is dan al bijna tien jaar militair en noemt zichzelf een typische landmachter.
“Ik kon de wereld alleen aan en wist alles beter. Psychologen, geestelijk verzorgers en bedrijfsmaatschappelijk werkers vond ik zweverige zielenknijpers. Afgestompt”, vat hij samen.
Bram en z’n collega’s liggen urenlang onder vuur in Afghanistan
Uruzgan blijkt zwaar. Er wordt dagelijks veel gevochten. Op 29 september komt de dan wachtmeester met vier manschappen tijdens een vuurgevecht in een ravijn terecht. Hun voertuig kan niet verder, wordt urenlang beschoten en er kan geen radioverbinding worden gemaakt. Uiteindelijk komt er hulp en brengt iedereen het er levend vanaf. “Toch heb ik er een enorme klap van gekregen. Na die aanval was ik zo enorm bang. Ik durfde niet meer naar buiten.”
Op het kamp in Tarin Kowt krijgt Bram direct psychologische hulp en EMDR-therapie. “Dit was een soort harde reset in mijn hoofd, waardoor ik de uitzending kon afmaken. Ik dacht dat ik er niets aan zou overhouden. Niet zeuren en door.”
Weer thuis, en dan?
Eenmaal thuis op Hollandse bodem blijkt Bram zichzelf niet meer te zijn. “Ik kon niet aarden. Ik kroop in mezelf en was doodsbang. Na twee weken verlof durfde ik mijn vlekkenpak niet meer aan.”
Bram doet bij de medische collega’s op de kazerne melding van zijn problemen en binnen een week worden meerdere hulpverleners ingeschakeld. Na deze hulp en eerdere interventies in Afghanistan denkt Bram dat hij er wel weer bovenop is.
‘Als we vrij waren en we lagen aan het strand, scande ik constant de omgeving’
De buitenlandplaatsing op Curaçao
Toch gaat de militair tussen 2007 en 2018 meerdere keren onderuit. En telkens houdt hij zichzelf voor dat het wel overwaait en weer goed komt. “Achteraf gezien heb ik jarenlang m’n gevoel compleet genegeerd.”
Zo vertrekt Bram eind maart 2012 naar Curaçao voor een buitenlandplaatsing. Alsof er niets aan de hand is. Maar als hij het vliegtuig uitstapt en de warmte voelt waant hij zich weer in Afghanistan. “Ik was constant op mijn hoede. Zelfs als we vrij waren en aan het strand lagen, scande ik constant de omgeving. Uit angst om aangevallen te worden door de Taliban.”
De diagnose…
Uiteindelijk wordt later dat jaar de diagnose PTSS gesteld. Het pakt hem onbewust, zonder dat ‘ie het bewust meemaakt. “Je lichaam staat continu in een ‘fighting modus’ waardoor je geen rust krijgt.”
Bram blijft angstig en alert. Wil niet meer eten en slapen en ziet overal Taliban. “Heel vermoeiend. Weer zei ik tegen mezelf dat ik niet zo gek moest doen. Toch had ik constant het gevoel dat er iedere seconde iets kon gebeuren en liep ik zeer alert rond.”
Defensie biedt hem jarenlang therapie aan. Van EMDR en schematherapie, tot mindfulness en groepstherapie. “Heel lang was ik ervan overtuigd dat ik wel weer de oude Bram zou worden. Die van voor 2007. Maar die zou nooit terugkomen, weet ik nu.”
‘Tientallen kilometers hardlopen, om maar andere pijn te voelen’
Het behandeltraject
Na een intensief traject stopt Bram in 2015 met de therapie. Hij krijgt z’n leven weer een beetje op de rit en steekt zelfs z’n hand op voor de uitzending naar Litouwen.
“Een nieuwe uitdaging. Ik had de PTSS onder controle, de therapie achter de rug. Toch gingen er opnieuw alarmbellen af. Maar ik was zo gemotiveerd dat ik er niets van wilde weten. Ik verwaarloosde mezelf en ging extreem sporten. Tientallen kilometers hardlopen, om maar andere pijn te voelen. Ik moest en zou naar Litouwen, maar zover kwam het niet.”
Het besef...
Nog voor de missie begint stort Bram in 2019 in. “PTSS blijkt een sluipmoordenaar. Je kunt blijven ontkennen, maar het zit er.”
Opnieuw gaat hij een medisch traject in met tal van gesprekken met hulpverleners, therapie en medicatie. “Toen pas kwam het besef: ‘je kunt het niet meer’. Je kunt je daarbij afvragen waarom de hulpverleners niet eerder hebben ingegrepen. Maar ik was ervan overtuigd dat er niets met me aan de hand was. Dat maakte ik de hulpverleners ook wijs. Wat moeten zij dan nog?”
Ontslagen
Afgelopen maart is Bram ontslagen bij de psycholoog en gestopt met medicijnen die hij negen jaar slikte.
“Het gaat nu goed. Ik heb mijn leven op de rit en mijn gezin en eenheid zijn een enorme steun. Maar ik zal altijd met een lichte spanning door het leven gaan. Ja, ik weet dat de Taliban hier niet is, maar ik blijf angstig en alert. Al is het nu acceptabel.”
‘De EMDR-sessies waren enorm ingrijpend. Ik kreeg er zelfs steken van in mijn hoofd’
Daarbij heeft 3-MDR therapie op een loopband Bram enorm geholpen. “Dat is nog in de testfase, maar ik mocht het in het Militair Revalidatiecentrum in Doorn proberen. De sessies waren enorm ingrijpend. Ik kreeg er zelfs steken van in mijn hoofd. Gelukkig ging het de dagen daarna steeds beter. Ze hebben er alles aan gedaan om mij te laten herstellen. En met succes.”
Doel: militair blijven
Bram is nog altijd militair en werkzaam bij de 13e Lichte Brigade. “Ik kan alleen niet meer op uitzending, daar gaat gewoon niet meer.”
Daarom wordt nu gekeken hoe ze hem kunnen behouden. “Ik vecht ervoor om militair te blijven. Mijn gevechtspak uitdoen is het ergste wat ze me kunnen aan doen.”
‘Zonder de defensiezorg stond ik hier niet’
De opperwachtmeester is de defensiezorg enorm dankbaar. “Zonder hen stond ik hier niet. Natuurlijk kun je zeggen: dat is toch hun taak. Klopt, een buschauffeur moet ook van A naar B. Een vuilnisman haalt de vuilnisbakken op. Het is logisch, maar wil nog niet zeggen dat het vanzelfsprekend is. Het is bijzonder en dat mag gezegd worden.”
Hij vertelt dat hij nog regelmatig hoort dat militairen en veteranen klagen dat ze slecht door Defensie geholpen zijn. Bram pareert dat: “Dat zijn ook vaak degenen die de hakken in het zand zetten. Je moet zelf je problemen op tafel leggen. Bij dit soort klachten kunnen artsen of andere hulpverleners niet in je geest kijken. Van een gebroken been maken ze een scan, maar als het psychisch fout zit moet je praten. Bel ze, dat is je redding.”
